Καθ’ όλη την διάρκεια της ιστορίας, οι άνθρωποι προσπαθούσαν να δώσουν εξήγηση σε ό,τι δεν καταλάβαιναν. Για αυτό τον λόγο, δημιούργησαν δύο μεγάλες «παρατάξεις». Την θρησκεία και την επιστήμη. Στην αρχαιότητα, η θρησκεία και η επιστήμη ήταν δύο πράγματα που δεν έρχονταν απαραίτητα σε σύγκρουση, αλλά περισσότερο λειτουργούσαν παράλληλα. Οι αρχαίοι λαοί ανά τον κόσμο, πίστευαν ότι ο πνευματικός και ο επίγειος κόσμος ήταν άμεσα συνδεδεμένοι. Ανάμεσα στους δύο κόσμους, ερχόταν πάντα να κολλήσει και μια τρίτη πρακτική, η οποία είχε διττή φύση στο πέρας των αιώνων. Η μαγεία…
Και γιατί διττή φύση; Γιατί η μαγεία, ήταν μια πρακτική που χαρακτηριζόταν από αντιθέσεις. Εργαλείο ή μάστιγα για τους αρχαίους και μεσαιωνικούς κυβερνώντες, τρόπος επιβίωσης ή καταδίκη για τους ασκούντες και τις ασκούσες, λύτρωση ή αιχμαλωσία για τους μαγεμένους. Όλοι γνωρίζουμε τις φοβερές και τρομερές ιστορίες για τις δίκες των μαγισσών του Σάλεμ. Ας μιλήσουμε, όμως, εδώ για το «Σάλεμ» της Ελλάδας.
Βόρεια του Κέντρου του Κόσμου των αρχαίων Ελλήνων, του Μαντείου των Δελφών, υπήρχε μια πολύ ενδιαφέρουσα πόλη. Ανάμεσα στα ελατοδάση, τα πλατάνια και τις ιτιές του πανέμορφου όρους της Οίτης, υπάρχουν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα θρύλοι, μύθοι και ιστορίες για περιπλανώμενες νεράιδες, πνεύματα της Φύσης και κυρίως για μάγισσες. Στους βόρειους πρόποδες του όρους, είχε χτιστεί αυτή η πόλη. Μια πόλη που, σύμφωνα με τους τότε ντόπιους, «υπάτευε», δηλαδή δέσποζε και ξεχώριζε απ’ όλες τις άλλες. Μια πόλη μαγισσών. Η αρχαία Υπάτη.
Η περιοχή τότε, ανήκε στην Θεσσαλία. Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, η Θεσσαλία είχε την φήμη της γενέτειρας των πιο διάσημων και ισχυρών αρχαίων Ελληνίδων μαγισσών. Πρωτεύουσα τους, η Υπάτη. Από συγγραφείς της εποχής, πληροφορούμαστε ότι οι μάγισσες της Υπάτης συνομιλούσαν με το φεγγάρι και τα αστέρια. Έλεγαν ότι ήταν αστρομάντισσες και ότι κατέβαζαν την Σελήνη από τον ουρανό με ξόρκια και την πίεζαν να τους πει τα μυστικά του μέλλοντος. Μάλλον τις μέρες που δεν δούλευε η Πυθία, οι αρχαίοι προσέτρεχαν στις μάγισσες τις Υπάτης. Παρομοίως κι αυτές, χρησιμοποιούσαν τις ανάγκες του κόσμου για τον βιοπορισμό τους. Οι χρησμοί τους ήταν σχεδόν πάντα αμφίσημοι και μπορούσαν να ερμηνευθούν με διάφορους τρόπους, ανάλογα τον κάθε πελάτη.
Ο Θεόφραστος (μαθητής και διάδοχος του Αριστοτέλη), ο Πλίνιος (Ρωμαίος συγγραφέας) και ο Στράβων (γεωγράφος, φιλόσοφος και ιστορικός), αναφέρουν ότι τριγυρνούσαν μαζεύοντας τα πολύτιμα βότανα που φύτρωναν στο βουνό, για να παρασκευάσουν τα πλανερά φίλτρα τους. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούσαν τον «ελλέβορο». Αυτό ήταν ένα τοξικό φυτό, το οποίο φύτρωνε στους πρόποδες του Παρνασσού και της Οίτης. Ήταν γνωστό και στον Ιπποκράτη και με την κατάλληλη δοσολογία λειτουργούσε ως φυσικό καταπραϋντικό.
Τα μάγια τους βασίζονταν στην επεξεργασία των βοτάνων, παράλληλα με την εκφώνηση επωδών, δηλαδή κυριολεκτικά τραγουδιών που συνόδευαν τις πράξεις τους. Λόγω της άριστης γνώσης των φαρμακευτικών και τοξικών φυτών της Οίτης, τα οποία μετέτρεπαν σε αλγολυτικά ή δηλητήρια, οι γυναίκες αυτές ονομάζονταν και «Φαρμακίδες».
Ανάμεσα στις άλλες τους ικανότητες, φαίνεται ότι είχαν και αυτή της μεταμόρφωσης. Η προστάτιδά τους, η θεά της μαγείας και της νεκρομαντείας Εκάτη, είχε δυνάμεις μοιρασμένες σε γη, ουρανό και θάλασσα, έπαιζε με τις μοίρες των ανθρώπων και ενίοτε μεταμορφωνόταν σε διάφορα ζώα. Φήμη που κυκλοφορούσε και για τις πιστές Θεσσαλές ακολούθους της. Ο Ρωμαίος σοφιστής και συγγραφέας Λουκιανός (2ος αιώνας μ.Χ.), στο μυθιστορηματικό έργο του «Λούκιος ή όνος», αφηγείται την επίσκεψή του στις μάγισσες της Υπάτης για να δει πώς μεταμόρφωσαν έναν νέο, τον Λούκιο, σε γάιδαρο. Άλλοι επίσης αναφέρουν, ότι αν δεν έπιαναν τα μάγια τους ή αν κάποιος τις πρόσβαλε, μεταμόρφωναν το θύμα σε βάτραχο, πρόβατο ή χοίρο, όπως έκανε η Κίρκη με τους συντρόφους του Οδυσσέα.
Οι διασημότερες μάγισσες της Υπάτης, ήταν η Μυκάλη, η οποία ήταν θεά της αστρομαντείας και η Αγλαονίκη. Η Αγλαονίκη, ζούσε τον 5ο αιώνα π.Χ. και χαρακτηρίζεται ως η πρώτη γυναίκα αστρονόμος της αρχαίας Ελλάδας. Λέγεται ότι μπορούσε να προβλέψει τις εκλείψεις του ηλίου και της σελήνης με ακρίβεια ώρας. Η Εριχθώ, γητεύτρα της ανθρώπινης φαντασίας της εποχής, δημιουργούσε επίτηδες πολύ πειστικές ψευδαισθήσεις. Η Μερόη, ήταν μια γερόντισσα με υπερφυσικές δυνάμεις και η Παμφίλη, μαθήτριά της, ασχολούνταν με ερωτικά φίλτρα και μεταμορφώσεις.
Στις πανέμορφες πλαγιές της Οίτης, ανάμεσα στις κρήνες, τους καταρράκτες και τα μαγευτικά μονοπάτια, ακόμα και σήμερα, με λίγο παραπάνω ταλέντο στην πειθώ, θα μπορούσε να πιστεί κανείς ότι κατοικούν νεράιδες, Νύμφες και μάγισσες. Οι διάφοροι μύθοι και θρύλοι είχαν ένα πολύ καλό background. Στην άκρη της πόλης, υπάρχει μια μεγάλη ρωγμή σε έναν βράχο, η οποία ονομάζεται Ανεμότρυπα και φημολογείται ότι αποτελούσε χώρο εργασίας των μαγισσών.
Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, η Υπάτη ήταν γνωστή ως κέντρο μαγείας όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά σε όλη την αυτοκρατορία. Λειτουργούσαν μέχρι και σχολές μαγείας. Ρωμαίοι άρχοντες, θεραπευτές, φιλόσοφοι, συγγραφείς και λαϊκοί, την επισκέπτονταν ανελλιπώς. Σήμερα, ακολουθώντας την παράδοση της περιοχής, πάνω πλέον σε επιστημονικές βάσεις, λειτουργούν στην πόλη Πλανητάριο, Αστεροσκοπείο και ένα Αστεροσχολείο, κέντρο εκπαίδευσης, έρευνας και διάδοσης της επιστήμης της Αστρονομίας. Επιπλέον, μία από τις τρεις διαδρομές του μαραθωνίου που πραγματοποιείται στην Οίτη κάθε καλοκαίρι, έχει ονομαστεί «Το μονοπάτι των Φαρμακιδών».
Βιβλιογραφία:
Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα
Δήμος Λαμιέων-Αστεροσχολείο Υπάτης
