Υπάρχει ένα λουλούδι, που φυτρώνει σε όλες τις μεριές της Μεσογείου και σε όλη την Ελλάδα. Δεν είναι σπάνιο ούτε δυσεύρετο. Το βλέπουμε συνέχεια μπροστά μας από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο, αλλά δεν το αναγνωρίζουμε. Είναι σκληροτράχηλο και αντέχει τόσο τις υψηλές όσο και τις χαμηλές θερμοκρασίες. Τα άνθη του βρίσκονται στη κορυφή του και έχουν λευκό ή κίτρινο χρώμα. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα για διάφορους και ποικίλους λόγους. Έχει πολλές ονομασίες, όπως σφερδούκλι, ασφοδήλι, ασφεντηλιά, ακαρώνι, άρβηκας… Δεν είναι άλλο, από τον ασφόδελο.
Σημαντικό ρόλο φαίνεται να έχει στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Συγκεκριμένα, στον Κάτω Κόσμο. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν, ότι ο Κάτω Κόσμος χωριζόταν σε τρεις περιοχές. Τα Ηλύσια Πεδία (όχι τη λεωφόρο του Παρισιού, μην παρεξηγηθούμε), όπου πήγαιναν οι ψυχές των ηρώων και των ενάρετων, τα Τάρταρα ή τον Τάρταρο, όπου τιμωρούνταν και βασανίζονταν οι ψυχές των κακών και τέλος τον αναφερόμενο στις πηγές ως «Ασφοδελό λειμώνα». Δηλαδή, το «λιβάδι από ασφόδελους», όπου πήγαιναν οι ψυχές των απλών, κοινών ανθρώπων.
Ο ασφόδελος συνδέεται επίσης και με την σύζυγο του Άδη, την Περσεφόνη. Το λουλούδι που άνθιζε στο τέλος κάθε χειμώνα, πιθανόν συνόδευε με αυτόν τον τρόπο την όμορφη Κόρη, όταν αυτή ξεκινούσε το ταξίδι από τον κόσμο των νεκρών στον κόσμο των ζωντανών για να δει την μητέρα της, την θεά Δήμητρα, η οποία από τη χαρά της έφερνε επιτέλους την πολυπόθητη άνοιξη. Οι αρχαίοι φύτευαν ασφόδελους δίπλα σε τάφους, γιατί πίστευαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τις ρίζες τους. Ο Ησίοδος τους χαρακτηρίζει ως τροφή των φτωχών της εποχής του, ενώ ο Όμηρος γράφει για αυτούς όταν ο Οδυσσέας πήγε να συναντήσει τον νεκρό μάντη Τειρεσία.
Λόγω όλων αυτών των σχέσεων με τον κόσμο των χαμένων ψυχών, ο ασφόδελος αναφέρεται και ως «νεκρολούλουδο».
Επίσης γνωστές από αρχαιοτάτων χρόνων, ήταν και οι πρακτικές χρήσεις του φυτού. Ο πατέρας της Βοτανικής, ο Θεόφραστος (μαθητής και διάδοχος του Αριστοτέλη), υποστήριζε ότι πράγματι οι κονδυλώδεις (δηλαδή, διογκωμένες) ρίζες του φυτού, είναι βρώσιμες. Κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού (1915-1922), την περίοδο του οποίου χαρακτηρίζει η ασυμφωνία του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’ και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, όσον αφορά την συμμετοχή της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα χωρίστηκε σε δύο «κράτη». Από το 1916, η χώρα χωριζόταν στο κράτος της Θεσσαλονίκης και στο κράτος των Αθηνών. Το κράτος των Αθηνών, αποκλείσθηκε από την παροχή βασικών αγαθών, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να πεινάσει. Λέγεται, λοιπόν, ότι οι πεινασμένοι Αθηναίοι πολίτες, που βρίσκονταν σε κατάσταση απόγνωσης, έτρωγαν ρίζες ασφόδελων για να επιβιώσουν. Γεγονός που επαναλήφθηκε γενικότερα και κατά την γερμανική κατοχή της χώρας, την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Εκτός απ’ το ότι αποτελεί σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό, είναι επίσης και θεραπευτικό. Από τις πλούσιες σε άμυλο και γλυκοσίδια ρίζες του, παρασκευάζονται φάρμακα για την θεραπεία της ασθματικής βρογχίτιδας και αλοιφές για ταχεία επούλωση πληγών ή (τον χειμώνα) για τις χιονίστρες των χεριών. Το συνιστούσαν, επίσης, ο Ιπποκράτης και ο Διοσκουρίδης (Έλληνας ιατρός, φαρμακοποιός -φαρμακολόγος και βοτανολόγος του 1ου αιώνα μ.Χ.).
Κάποτε, από τις ρίζες του φτιαχνόταν και συγκολλητική ουσία για τις σόλες των παπουτσιών! Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, προέβλεπαν τον καιρό και την καλή σοδειά κοιτάζοντας τα άνθη του. Αποτέλεσε έμπνευση για νεοέλληνες ποιητές, όπως ο Λορέντζος Μαβίλης, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Άγγελος Σικελιανός, οι οποίοι αναφέρθηκαν σε αυτό σαν να ήταν λουλούδι της λήθης, της λησμονιάς. Ας μην λησμονείται, όμως, άλλο η ιστορία του.
Βιβλιογραφία:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CF%86%CF%8C%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%BF_%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CF%86%CE%BF%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CF%8C%CF%82_%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CF%8E%CE%BD%CE%B1%CF%82
https://aromalefkadas.gr/%CE%B1%CF%83%CF%86%CF%8C%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B9-%CF%84%CE%B7/
http://votaniki.gr/xlorida/eidi/eidi-me-istoria/to-fyto-toy-kato-kosmoy-i-adynamia-toy-adi-asfodelos/
https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CE%B1%CF%83%CF%86%CF%8C%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%82
https://dasarxeio.com/2018/10/16/61672/#:~:text=%CE%9F%20%CE%B1%CF%83%CF%86%CF%8C%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%82%20%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9%20%CF%87%CF%81%CF%89%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82%20%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82,%CF%84%CE%B7%CE%BD%20%CE%AD%CE%BA%CF%80%CF%84%CF%85%CE%BE%CE%B7%20%CF%84%CF%89%CE%BD%20%CE%B2%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%8E%CE%BD%20%CE%BA%CE%BB%CF%80.
https://www.ime.gr/chronos/13/gr/domestic_policy/facts/05.html#:~:text=%CE%9F%20%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82%20%CE%94%CE%B9%CF%87%CE%B1%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82%20%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9%20%CE%B3%CE%B5%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CF%82,%CF%83%CF%84%CE%B1%20%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%B1%20%CF%84%CE%BF%CF%85%20%CE%B5%CE%BC%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%85%20%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BF%CF%85.
