Η Πωλίνα Κασιμάτη επιμένει στην ανθρώπινη μορφή. Όχι ως σύμβολο, αλλά ως παρουσία. Συγκεντρώνει έργα των τελευταίων είκοσι και πλέον χρόνων σε μια έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Λέφα του Ψυχικού, που δεν συνιστά απλώς μια επισκόπηση του έργου της, αλλά μια εσωτερική ανασκαφή. Μια πορεία πίσω και μέσα, στην καρδιά του ανθρώπινου: εκεί όπου το πρόσωπο, το περίγραμμα και η ύλη δεν είναι εικονογραφικά εργαλεία, αλλά γλώσσες της εμπειρίας.
Γιατί ζωγραφίζει πρόσωπα; Δεν πρόκειται για σπουδή της μορφής, ούτε για αποτύπωση ψυχολογικών χαρακτηριστικών. Τα πρόσωπά της δεν εξηγούν. Μας σταματούν. Είναι εκεί για να μας κοιτάξουν, να μας καθηλώσουν, όχι με το βλέμμα τους, αλλά με την παρουσία τους. Η ζωγράφος δεν αναζητά το αφηγηματικό περιεχόμενο του προσώπου, αλλά τη δόνηση της παρουσίας του. Όπως η ίδια σημειώνει: «το βλέμμα τους με κοιτά, με ακινητοποιεί. Η ζωγραφική είναι η ανάγκη να τους κρατήσω κοντά μου». Η φράση αυτή δεν δηλώνει απλώς συναισθηματική εγγύτητα, αλλά ένα είδος υπαρξιακής συνομιλίας – μια προσπάθεια να συγκρατηθεί το εφήμερο μέσα από τη χειρονομία, τη σιωπή, το χρώμα.
Έργο της Πωλίνας Κασιμάτη
Η εικαστική της γλώσσα απορρίπτει τη θεατρικότητα. Δεν επιδιώκει τον εντυπωσιασμό, αλλά τη δύναμη του βλέμματος. Το χρώμα είναι βαθύ, ζωντανό, σχεδόν αναπνέει. Η αφή παραμένει παρούσα στον καμβά, όχι ως διακοσμητικό ίχνος, αλλά ως ένδειξη φροντίδας. Τα πρόσωπα δεν μας κοιτούν απλώς – μας βλέπουν. Δεν ζητούν να τα κατανοήσουμε, αλλά να σταθούμε απέναντί τους. Να αντέξουμε την αλήθεια τους. Είναι φορείς μνήμης: της απώλειας, της σιγής, του χρόνου που γράφεται στο σώμα και αποτυπώνεται στην έκφραση. Το πρόσωπο εδώ δεν είναι η ταυτότητα, αλλά το ίχνος της συνείδησης. Διότι το πρόσωπο δεν είναι κάτι που «έχουμε», είναι κάτι που καθιστούμε δυνατό μέσα από τη σχέση.
Πωλίνα Κασιμάτη, «Μέσα στη Ζωή» (2023), λάδι σε καμβά, 60 x 50 εκ.
Αν η ζωγραφική είναι συνάντηση, τότε το σχέδιο είναι εξομολόγηση. Οι μορφές με μολύβι εμφανίζονται πιο άμεσες, σχεδόν ψιθυριστές. Οι σκιάσεις είναι λιτές, ποτέ περιττές. Το σχέδιο δεν προηγείται, δεν ετοιμάζει τη μορφή· την αποκαλύπτει γυμνή. Η λιτότητα εδώ δεν λειτουργεί ως περιορισμός αλλά ως ελευθερία. Κάθε γραμμή και κάθε λευκό κενό μετατρέπονται σε χώρο αναμονής, αναστοχασμού.
Τα σχέδια της Κασιμάτη μοιάζουν να αιωρούνται ανάμεσα στην εμφάνιση και την απόσυρση, στη ζωή και τη μνήμη της. Είναι στιγμές εύθραυστες, ημιτελείς μόνο με την έννοια της ειλικρίνειας. Αρνούνται να προσφέρουν το πλήρες – όχι από αδυναμία, αλλά από σεβασμό στη σιωπή. Θα μπορούσαμε να πούμε πως στα σχέδιά της, η Κασιμάτη αγγίζει κάτι από τη σιωπή του προσώπου πριν ειπωθεί. Μια σιωπή εσωτερική, που δεν κρύβει αλλά περιμένει – να ακουστεί, να αναγνωριστεί. Ή καλύτερα, να συναντηθεί.
Πωλίνα Κασιμάτη, «Τουρίστας στην Αθήνα» (2015), μολύβι σε χαρτί, 50 x 40 εκ.
Η γλυπτική της, από την άλλη, επιστρέφει στο σώμα με έναν τρόπο που θυμίζει τη βαρύτητα της γης. Όχι ως τόπο κατοίκησης, αλλά ως υπενθύμιση καταγωγής. Οι φιγούρες της έχουν όγκο, έχουν βάρος, αλλά ποτέ στόμφο. Δεν υψώνονται για να επιβληθούν· στέκονται για να συνυπάρξουν. Το υλικό δεν εξιδανικεύεται – αφήνει πάνω του τα σημάδια της χειροναξίας, της ανθρώπινης μεσολάβησης.
Είναι μια γλυπτική που δεν αποσκοπεί στο μνημειακό, αλλά στο ενσώματο. Οι μορφές μοιάζουν να έχουν σταθεί εκεί πάντα, αναμένοντας κάποιον να τις αγγίξει, να τις αναγνωρίσει. Δεν είναι σύμβολα, είναι σώματα. Σώματα που φέρουν την αφή, τη φθορά, τη μνήμη της μορφής. Είναι ανθρώπινα, μα ποτέ απλώς αναγνωρίσιμα. Κουβαλούν μια τελετουργική ησυχία, σαν απομεινάρια μιας αρχέγονης πράξης: της χειρονομίας που επιχειρεί να συγκρατήσει το παροδικό.
Πωλίνα Κασιμάτη, «Το φιλί» (2022), λευκός μπρούτζος, 37 x 15 εκ. (λεπτομέρεια στην κεντρική φωτ.)
Η έκθεση «Άνθρωποι από τη Γη» δεν οργανώνεται με βάση την εξέλιξη ενός ύφους ή μιας τεχνοτροπίας. Οργανώνεται γύρω από έναν εσωτερικό ρυθμό – τον ρυθμό της επανάληψης της ανθρώπινης ανάγκης για παρουσία. Είναι ένα σώμα έργου που κινείται κυκλικά, όχι γραμμικά. Η Πωλίνα Κασιμάτη επιστρέφει στο πρόσωπο, στο περίγραμμα, στη γη, όπως επιστρέφει κανείς σε έναν τόπο γνώριμο, όχι επειδή τον κατέχει, αλλά επειδή τον χρειάζεται. Τα έργα της δεν ζητούν ερμηνείες. Ζητούν χρόνο. Και, κυρίως, ζητούν τη βραδύτητα που επιτρέπει στο ανθρώπινο να εμφανιστεί χωρίς να εξηγηθεί. Να φανερωθεί όχι ως έννοια, αλλά ως εμπειρία.
Σε μια εποχή αποσύνδεσης από τη φύση, η Κασιμάτη μας επαναφέρει στη γείωση της εικόνας. Εκεί όπου η τέχνη δεν είναι αντικείμενο θέασης, αλλά χώρος συνάντησης. Μια ήπια, σιωπηλή τελετή μνήμης. Μια μορφική αναπνοή της ψυχής. Και μια σταθερή υπενθύμιση πως όσο υπάρχουν άνθρωποι από τη γη, θα υπάρχει και τέχνη που τους ψηλαφεί.
Πωλίνα Κασιμάτη, «Ταξίδι» (2023), λάδι σε καμβά, 90 x 60 εκ.
Η Πωλίνα Κασιμάτη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Καλές Τέχνες στο Λονδίνο στο πανεπιστήμιο του Middlesex. Στη συνέχεια εργάστηκε ως ζωγράφος σε παραγωγές κινουμένων σχεδίων και θεατρικών παραστάσεων αποκτώντας έτσι μια εμπειρία και ματιά προς τη ζωή γύρω της η οποία και διαμόρφωσε το ύφος της τέχνης της. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα αφοσιώθηκε στην προσωπική της εργασία δημιουργώντας έργα ζωγραφικής και γλυπτικής.
Το θέμα που κυριαρχεί στα έργα της είναι η κατάσταση του ανθρώπου σε σχέση με τον εαυτό του, με τους συνανθρώπους του και με το περιβάλλον του. Μεταξύ άλλων, έχει εκθέσει στον Αρχαιολογικό χώρο του Κεραμικού και στο Μουσείο Νεότερης Κεραμικής.
Έργα της εκτίθενται σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές.
Πωλίνα Κασιμάτη, «Στέφανος» (2023), σκληρός γύψος
Επιμέλεια: Ελίζα Γερολυμάτου (Ιστορικός Τέχνης – Μουσειολόγος), Μαργαρίτα Μπατισέβ (Ιστορικός Τέχνης - Σύμβουλος Τέχνης). Εγκαίνια: Πέμπτη 8 Μαΐου 2025 στις 7 μ.μ., διάρκεια έκθεσης: 8 Μαΐου – 6 Ιουνίου 2025. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή: 5 - 8 μ.μ. & Σάββατο/Κυριακή: 11 π.μ. - 6 μ.μ. Είσοδος ελεύθερη
Δημοτική Πινακοθήκη Λέφα, Δήμος Φιλοθέης - Ψυχικού, Κοκκώνη 15 Ψυχικό, Τηλ. 210 – 6717097
