Τα νησιά του Αιγαίου πελάγους ανέρχονται σε χιλιάδες… Μεγάλης ή μικρής έκτασης, καταπράσινα ή άνυδρα, πολυπληθή ή και ερημωμένα. Διασκορπισμένα όλα σε κάθε γωνιά του κεντρικού πελάγους της Ελλάδας, καθένα κουβαλά μια δική του, ιδιαίτερη ιστορία. Το ίδιο ισχύει και για το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί της χώρας, το οποίο δεν ακούγεται πολύ σαν τους «γείτονές» του ούτε και μας γεμίζει αρχικά το μάτι.
Είναι ένα νησί, το οποίο χαρακτηρίζεται από τα πολλά αγριοκάτσικα που κυκλοφορούν στα απότομα βράχια του. Από τις «πολλές αίγες» στα αρχαία ελληνικά. Κι αυτό, δεν είναι άλλο από την «Πολύαιγο». Η Πολύαιγος, βρίσκεται ανατολικά της Μήλου και της Κιμώλου και μαζί τους σχηματίζει ένα μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα.
Μετά από αρχαιολογικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στο νησί και παρά τις διάφορες μαρτυρίες που δηλώνουν ότι ήταν ακατοίκητο από την αρχαιότητα, έχουν βρεθεί διάφορα επιφανειακά ευρήματα που αποδεικνύουν ότι ήταν χώρος ανθρώπινης δραστηριότητας και ίσως εποχικών εγκαταστάσεων. Χρονολογικά μάλιστα, οι δραστηριότητες αυτές εκτείνονται από την Προϊστορική έως και την Βυζαντινή εποχή.
Η Πολύαιγος φημιζόταν για το πλούσιο υπέδαφός και τα καλλιεργήσιμα εδάφη της. Άνθρωποι της προϊστορίας, αρχαίοι Έλληνες, πολίτες της Ρωμαϊκής και έπειτα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Οθωμανοί και Επαναστάτες, μέχρι και απλοί βοσκοί της νεότερης εποχής, φαίνεται να πάτησαν τα χώματα αυτού του ξεχωριστού νησιού. Όχι για πολύ βέβαια, αλλά τόσο, ώστε να αφήσει ο καθένας τους από ένα «σημάδι» που μαρτυρεί μέχρι σήμερα το πέρασμά τους από εκεί.
Τα «σημάδια» αυτά ποικίλουν και βρίσκονται σκόρπια σε διάφορα μέρη του νησιού. Οψιανός και πυριτόλιθος, ορυκτά που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα για την κατασκευή εργαλείων ή ως εμπορεύματα, έχουν βρεθεί στην θέση Πάνω Μερσίνη, στα δυτικά. Εκεί υπήρχε, επίσης, και μεγάλη συγκέντρωση κεραμικής, άλλη μία απόδειξη δηλαδή ότι το νησί μπορεί να ήταν ένας εμπορικός κόμβος ανά τους αιώνες.
Μια αρχαία επιγραφή (η οποία σήμερα έχει χαθεί), μας πληροφορούσε για μια δίκη που είχε πραγματοποιηθεί τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι αρχαίοι Μήλιοι και Κιμώλιοι, φαίνεται ότι μάχονταν για την κυριαρχία στο νησί. Η «πάλη» αυτή μεταξύ των γειτονικών νησιών, δείχνει την μεγάλη σημασία που πρέπει να είχε από τότε, αυτό το ασήμαντο φαινομενικά «κατσικονήσι». Τελικά, την υπόθεση ανέλαβαν δικαστές από το Άργος, οι οποίοι κατέληξαν να εμπιστευτούν την Πολύαιγο στους κατοίκους της Κιμώλου.
Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, περιηγητές από διάφορες χώρες ξεχύνονταν στις θάλασσες της Μεσογείου, προσπαθώντας να αποτυπώσουν τις φυσικές ομορφιές και τους «θησαυρούς» των πόλεων της. Κάποιοι από αυτούς, αφού είχαν βρεθεί και σε αυτό το ερημικό νησί του Αιγαίου, ανέφεραν την ευφορία του και την παρουσία διαφόρων καλλιεργειών. Στο νησί φαίνεται ότι φύτρωναν ελιές, δημητριακά, βαμβάκι και αμπέλια.
Στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν μαίνονταν οι μάχες ανάμεσα στις ναυτικές δυνάμεις της Ιταλίας και τους Οθωμανούς σουλτάνους, ακόμα και η Πολύαιγος δεν γλίτωσε τις συνέπειες. Οι Ενετοί, έκαψαν ολοσχερώς όλες τις ελιές της, μαζί με αυτές της Κιμώλου και από τότε την καλούσαν «Brusiata», δηλαδή «Καμμένη».
Ανάμεσα στα κτίσματα που χαρακτηρίζουν το νησί, είναι η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της οποίας τα ερείπια είναι τα μόνα που έχουν μείνει από το κτίριο του 1622. Ολόκληρος, όμως και αγέρωχος παραμένει ο λιθόκτιστος φάρος πάνω από έναν πανέμορφο όρμο, στο ακρωτήρι Μάσκουλα, ο οποίος στέκεται εκεί από το 1898 μέχρι σήμερα.
Η Πολύαιγος δεν είχε ποτέ την χαρά να φιλοξενήσει κανέναν για πολύ, πόσο μάλλον να γίνει το μόνιμο σπίτι πολλών ανθρώπων. Τουλάχιστον το όνομά της δεν την αδικεί καθόλου, αφού τα αγριοκάτσικα, από τη δεκαετία του 50’ μέχρι και τη σύγχρονη εποχή, φαίνεται ότι είναι ακόμα περισσότερα σε αριθμό από τους μόνιμους κατοίκους της. Από 14, πλέον έχουν μείνει μόνο 2-3 κτηνοτρόφοι, που βόσκουν τα κοπάδια τους ανενόχλητοι, μακριά από την πολυκοσμία και την οχλαγωγία που χαρακτηρίζει τα νησιά λίγα ναυτικά μίλια πιο πέρα.
Αυτό βέβαια, μαζί και η διατήρηση της αγριότητας και αυθεντικότητας του νησιού, οφείλεται και στο ότι το μεγαλύτερο μέρος του πλέον ανήκει, όχι στα γειτονικά νησιά, αλλά σε έναν ιδιωτικό φορέα, ένα κοινωφελές ίδρυμα, το οποίο επιτρέπει την εκμετάλλευση των εδαφών του νησιού μόνο από τους βοσκούς και τα ζωντανά τους.
Φτάνοντας την ιστορία μέχρι το πολύ κοντινό παρελθόν, επαναλαμβάνω, το πάρα πολύ κοντινό παρελθόν, τον Σεπτέμβρη ολόκληρο το νησί της Πολυαίγου κηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως αρχαιολογικός χώρος. Άρα, προστατευόμενος από τις τουριστικές βλέψεις και διατηρητέος για τους μόνιμους κατοίκους του. Τους λίγους δίποδους και κυρίως για τους τετράποδους…
Βιβλιογραφία
