Μεταξύ των δημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη, υπάρχει η αντίληψη ότι ο κίνδυνος επανάκαμψης του φασισμού πρέπει με κάθε τρόπο να αποσοβηθεί.
Μια ορθή σε γενικές γραμμές στάση, απέναντι στην επανεμφάνιση των δυνάμεων του σκότους, από τις οποίες τόσο υπέφερε η γηραιά μας ήπειρος.
Αν, όμως, τα ακροδεξιά μορφώματα αντλούν τις ιδεολογικές τους καταβολές από τον φασισμό, τα κομμουνιστικά κόμματα, ως αρνητές των αρχών της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας, εμπνέονται από τον ερυθρό ολοκληρωτισμό.
Έτσι λοιπόν, ο ολοκληρωτισμός έχει δύο όψεις: από την μία ο ναζισμός (nazismus) ή εθνικοσοσιαλισμός (nationalsozialismus) και από την άλλη ο κόκκινος σοσιαλισμός-κομμουνισμός. Δύο, εκ των πραγμάτων, αντίθετα συστήματα που συνδέονται με τον όρο «σοσιαλισμός».
Δύο αντίθετες επιφανειακά ιδεολογίες, οι οποίες θεοποίησαν τον κολεκτιβισμό και τις αυταρχικές κοινωνίες.
Χαρακτηρίστηκαν από μίσος για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες, τον καπιταλισμό -ως τρόπο οργάνωσης της οικονομίας- και το άτομο -ως αυτόνομη οντότητα. Οραματίστηκαν ένα κράτος παντοδύναμο ,εντός του οποίου ο πολίτης ως αυτοτελή μονάδα, υποχρεούται να υποτάσσει την ατομικότητά του στη συλλογικότητα, εκ της οποίας εκπορεύονται όλα και προς την οποία συγκλίνουν η αυτόνομη βούληση και οι επιθυμίες του καθενός.
Μια κοινωνία ερμητικά κλειστή (περίκλειστη κοινωνία) σε πλήρη αντίθεση με τις κοινωνίες της Δύσης, όπως τις περιέγραψε ο Karl Popper στο μνημειώδες έργο του «Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της» που εκδόθηκε το 1945.
Ένα από τα κοινά τους σημεία είναι η δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης/εξόντωσης. Πολλοί λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι ο Χίτλερ υπήρξε θαυμαστής του Λένιν. Πριν εμφανιστούν τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία το 1935, την Άνοιξη του 1918 -έξι μόνο μήνες μετά την Οκτωβριανή επανάσταση- άρχισαν να λειτουργούν στη Σοβιετική Ένωση στρατόπεδα, τόσο ως απαραίτητα εργαλεία τρόμου για την υπεράσπιση του καθεστώτος των μπολσεβίκων όσο και ως σχολεία καταναγκαστικής εργασίας όπου οι κρατούμενοι μάθαιναν να εργάζονται.
Πολύ συχνά η κοσμοθεωρία των ναζιστών εμφορείται από τον ίδιο λαϊκισμό που συναντάμε σε κόμματα της άκρας αριστεράς: συνθήματα υπέρ της εργατικής τάξης, του λαού και προπάντων βάλλοντας ευθέως κατά του αποδιοπομπαίου τράγου που είναι ο καπιταλισμός, ο οποίος καταδυναστεύει, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, τις μάζες.
Ναζισμός και κομμουνισμός άφησαν στο πέρασμά τους εκατομμύρια νεκρούς, με την διαφορά ότι στον κόκκινο ολοκληρωτισμό οι νεκροί είναι αναλογικά πολύ περισσότεροι.
Ο κομμουνισμός, σε αντίθεση με τον ναζισμό που προέβη σε μαζικές δολοφονίες κατά τη διάρκεια του πολέμου, εξολόθρευσε ολόκληρους πληθυσμούς σε περιόδους ειρήνης. Ουκ ολίγα τα παραδείγματα: Κίνα, Β. Κορέα, Καμπότζη, Κούβα κ.λπ.
Μόνο στην Κίνα το «άλμα προς τα εμπρός» που σχεδίασε και εφάρμοσε ο Μάο στοίχισε την ζωή σε 36 εκατομμύρια κινέζους, την περίοδο 1958-1960. Ο κομμουνισμός όμως, παρά τις εκατόμβες θυμάτων που προξένησε, ακόμα και σήμερα απολαμβάνει μιας ιδιότυπης ιδεολογικής ασυλίας, τις αιτίες της οποίας δύσκολα μπορούμε να αντιληφθούμε με όρους ορθής λογικής.
Ποτέ τα θύματα που προκάλεσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα δεν δημιούργησαν την ίδια απέχθεια όπως τα θύματα του ναζισμού.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η γενοκτονία των αγροτών στην Ουκρανία από τον Στάλιν με την δημιουργία τεχνητού λιμού κατά την περίοδο 1932-1933 υπήρξε λιγότερο απάνθρωπη από την μαζική εξολόθρευση των Εβραίων από τον Χίτλερ, ο οποίος εμπνεόμενος, όπως προαναφέραμε, και αυτός από το σοβιετικό μοντέλο, αφάνισε ολόκληρες μειονότητες.
Τόσο οι εμπνευστές του εθνικοσοσιαλισμού όσο και τα κομμουνιστικά ολοκληρωτικά καθεστώτα διακατέχονταν από ένα ουτοπικό όραμα για το μέλλον.
Ενώ οι μεν πρώτοι διατυμπάνιζαν την ισότητα μεταξύ των πραγματικών Γερμανών με τα φυλετικά χαρακτηριστικά καθαρότητας που τους απέδιδαν, οι δεύτεροι οραματίζονταν τη δημιουργία ενός νέου τύπου ανθρώπου και μια αταξική κοινωνία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, ότι αυτές οι δύο όψεις ολοκληρωτισμού αιματοκύλησαν την Ευρώπη και υπό την άποψη αυτή αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Όψεις που τις συνδέει η σοσιαλιστική ιδεολογία, μέσα από την οποία αναδύεται η καταπίεση και η τυραννία, ανοίγοντας τον δρόμο προς την δουλεία, όπως εμπνευσμένα ανέλυσε ο νομπελίστας οικονομολόγος και φιλόσοφος Friedrich von Hayek το 1944 στο μνημειώδες έργο του: «ο δρόμος προς τη δουλεία» που ακόμα και σήμερα παραμένει επίκαιρο και αποτελεί αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τις νεότερες γενιές και για τους δημοκρατικούς φιλελεύθερους θεσμούς που καλούμαστε όλοι να υπερασπίσουμε.
*Μηνάς Αναλυτής, Οικονομολόγος Ph.D, Πανεπιστήμιο Poitiers Γαλλία
