Το νέο μεγάλο στοίχημα για τη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή θα παιχτεί την επόμενη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον, όταν ο πρόεδρος Τραμπ θα υποδεχθεί την Τρίτη, τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS) στην πρώτη επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο μετά το 2018, έτος που είχε σημαδευτεί από τη δολοφονία του δημοσιογράφου Κασόγκι.
Είναι μια επίσκεψη η οποία, εφόσον καταλήξει στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, μπορεί να θέσει τις βάσεις για την πλήρη αναδιάταξη της Μέσης Ανατολής και τον σχεδιασμό ενός νέου περιφερειακού χάρτη, όπου οι ΗΠΑ θα έχουν ισχυρό και κυρίαρχο ρόλο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν κρύβει ότι ο μεγάλος στόχος του είναι να εξασφαλίσει, είτε τώρα, είτε με σαφή δέσμευση για το αμέσως προσεχές διάστημα, ότι η Σαουδική Αραβία θα προσχωρήσει στις Συμφωνίες του Αβραάμ, βάζοντας έτσι το τελευταίο κρίσιμο λιθαράκι για την οριστική αποδοχή της ύπαρξης του Ισραήλ από τους Άραβες, κάτι που αποτελεί τον έναν πυλώνα πάνω στον οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η νέα Μέση Ανατολή.
Ο άλλος πυλώνας φυσικά είναι η επίλυση του Παλαιστινιακού, με το Ριάντ να επιμένει ότι η δρομολόγηση της λύσης των δύο κρατών είναι και προϋπόθεση για την εξομάλυνση των σχέσεών του με το Ισραήλ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι τυχαίο ότι πιέζει τις τελευταίες εβδομάδες ώστε να υπάρξει σύντομα έγκριση και από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ του σχεδίου για ειρήνευση στη Γάζα, το οποίο προβλέπει τη σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, την εγκατάσταση διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης, αλλά και μια νέα προσωρινή διοίκηση υπό την εποπτεία του ίδιου του Αμερικανού προέδρου, ενώ προβλέπεται και κάποιος ρόλος για την Παλαιστινιακή Αρχή.
Με τη δρομολόγηση αυτών των διαδικασιών από τις αρχές του 2026, υπάρχει η προσδοκία ότι θα διαμορφωθεί το κατάλληλο κλίμα για μια περισσότερο ψύχραιμη προσέγγιση της πραγματικότητας από τους παράγοντες της κρίσης.
Μεγάλο εμπόδιο σε αυτή τη διαδικασία προς το παρόν είναι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος, λόγω του πολέμου στη Γάζα αλλά και των ακραίων δυνάμεων που τον στηρίζουν, έχει εγκαταλείψει την πολιτική των δύο κρατών. Όμως, χωρίς εναλλακτική για το μέλλον των Παλαιστινίων, γνωρίζει ότι δεν μπορεί να προχωρήσει μακριά και ότι κινδυνεύει να διακινδυνεύσει ακόμη και τις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον και τον πρόεδρο Τραμπ.
Οι Αμερικανοί, πάντως, είναι έτοιμοι να προσφέρουν ένα είδος στρατιωτικής συμμαχίας, την οποία το Ριάντ επιδιώκει εδώ και χρόνια, ως αντάλλαγμα για να κάνει και η Σαουδική Αραβία ένα βήμα προς το Ισραήλ.
Η συγκυρία είναι ευνοϊκή, καθώς το Ιράν, που αποτελούσε απειλή και για τις δύο χώρες, έχει αποδυναμωθεί, δίνοντας πάντως την ευκαιρία στο Ριάντ να αποκαταστήσει σχέσεις με την Τεχεράνη, ενώ επίσης έχουν αποδυναμωθεί και οι πληρεξούσιοι της Τεχεράνης στην περιοχή: Χεζμπολάχ, Χαμάς και Χούθι.
Η προοπτική μάλιστα ανάπτυξης των μεγαλεπήβολων σχεδίων για τον διάδρομο IMEC, ο οποίος θα συνδέει την Ινδία αλλά και τις άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας με τον Κόλπο και το Ισραήλ με τελικό προορισμό την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία ενσωμάτωσης τόσο των χωρών του Κόλπου όσο και του Ισραήλ σε μια δυναμική διασύνδεση με την Ευρώπη και τη Δύση, που δεν μπορεί να χαθεί.
Αυτός ο νέος διάδρομος και όλες οι δομές που θα αναπτυχθούν κατά μήκος του δεν ευχαριστούν όμως ούτε την Κίνα ούτε και την Τουρκία, η οποία είχε επενδύσει στρατηγικά στον «μεσαίο διάδρομο» και βλέπει ότι ο IMEC την παρακάμπτει. Αυτό, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση της σημασίας της Τουρκίας ως κόμβου ενέργειας, μετά τους περιορισμούς που τίθενται στο ρωσικό αέριο και την αντίστοιχη αναβάθμιση της Ελλάδας ως πύλης μεταφοράς αμερικανικού LNG στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, καθιστά την Άγκυρα ιδιαίτερα ανήσυχη.
Με την ανάπτυξη και τη στρατηγική επένδυση των ΗΠΑ στον IMEC, η Τουρκία κινδυνεύει να χάσει τον ρόλο της όχι μόνο ως κόμβος μεταφοράς ενέργειας, αλλά και ως μεγάλο διαμετακομιστικό κέντρο στις χερσαίες μεταφορές προϊόντων από την Κίνα προς την Ευρώπη.
Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή αφορούν άμεσα την Ελλάδα, καθώς δημιουργούνται προϋποθέσεις για την εκπλήρωση της στρατηγικής επιδίωξης που αναπτύχθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, για αναζήτηση και ανάληψη γεωστρατηγικού ρόλου. Οι ευκαιρίες που δόθηκαν για ανάληψη ρόλου στην περίοδο μετάβασης των Δυτικών Βαλκανίων αξιοποιήθηκαν αρχικά, αλλά κατόπιν υπονομεύθηκαν από τις εσωτερικές συγκρούσεις στα Βαλκάνια και την ανάπτυξη των εθνικισμών. Το τελειωτικό πλήγμα ήρθε με τη συρρίκνωση που υπέστη επιρροή της χώρας κατά την περίοδο των Μνημονίων.
Η συγκυρία τώρα προσφέρει και πάλι σημαντικές ευκαιρίες, τόσο προς βορρά όσο και προς νότο. Οι ενεργειακές συμφωνίες που υπογράφηκαν κατά τη διάρκεια του Διατλαντικού Ενεργειακού Συνεδρίου και η αναγνώριση από τους ίδιους τους αρμόδιους για την ενέργεια υπουργούς των ΗΠΑ, του ειδικού ρόλου της Ελλάδας στην τροφοδοσία της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης με εναλλακτικές πηγές ενέργειας, οι οποίες θα φτάνουν μέσω Ελλάδας και των τερματικών μονάδων LNG, αποτελούν ένα πρώτο μεγάλο βήμα.
Τρία χρόνια μετά την αποτυχημένη κατάληξη του μεγαλεπήβολου σχεδίου για τη μεταφορά του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας με τον αγωγό EastMed, και παρά τα σοβαρά εμπόδια που έχει αντιμετωπίσει το τελευταίο σχέδιο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου ετοιμάζεται να ξαναμπεί στο «παιχνίδι».
Ο GREGY, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Αιγύπτου, προχωρά κανονικά ενώ στην περιοχή υλοποιούνται και άλλα project όπως το δίκτυο BlueMed, ένα υποβρύχιο καλωδιακό σύστημα της Sparkle, που συνδέει την Ιταλία με τη Γαλλία, την Ελλάδα και άλλες χώρες της Μεσογείου και μόλις συνδέθηκε με την Κύπρο και είναι τμήμα των καλωδιακών δικτύων Blue & Raman, τα οποία κατασκευάζονται σε συνεργασία και με την Google και φθάνουν μέχρι την Ινδία καθώς η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί πλέον ένα σημαντικό πεδίο διασυνδεσιμότητας ενέργειας, δεδομένων, εμπορίου …
Το «μεγάλο παιγνίδι» έχει ξεκινήσει στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο και η αναδιάταξη του χάρτη που επιχειρείται και οι νέοι σχεδιασμοί για την περιοχή δημιουργούν μια ευνοϊκή συγκυρία και για την ίδια την Ελλαδα.
