Ποιο το κοινό «συστατικό» μίας ταινίας τεκμηρίωσης και ενός υφαντού; Η διαδικασία, η ύφανση – στην πρώτη περίπτωση σαφώς συνυποδηλωτικά, στη δεύτερη κυριολεκτικά. Κοινό στοιχείο η αγάπη προς αυτό που δημιουργείται. Γι' αυτό, στο παράλληλο άκουσμα των λέξεων «ντοκιμαντέρ» και «ύφανση», ο συνειρμός κάνει πρωτίστως «στάση» στις «Υφάντρες» (1905), την πρώτη κινηματογραφική ταινία τεκμηρίωσης στα Βαλκάνια, από τους αδελφούς Μανάκια ή Μανάκη. Εικόνες από εκείνη την ταινία ξετυλίγονται στο trailer του 10ου Beyond Borders Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου το οποίο φέτος θα διεξαχθεί το διάστημα μεταξύ 4 και 31 Αυγούστου, στο ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων.
Όπως οι γυναίκες - υφάντρες του 1905 ύφαιναν το παρόν τους μέσα από την τέχνη, έτσι και οι σύγχρονοι ντοκιμαντερίστες υφαίνουν με εικόνες και ήχο ένα πολύπτυχο της δικής μας πραγματικότητας. Τιμητικό «υφαντό» στη φετινή, επετειακή χρονιά, το ελληνικό ντοκιμαντέρ το οποίο γίνεται ένας κινηματογραφικός αργαλειός, όπου το παρελθόν και το παρόν δένουν σφιχτά, δημιουργώντας έναν αφηγηματικό καμβά που εκτείνεται στο μέλλον. Εξ ου και το μότο της φετινής διοργάνωσης, «Η Μνήμη υφαίνει το Μέλλον». Μία φράση που εμπερικλείει τόσο τους σκοπούς του φεστιβάλ όσο και τις ταινίες της φετινής διοργάνωσης που δεν παραλείπει να εστιάζει στον άνθρωπο και σε όσα διαδραματίζονται γύρω του.
Στιγμιότυπο από το trailer του 10ου Beyond Borders. Διακρίνεται η γιαγιά των αδελφών Μανάκη, Δέσπα. Την οπτική ταυτότητα του φεστιβάλ την έχει σχεδιάσει το δημιουργικό γραφείο Polkadot Design.
Το «χειροποίητο» αυτό φεστιβάλ «χτίζεται» από ανθρώπους για ανθρώπους γι' αυτό και οι στόχοι του είναι εστιασμένοι στην ανθρώπινη δημιουργία. «Ο πρώτος είναι να δώσουμε ''φωνή'' σε εντελώς άπειρους και μη γνωστούς στον κινηματογραφικό χώρο, ανθρώπους, που δεν έχουν τη δυνατότητα να προβάλλουν τις ταινίες τους αλλά διατρέχονται από αγάπη γι’ αυτές. Και ο δεύτερος, επίσης αναφορικά με τους μη διατρέχοντες πείρα σκηνοθέτες, είναι το pitching lab κατά το οποίο – μεταξύ άλλων – παρέχονται πληροφορίες για τη διαδικασία χρηματοδότησης των ταινιών», όπως ανέφερε, μεταξύ άλλων, η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου, κατά τη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε το μεσημέρι της Τρίτης (24/06) για την παρουσίαση του φεστιβαλικού προγράμματος.
«Το Beyond Borders γιορτάζει φέτος δέκα χρόνια γεφυρώνοντας το παρελθόν με το παρόν, την παράδοση με την καινοτομία, την τοπικότητα με την οικουμενικότητα. Τιμά την Ελλάδα, έναν τόπο όπου η Ιστορία και ο Πολιτισμός συνυφαίνονται αδιάκοπα, όπως οι κλωστές σε έναν αρχέγονο αργαλειό. Τιμά επίσης την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την ελευθερία λόγου και έκφρασης, δίνοντας χώρο, σε δεκάδες ταινίες και τους δημιουργούς τους, να ακουστούν και να ταρακουνήσουν τις βεβαιότητές μας», όπως υπογράμμισε η κα. Σαρίογλου.
«Χειροποίητο» φεστιβάλ
Ποιος ο λόγος για τον οποίο ένα φεστιβάλ φέρει τον χαρακτηρισμό «χειροποίητο»; Λόγω του ότι παρουσιάζει τα συστατικά μίας ταινίας τεκμηρίωσης. Δεν είναι ένα φεστιβάλ που εδράζεται μόνο στις προβολές ταινιών, ο προγραμματισμός του περιλαμβάνει, επίσης, παράλληλες δράσεις και την προσωπική προσπάθεια των ανθρώπων που το στελεχώνουν, οι οποίοι, τις ημέρες διεξαγωγής της διοργάνωσης, βρίσκονται σε κάθε γωνιά του νησιού και συμβάλλουν στην υλοποίησή του.
Πλάι στο κύμα, φέτος, θα προβληθούν συνολικά 42 ταινίες τεκμηρίωσης, εκ των οποίων οι 35 σε παγκόσμια, διεθνή ή ελληνική πρεμιέρα. Οι θεματικές τους πολλές αλλά –θα λέγαμε– μεταξύ τους αλληλένδετες. Πρόκειται για «τη μνήμη και την ταυτότητα είτε μέσα από το οικογενειακό αρχείο είτε από το κοινωνικό τραύμα, την προσφυγιά και τον επαναπατρισμό, το περιβάλλον, τις ιστορίες ενηλικίωσης, τη γυναικεία καταπίεση και χειραφέτηση, καθώς και τις ανθρώπινες μικροϊστορίες, με τα τελευταίες να υπογραμμίζουν πόσο σημαντικό είναι να είσαι άνθρωπος μέσα σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο», όπως διευκρίνισε, από την πλευρά του, ο υπεύθυνος προγραμματισμού και ανάπτυξης του Beyond Borders, Στέφανος Βέλμαχος Μπόνος.
Στιγμιότυπο από τη συνέντευξη Τύπου. Διακρίνονται (από αριστερά) οι Άννα Ρούτση, Στέφανος Βέλμαχος Μπόνος, Ειρήνη Σαρίογλου και Ηλίας Μαγκλίνης
Αν μη τι άλλο, ζητήματα κρίσιμα σε μία κρίσιμη συγκυρία κατά την οποία η ανθρωπότητα διολισθαίνει όλο και περισσότερο. Επιτακτική ανάγκη του φεστιβάλ, σε αυτό αλλά και σε κάθε παρόν, η παραγωγή πολιτισμού και η εστίαση στον άνθρωπο, με το μέρος να έχει τη δική του βαρύτητα: στο Καστελλόριζο, έναν τόπο-σύμβολο της ιστορικής μνήμης και της πολιτισμικής συνάντησης, η τέχνη της αφήγησης συνεχίζει ακούραστα το ταξίδι της.
Η υποβολή, στο φεστιβάλ, συνολικά 907 ταινιών (600 ταινίες μεσαίου και μεγάλου μήκους και 307 μικρού μήκους) από 92 χώρες είναι μία μόνο απόδειξη του πόσο οι σκηνοθέτες επιθυμούν να κάνουν τον κόσμο κοινωνό των ταινιών τους. Είναι επίσης μία τρόπον τινά ηθική επιβράβευση για το φεστιβάλ και συνάμα το καλύτερο «δώρο» για τα 10 χρόνια ύπαρξής του, το οποίο μπαίνει πλέον σε φάση ενηλικίωσης.
Μία από τις ταινίες που θα προβληθούν στο φεστιβάλ και υπογραμμίζει την ανθρωπιά που τείνει να αφανιστεί είναι οι «Σμιλεμένες Ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη, στο πρόγραμμα συναντάμε επίσης τις ταινίες «Μια μεγάλη οικογένεια» του Βασίλη Λουλέ, «Αζήτητοι» της Μαριάννας Οικονόμου, «Tack» της Βάνιας Τέρνερ, μεταξύ άλλων.
Στιγμιότυπο από την ταινία «Tack» της Βάνιας Τέρνερ
Το φεστιβάλ σε τίτλους
Τα δέκα χρόνια «ζωής» του Φεστιβάλ συνοδεύονται από μία επετειακή έκδοση αφιερωμένη στην Ελλάδα και τις δημιουργικές της δυνάμεις. Τιμώμενη χώρα – όπως αναφέραμε – η Ελλάδα, τιμώμενο φεστιβάλ το GrecDoc Φεστιβάλ ελληνικού ντοκιμαντέρ στο Παρίσι, τιμώμενο ακαδημαϊκό ίδρυμα η École Alsacienne (Παρίσι). Οι ταινίες –ορισμένες από τις οποίες έχουν «ταξιδέψει» στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου– υπάγονται σε τρεις διαφορετικές σκηνές προβολών: το Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα, το μicro Διαγωνιστικό Τμήμα και το Πανόραμα (μη διαγωνιστικό τμήμα), στο πλαίσιο του οποίου θα πραγματοποιηθεί η δράση με τίτλο «Το Μέλλον του Ντοκιμαντέρ», αφιερωμένη στο διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο της δημιουργίας ντοκιμαντέρ. Στα δύο πρώτα τμήματα – τα διαγωνιστικά – απονέμονται συνολικά 10 βραβεία.
Στιγμιότυπο από την 9η διοργάνωση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου
Για πρώτη φορά φέτος, το Φεστιβάλ παρουσιάζει τη νέα του πρωτοβουλία, Beyond Borders Podcast Series. Για δεύτερη συναπτή χρονιά συνεχίζεται η πρωτοβουλία του Beyond Borders, το Co-Production Forum «Συναντώντας τον επόμενο συμπαραγωγό σας στο Καστελλόριζο». Λόγω της συμπλήρωσης, 100 χρόνων, από τη δημιουργία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) θα διεξαχθεί (29/08) η δράση Critics’ Corner, κατά την οποία τα τρία μέλη της FIPRESCI θα συνομιλήσουν με τους επαγγελματίες και με το κοινό για τις ταινίες που προβλήθηκαν στα διαγωνιστικά τμήματα του Φεστιβάλ.
Όπως κάθε χρόνο, θα πραγματοποιηθούν Masterclasses με διακεκριμένους δημιουργούς από το χώρο του ντοκιμαντέρ, ενώ, σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ) – Creative Greece, θα φιλοξενήσει ειδική εκδήλωση ενημέρωσης για το Πρόγραμμα Εξωστρέφειας Οπτικοακουστικού Τομέα, απευθυνόμενη στο κοινό και στους επαγγελματίες του χώρου.
Με τις παράλληλες πολιτιστικές δράσεις το πλέον ακριτικό μέρος της χώρας μας αναδεικνύεται σε ένα σημείο παγκόσμιας πολιτιστικής συνάντησης ανθρώπων κάθε ηλικίας. Το πρόγραμμα διανθίζεται από μουσικά ιντερλούδια με το Athens String Quartet με μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ντοκιμαντέρ από παιδιά για παιδιά από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων. Το Καλλιτεχνικό Βιβλιοδετείο θα οργανώσει εκπαιδευτικά εργαστήρια βιβλιοδεσίας για παιδιά με τίτλο «Είμαστε για δέσιμο». Ο Σκακιστικός Όμιλος Ρόδου «Ιππότης» θα κάνει μαθήματα σκακιού για παιδιά κάθε ηλικίας, καθώς και επιδείξεις παιχνιδιού, ενώ παράλληλα, μικροί και μεγάλοι θα έχουν την ευκαιρία να αγωνιστούν και να αλληλεπιδράσουν με δύο AI SenseRobot σκακιού.
Παράλληλα με τις προβολές, θα παρουσιαστεί έκθεση γλυπτικής του εικαστικού Αλέξανδρου Ζυγούρη, ενώ καθημερινά οι Παύλος Μεθενίτης, δημοσιογράφος και συγγραφέας και Matteo Compagnolo, ακαδημαϊκός, θα προτείνουν επιλεγμένα βιβλία με ιστορικό, λογοτεχνικό και κινηματογραφικό περιεχόμενο.
Στιγμιότυπο από προηγούμενη διοργάνωση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου διοργανώνεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) σε συνεργασία με την γαλλική Ecrans des Mondes. Συνδιοργανώνεται από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και με την υποστήριξη της Βουλής των Ελλήνων, του υπουργείου Πολιτισμού, του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών, της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ), της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της Πρεσβείας της Αυστραλίας στην Αθήνα, της Πρεσβείας της Γερμανίας στην Αθήνα, της Πρεσβείας της Ισπανίας στην Αθήνα και της Πρεσβείας της Ελβετίας στην Αθήνα.
Το Φεστιβάλ τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας. Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ.
Κεντρική φωτ.: Στιγμιότυπο από προηγούμενη διοργάνωση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου. Πηγή φωτ.: Beyond Borders
