Στην πόλη της Αλικαρνασσού, στην Μικρά Ασία, γεννήθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. ο λεγόμενος «Πατέρας της Ιστορίας», ο Ηρόδοτος. Γιατί του αποδόθηκε, όμως, το προσωνύμιο αυτό; Ο Ηρόδοτος ήταν ο πρώτος αρχαίος συγγραφέας, ο οποίος πριν αρχίσει να καταγράφει το οτιδήποτε, έκανε ενδελεχή έρευνα και στόχευε πάντα στην εύρεση απτών αποδείξεων για αυτά που σκόπευε να γράψει.
Ταξίδεψε πάρα πολύ, σε Βορρά και Ανατολή. Ήρθε σε επαφή και συζήτησε με πολλούς και διάφορους λαούς και ανθρώπους. Άκουσε πολλαπλές ιστορίες και μαρτυρίες για γεγονότα του μακρινού και κοντινού παρελθόντος (του τότε παρελθόντος). Μετά από αυτή την μεγάλη έρευνα, συνέταξε τις «Ιστορίες» του. Σε αυτά τα 9 βιβλία, αναλύει τις ιστορικές συγκυρίες που οδήγησαν τελικά στη σύγκρουση Ελλήνων και Περσών και τους Μηδικούς πολέμους (494-479 π.Χ.).
Ανάμεσα σε αυτές τις ιστορίες του έργου του, αναφέρεται και μια δυναμική βασίλισσα των «βαρβαρικών» (δηλαδή των «αλλόγλωσσων» στα αρχαία ελληνικά) φυλών της Ανατολής, της οποίας η δράση ήταν θρυλική.
Ο ενδοξότερος βασιλιάς της περσικής βασιλικής δυναστείας των Αχαιμενιδών, ο Κύρος ο Μέγας, προήλαυνε κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. και έξω από την Περσία, προσπαθώντας να αυξήσει τα σύνορά της. Ήταν γνωστός για την δεινότητά του στις μάχες και για τον αήττητο, πολυπληθή στρατό του. Οι νίκες του ήταν πολλές. Μάλιστα, ήρθε και η στιγμή, που κατάφερε να κατακτήσει ακόμα και την πιο ξακουστή τότε πόλη της Ανατολής, την Βαβυλώνα.
Παίρνοντας θάρρος από την συγκεκριμένη σπουδαία νίκη, τριβέλιζε στο μυαλό του η ιδέα να κινηθεί και προς την Αίγυπτο. Μετά, όμως, από πιο λογική ανάλυση των δεδομένων, συνειδητοποίησε ότι αυτή η σκέψη παραήταν μεγαλεπήβολη και έτσι αποφάσισε να στραφεί προς τις ανυπότακτες φυλές που παραβίαζαν κάποιες φορές τα σύνορά της αυτοκρατορίας του. Κατευθύνθηκε, λοιπόν, προς τον Βορρά.
Εκεί, γύρω απ’ τον ποταμό Άραξη, ζούσαν διάφορες νομαδικές φυλές. Συγκεκριμένα, οι Μασσαγέτες, δεινοί ιππείς και τοξοβόλοι που λάτρευαν σαν θεό τον Ήλιο, βίωναν εκείνη την περίοδο μια σημαντική απώλεια. Ο βασιλιάς τους πέθανε και τη θέση του πήρε η σύζυγός του. Αρχηγός των Μασσαγετών, λοιπόν, μετά από πολλούς κόπους της ίδιας, ήταν μια γυναίκα. Η βασίλισσα Τόμυρις.
Ο Κύρος, όταν πληροφορήθηκε γι’ αυτό το γεγονός, δεν έσπευσε στη μάχη. Σκεπτόμενος ότι είχε να κάνει με μια γυναίκα, είπε να κινηθεί αλλιώς. Με μια πολύ προσηνή επιστολή, στην οποία εκθείαζε τα πολλά «καλά» της βασίλισσας (ενώ δεν την είχε δει ποτέ στην ζωή του), της ζήτησε να τον παντρευτεί.
Η αντίδραση της, πρέπει να σόκαρε αρχικά τον αυτάρεσκο βασιλιά των Περσών. Η Τόμυρις, καταλαβαίνοντας ότι προφανώς η πρόταση του Κύρου έκανε εκείνη εργαλείο, όχι μόνο για να προσαρτήσει τα εδάφη και τον λαό της απλά, αλλά για να το κάνει και χωρίς να κουραστεί καθόλου, απάντησε αντίθετα με εκείνον, καθαρά, μεστά και κατηγορηματικά και αρνήθηκε την πρότασή του. Η βασίλισσα είχε επιλέξει τον πόλεμο.
Αιφνιδιασμένος ο Κύρος, οργάνωσε έκτακτο συμβούλιο. Ενώ σκεφτόταν αρχικά τα υπέρ και τα κατά αυτής της σύγκρουσης, τελικά πείθεται να προχωρήσει σε επίθεση. Επέλεξε, όμως, και πάλι τον δρόμο της πονηρίας. Έστησε, έτσι, μια παγίδα. Οι Πέρσες, πριν την επικείμενη σύγκρουση, άφησαν το στρατόπεδό τους, κάνοντας το να μοιάζει εγκαταλελειμμένο.
Όταν έφτασαν εκεί οι Μασσαγέτες, με επικεφαλής τον γιο της Τομύριος, τον Σπαργαπίση, νόμιζαν ότι οι Πέρσες είχαν υποχωρήσει από τον φόβο τους. Έτσι, επιδόθηκαν σε ένα μεγάλο γλέντι με ό,τι μπορούσαν να βρουν εκεί και μέθυσαν. Τελικά, τους πήρε ο ύπνος στο στρατόπεδο. Λίγο αργότερα, οι Πέρσες τους επιτέθηκαν ξαφνικά και τους σφάγιασαν σχεδόν όλους. Κύριο τους πλεονέκτημα, ο Σπαργαπίσης, τον οποίο είχαν κρατήσει αιχμάλωτο.
Ο Κύρος γενικότερα, ήταν ένας σκληρός μονάρχης και ικανότατος στρατηγός. Αυτός και ο στρατός του, έσπερναν συνήθως τον φόβο και τον τρόμο στους αντιπάλους τους. Η Τόμυρις, όμως, απ’ ότι φαίνεται δεν ήταν μια τυχαία αντίπαλος. Έστειλε έναν αγγελιαφόρο και μια επιστολή στην οποία ατρόμητα εξέφρασε το μένος και τις απαιτήσεις της. Ουσιαστικά έλεγε στον Κύρο να μην χαίρεται πολύ για την νίκη του αυτή. Ζήτησε να αφεθεί ο γιος της ελεύθερος, αφού τον αιχμαλώτισε άνανδρα, χωρίς να συγκρουστούν με όπλα. Κλείνοντας, είπε (σε ελεύθερη μετάφραση) ότι αν αρνούνταν ο βασιλιάς των Περσών να κάνει αυτά που του είπε, ορκίστηκε στον θεό Ήλιο ότι θα τον έπνιγε στο αίμα.
Καμπή όλης αυτής της ιστορίας, ήταν ο γιος της. Ο Σπαργαπίσης, αφού συνήλθε και κατάλαβε τι είχε συμβεί, πιθανότατα ντροπιασμένος επειδή οδήγησε τον λαό και την μητέρα του σε θανάσιμο κίνδυνο, αποφάσισε να αυτοτιμωρηθεί και μάλιστα πολύ σκληρά. Πήρε μια καθοριστική απόφαση, η οποία σε άλλες στιγμές της ιστορίας θα χαρακτηριζόταν ως δειλία. Με βάση, όμως, τα δεδομένα αυτής της περίπτωσης, ήταν μάλλον μια πράξη που εκδήλωνε υπευθυνότητα και ηρωισμό. Έτσι, αυτοκτόνησε.
Ο Κύρος ήταν τελειωμένος. Η βασίλισσα οργάνωσε τον στρατό της και τον εξαπέλυσε εναντίον των Περσών, με την ίδια να μάχεται ιππεύοντας το άλογό της στην πρώτη γραμμή. Σε αυτή την μάχη, ο Κύρος ο Μέγας, μετά από τόσες νίκες και δόξα, σκοτώθηκε. Οι Μασσαγέτες, νίκησαν πανηγυρικά, μια από τις δυνατότερες αυτοκρατορίες της Ανατολής και μάλιστα, υπό την ηγεσία μιας γυναίκας.
Η Τόμυρις, αφού βρήκε το πτώμα του Κύρου, τον αποκεφάλισε. Έπειτα, διέταξε να της γεμίσουν έναν ασκό με ανθρώπινο αίμα. Πήρε το κεφάλι του και το βύθισε μέσα στον ασκό, λέγοντας «Σὺ μὲν ἐμὲ ζώουσάν τε καὶ νικῶσάν σε μάχῃ ἀπώλεσας παῖδα τὸν ἐμὸν ἑλὼν δόλῳ· σὲ δ᾽ ἐγώ, κατά περ ἠπείλησα, αἵματος κορέσω.» Δηλαδή (και πάλι σε ελεύθερη μετάφραση) «Ακόμα κι αν σε νίκησα, εσύ σκότωσες δόλια τον γιο μου και μου κατέστρεψες τη ζωή. Κι εγώ, λοιπόν, με τη σειρά μου, όπως σε απείλησα, θα σε πνίξω στο αίμα.».
Συμπέρασμα της ημέρας: Ποτέ μην τα βάζετε με το μένος μίας μάνας. Ειδικά, μιας «βάρβαρης» βασίλισσας…
Βιβλιογραφία:
