Ενέχει μια εσωτερική ειρωνεία η θέσπιση μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Έγινε μεταξύ άλλων για να καταργηθεί το ρουσφέτι. Το ρουσφέτι δεν καταργήθηκε αλλά μονιμοποιήθηκαν και τα ρουσφέτια των προηγούμενων κυβερνήσεων.
Η μονιμότητα είναι υπεραιωνόβιος θεσμός. Καθιερώθηκε με το σύνταγμα του 1911 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, καθώς πριν από το αυτό με κάθε νέα κυβέρνηση γινόταν μαζική αντικατάσταση προσωπικού, και κριτήριο δεν ήταν η εργατικότητα, το εργασιακό ήθος και η προσήλωση στο καθήκον, αλλά η κομματική ταυτότητα.
Η πλατεία Κλαυθμώνος αποτελεί μνημείο αυτής της καθαυτό νεοελληνικής θλιβερής εποχής. Η πλατεία ονομαζόταν Δημοκρίτου, αλλά τη μετονόμασε έτσι η ίδια η ζωή, καθώς εκεί συγκεντρώνονταν οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι θρηνώντας και παρακαλώντας επαναπρόσληψη.
Η μεταρρύθμιση Βενιζέλου υποτίθεται ότι θα προστάτευε τους υπαλλήλους από πολιτικές παρεμβάσεις και θα εξασφάλιζε την ανεξαρτησία και την αμεροληψία των προϊσταμένων τους. Οι υπάλληλοι θα επιτελούσαν το καθήκον τους χωρίς τον φόβο απόλυσης.
Η βιωματική γνώση μας λέει ότι ουδέν τέτοιο συνέβη. Όποιος υπάλληλος διαφωνούσε είτε έμπαινε στο «ψυγείο» (η συνήθης πρακτική) είτε σπανίως τυλιγόταν σε μια κόλλα χαρτί και υφίστατο τα περαιτέρω.
Η μονιμότητα είχε τη δύναμη των... πλακών του Μωυσή για όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Από την καταγωγική Αριστερά που από ιδεολογία είναι υπέρ του κρατισμού (όλα στο κράτος) έως την λαϊκή Δεξιά που θεωρούσε τον κρατισμό ως αρμό κοινωνικής ασφάλειας, προστασίας των λαϊκών στρωμάτων απέναντι στην ανασφάλεια της ελεύθερης αγοράς, και ως μοχλό κοινωνικής ανόδου τους.
Υπήρχε βέβαια και η κουτοπόνηρη μικροπολιτική σκοπιμότητα. Ο διορισμός εξασφάλιζε ψήφους και πολιτική στήριξη εκ μέρους των διορισμένων, των οικογενειών τους, και συχνά του σογιού τους.
Μια άλλη πτυχή είναι ότι μετά τον εμφύλιο το κράτος θεωρήθηκε πυλώνας εθνικής ενότητας. Έτσι επιβραβεύονταν οι «εθνικόφρονες» ενώ για τους αριστερούς έμενε η ελεύθερη αγορά - στην οποία πολλοί διέπρεψαν.
Υπάρχει και το ΠΑΣΟΚ που έχει φορτωθεί την κατηγορία του κατεξοχήν κρατικιστικού κόμματος. Ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ δεν έδρασε τόσο στον στενό δημόσιο τομέα. Η μεγάλη του δράση ήταν ο ευρύτερος δημόσιος τομέας και οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας (ΔΕΗ, ΟΤΕ, Ολυμπιακή κ.α.) τις οποίες αφενός υπερφόρτωσε με προσωπικό, αφετέρου έδωσε το δικαίωμα στους συνδικαλιστές τους να τις συνδιοικούν.
Τώρα βρισκόμαστε σε αλλαγή εποχής. Μοιάζει να ωριμάζει στο κοινωνικό σύνολο η ιδέα της κατάργησης της μονιμότητας. Η ταπεινή μας γνώμη εξακολουθεί να επιμένει πως αυτό δεν οφείλεται σε ορμητική εισροή του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα μας, αλλά αποτέλεσμα της συσσωρευμένης αγανάκτησης του πολίτη που συχνά νιώθει υπήκοος μιας αποκρουστικής γραφειοκρατίας (βέβαια υπάρχει και το ανθρώπινο κατώτερο ερώτημα «γιατί αυτοί και όχι εγώ;»).
Η γραφειοκρατία αποδυναμώθηκε σε αρκετούς τομείς με τις όντως αξιοθαύμαστες ψηφιακές εφαρμογές Πιερρακάκη, αλλά σε άλλες περιπτώσεις απλώς ψηφιοποιήθηκε.
Πλέον έχουν αρχίσει να διαβρώνονται οι βάσεις της απαγορευμένης έως τώρα συζήτησης περί κατάργησης της μονιμότητας, και δη από επίσημα χείλη. Όμως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης , ερωτηθείς δήλωσε ότι «ως κυβέρνηση ανήκουμε σε εκείνες που κατανοούν πως τίποτα δεν παραμένει αμετάβλητο. Ότι τίποτε δεν παραμένει ίδιο. Το θέμα θα συζητηθεί την ώρα της συνταγματικής αναθεώρησης. Η χώρα χρειάζεται σημαντικές τομές».
Θα μπορούσε να αρχίσει η συζήτηση εφόσον δημιουργηθούν αυστηρές θεσμικές εγγυήσεις πως δεν θα έχουμε νέες πλατείες Κλαυθμώνος. Φυσικά, το τελευταίο προϋποθέτει και την αντικειμενική αξιολόγηση του προσωπικού, στην οποία η κυβέρνηση συναντά θύλακες αντίστασης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, ο οποίος σε ερώτηση γιατί δεν θέλει την αξιολόγηση, απάντησε: «Έχω αξιολογηθεί πολλές φορές μέχρι να πάω σε σχολείο»! Κατά τον ίδιο «οι εκπαιδευτικοί δεν είδαν φως και μπήκαν, αλλά έχουν προσόντα και μεταπτυχιακά».
Και γιατί αυτά τα προσόντα και τα μεταπτυχιακά δεν αντέχουν στη βάσανο της αξιολόγησης; Και πως διασφαλίζεται ότι τα προσόντα και τα μεταπτυχιακά δεν θα αράξουν, δείχνοντας πλέον αδιαφορία στη μόρφωση των μαθητών, απαντώντας στους ελεγκτές «μη μου τους κύκλους τάραττε»;
Η αξιολόγηση του δημοσίου αφορά τους πολίτες αλλά των εκπαιδευτικών τους γονείς. Θα έπρεπε οι σύλλογοι γονέων να έχουν επεμβατική γνώμη υπέρ της γιατί αφορά τη μόρφωση των παιδιών τους. Αλλά η πλειοψηφία τους ανήκει σε πολιτικές δυνάμεις που αντιστρατεύονται την αξιολόγηση.
