Της Κατερίνας Γαλανού
Το φθινόπωρο του 2015 με πρωτοβουλία του Στέφανου Μάνου, μια ομάδα εξαίρετων επιστημόνων αποτελούμενη από τους Nίκο Αλιβιζάτο, Παναγή Βουρλούμη, τον νυν υπουργό επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη, τον Γιάννη Κτιστάκι και τον Φίλιππο Σπυρόπουλο αποφάσισε να προχωρήσει σε ένα δύσκολο εγχείρημα. Να συντάξει ένα καινούργιο Σύνταγμα με δυο άξονες, όπως τους περιέγραφαν οι συντάκτες του: να αιμοδοτήσει τη δημοκρατική και κοινοβουλευτική μας παράδοση και το «κοινωνικό κράτος δικαίου», και αφ' ετέρου να εκσυγχρονίσει τους θεσμούς, αποτολμώντας τομές και δημιουργώντας παράλληλα ένα ασφαλές περιβάλλον για την ανάπτυξη και τις ελευθερίες με αίσθημα εμπιστοσύνης στο Κράτος.
''Ύστερα από 9 μήνες ανοιχτού διαλόγου, μακριά από τα στερεότυπα που επέβαλλαν οι διαφορετικές πολιτικές θέσεις και οι ιδεολογικές τους απόψεις, με ασκήσεις συμβιβασμών και συναίνεσης κατέληξαν να προτείνουν «Ένα καινοτόμο Σύνταγμα για την Ελλάδα».
Ένα λιτό Σύνταγμα μόλις 11.500 λέξεων ( αντί των 25.000 του υφιστάμενου) που στόχευε στη δημιουργία «ενός αποτελεσματικού κράτους ταγμένου στην υπηρεσία του γενικού συμφέροντος και όχι επιμέρους συμφερόντων (ομαδικών, επαγγελματικών, τοπικών κ.λπ.), στην εμπέδωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης και αισθήματος ασφάλειας του πολίτη, στη δημιουργία πολιτικών συναινέσεων και συμβιβασμών για την προκοπή μας, στην αξιοκρατία και στην καταπολέμηση αδίκων προνομίων του παρελθόντος, στην ανάπτυξη».
Οι συντάκτες του, τόνιζαν τότε, την ανάγκη για μια τολμηρή αναθεώρηση του υφιστάμενου συντάγματος « που θα θέσει τέρμα στα κακώς κείμενα και θα διευκολύνει την έξοδο της Χώρας από την κρίση και, πιο μακροπρόθεσμα, την ανάκαμψη».
Σήμερα πέφτει στην Βουλή όχι απλά η αυλαία μιας άτολμης αναθεώρησης αλλά μιας αναθεώρησης που εργαλειοποιήθηκε στο μέγιστο βαθμό στην φάση της προτείνουσας Βουλής από την κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ και τώρα κακοποιείται περαιτέρω από τις συνταγματικές ευρεσιτεχνίες του κ. Τσίπρα ( πχ για το άρθρο 86) για την πρόκληση ανούσιων εντυπώσεων.
Η επιλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη να περισώσει σε θεσμικό επίπεδο τη διαδικασία με την επίδειξη της μέγιστης συναίνεσης κωδικοποιήθηκε από τον πρόεδρο της επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος, Ευρυπίδη Στυλιανίδη. «Ξεκινήσαμε με 154 διαφωνίες στην προτείνουσα Βουλή. Τις μειώσαμε σε 49 στην αναθεωρητική επιτροπή και καταλήγουμε να συνεννοηθούμε στην 9η αναθεωρητική Βουλή σε 9 σημαντικές αλλαγές...» ανέφερε ο κ. Στυλιανίδης επισημαίνοντας ότι η « προσέγγιση επιτεύχθηκε διότι η ΝΔ και ο πρωθυπουργός δεν λειτούργησαν ούτε στιγμή δογματικά».
Μητσοτάκης και Τσίπρας θα (ανα)μετρηθούν σήμερα με τις ομιλίες τους στη Βουλή σε ένα πεδίο που θα καθορίσει την οργάνωση της πολιτείας όχι για το επόμενο εξάμηνο ή τον επόμενο χρόνο, αλλά για την επόμενη δεκαετία. Γιατί τόσος θα είναι ο «βίος» των παραγόμενων αποτελεσμάτων της συνταγματικής αναθεώρησης που ολοκληρώνεται σήμερα.
Πέρα από τις όποιες πολιτικές εντυπώσεις αφήσει πίσω της η σημερινή κοινοβουλευτική διαδικασία το απογοητευτικό συμπέρασμα είναι ότι χάθηκε μια ακόμη ευκαιρία θεσμικού εκσυγχρονισμού της χώρας, όπως τουλάχιστον την οραματιζόταν η ομάδα του Στέφανου Μάνου στο τολμηρό «Καινοτόμο Σύνταγμά» της.
Θα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον πέντε χρόνια για να μπορέσουν να «αναβιώσουν» κάποιες από τις προτάσεις τους πχ
- για σχετική ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ και την εκλογή του από ειδικό σώμα εκλεκτόρων, με διευρυμένη σύνθεση που υπερβαίνει την εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
- την κατάργηση του σταυρού προτίμησης, προς τον σκοπό της άμβλυνσης του πελατειακού χαρακτήρα της πολιτικής ζωής μας.
- την εκ βάθρων αλλαγή της ρύθμισης για την ποινική ευθύνη των Υπουργών, έτσι ώστε οι τελευταίοι να διώκονται με απόφαση συλλογικού δικαστικού οργάνου –της Εισαγγελίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου– και όχι της Βουλής, όπως σήμερα.
- Ανασυγκρότηση της δικαιοσύνης με εισαγωγή του συστήματος της ενιαίας δικαιοδοσίας, με ένα και μόνο Ανώτατο Δικαστήριο,που θα είναι και Συνταγματικό Δικαστήριο.
- Τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων και την εισαγωγή κινήτρων για εγκατάσταση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων.
Κορωνίδα της πρότασης τους ήταν και η «αποδραματοποίηση» της ίδιας της διαδικασίας αναθεώρησης με απλούστευση της ώστε να ολοκληρώνεται κατά κανόνα σε μια Βουλή με την αυξημένη πλειοψηφία των 3/5 ώστε να καθίσταται εφικτή η προσαρμογή του Συντάγματος στις μεταβαλλόμενες συνθήκες΄.
