Αποχαιρετώντας τον Αύγουστο και οδεύοντας προς τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το πολιτικό θερμόμετρο έχει ανέβει κατακόρυφα. Δεν είναι τυχαίο. Όλα τα κόμματα δίνουν τη μητέρα των μαχών για τη διαμόρφωση των συσχετισμών. Γνωρίζουν πολύ καλά όλα τα επιτελεία ότι οι επιδόσεις που θα καταγράψουν τώρα και στο τέλος του 2025 θα καθορίσουν την τελική ευθεία προς τις εκλογές.
Έτσι βρισκόμαστε μπροστά σε μια πόλωση και μια ποιότητα πολιτικής αντιπαράθεσης που χρειάζεται πολλή συζήτηση αν έλκει τους πολίτες που αυτό που θέλουν είναι μια καλύτερη ζωή και όχι ένα διάχυτο λαϊκισμό, μηδενισμό των πάντων. Θέλουν προτάσεις, εναλλακτικές προτάσεις διακυβέρνησης και όχι συνθήματα, ροπή στη σκανδαλολογία, απίθανους χαρακτηρισμούς, λογικές μαύρου άσπρου.
Εδώ υπάρχει ένα μείζον πρόβλημα. Είναι φανερό ότι υπάρχουν στοιχεία μίας κοινωνικής καχυποψίας, μίας κρίσης εμπιστοσύνης απέναντι στο Πολιτικό Σύστημα που μετατρέπεται σε κάποιες φάσεις σε κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, κάτι που πρέπει να λάβουν υπόψη όλα τα κόμματα και εν πάσει περιπτώσει τα συστημικά κόμματα αν δεν θέλουν όλα να βρεθούν προ απροόπτων.
Και μόνο ότι στις μετρήσεις διαμορφώνεται σταθερά ένα 23%-25% που βρίσκεται στη ζώνη του λευκού, άκυρου, αναποφάσιστων, ενώ υπάρχει δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε δέκα, έντεκα κόμματα αναδεικνύει πρόβλημα. Σ΄ αυτό το μαύρο κουτί της γκρίζας ζώνης βρίσκεται το κλειδί των πολιτικών διεργασιών. Όποιος εκφράσει μεγάλο τμήμα από αυτό, θα κερδίσει την παρτίδα. Τόσο απλά. Η προοπτική, πάντως, μίας μεγάλης έκτασης αποχής ή αιφνίδιας ενίσχυσης αντισυστημικών δυνάμεων είναι πιθανή.
Αυτή τη στιγμή πάντως, υπάρχει ρευστότητα με δεδομένο ότι υπάρχει ένα μεγάλο κόμμα, η Ν.Δ που προηγείται με τεράστια απόσταση (12% - 15%) από το δεύτερο ΠΑΣΟΚ που είναι δεύτερο με μικρή διαφορά από την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ που δεν τη χωρίζει κάποια φοβερή απόσταση με τη σειρά της από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και το Κ.Κ.Ε, ενώ ακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ δίνοντας μάχη ζωής υπό τη σκιά της εμφάνισης κόμματος Τσίπρα, με τέσσερα κόμματα (ΚΙΝΗΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΡΑ 25, ΦΩΝΗ ΛΟΓΙΚΗΣ, ΝΙΚΗ) να δίνουν μάχη για να περάσουν με σιγουριά το 3% και τη ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ να δείχνει ότι δεν μπορεί να καταγραφεί πιο ψηλά από το 2% στην καλύτερη περίπτωση. Ένα μεγάλο κόμμα που είναι πληγωμένο και απέναντι σε μια φοβερή συγχορδία με διαφορές στη ρητορική από όλα τα άλλα κόμματα σαν να υπάρχει ένα άτυπο αντιμητσοτακικό μέτωπο με τη συμβολή και άλλων, εξωπολιτικών Κέντρων.
Για να ξεκινήσουμε όμως από εκεί που είχαμε μείνει στις μετρήσεις από τα τέλη Ιουνίου έως τα τέλη Ιουλίου, γιατί η εικόνα που δημιουργείται το τελευταίο διάστημα είναι σαν να πέφτει για άλλη μια φορά η Κυβέρνηση. Η Ν.Δ στις μετρήσεις αυτές βρισκόταν σε διάστημα 22.5%-24% στην απλή πρόθεση ψήφου και ανάμεσα στο 28.5%- 30% στην εκτίμηση ψήφου, με το δεύτερο ΠΑΣΟΚ να βρίσκεται στο 10%-11% στην πρόθεση ψήφου και στο 13%-14%.
Πιθανά η Ν.Δ να βρίσκεται τώρα λίγο πιο χαμηλά, κάπου στην επίδοση των Ευρωεκλογών, ίσως και λίγο πιο κάτω. Θα το δούμε αυτό σε μετρήσεις και πριν και μετά τη Δ.Ε.Θ, αλλά αυτή είναι η ψύχραιμη προσέγγιση. Προφανώς και της έχει κοστίσει η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ και μάλλον περισσότερο απ΄ ότι φαινόταν αρχικά.
Πρώτο γιατί από μόνο του είναι ένα σοβαρό σκάνδαλο, δεύτερο γιατί δεν ικανοποίησαν μέχρι τώρα χειρισμοί, τρίτο γιατί επλήγη το μεταρρυθμιστικό προφίλ του Κ. Μητσοτάκη από τον οποίο η προσδοκία ήταν να τα αλλάξει όλα στο βαθύ Κράτος, κάτι που δεν συνέβη και τέταρτο και ίσως πιο βασικό γιατί σε μια περίοδο που αντικειμενικά υπάρχει πρόβλημα με τα οικονομικά του μέσου νοικοκυριού, οι πολίτες άκουγαν ποσά να κυκλοφορούν για κάποιους που είχαν προνομιακή πρόσβαση με το Κράτος.
Προφανώς, όμως, έχουν κοστίσει η ενοχικότητα αντιμετώπισης επιθέσεων που έχει δεχθεί, όπως στην περίοδο της ξυλολιάδας, η καθυστέρηση στην προώθηση βαθιών μεταρρυθμίσεων και βέβαια πρωτίστως το οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Ν.Δ έχει φθορές, αλλά προφανώς και μπορεί να ανακάμψει. Έχει αποδείξει σε αρκετές περιπτώσεις ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας της ότι έχει τον τρόπο να ξανασηκώνεται ακόμα και όταν έχει γονατίσει. Η παρουσία του πρωθυπουργού στη Δ.Ε.Θ και οι δεσμεύσεις που θα αναλάβει σε συνδυασμό με την ταχύτητα που θα φανούν οι όποιες αλλαγές στην πράξη, που θα τις νιώσει στην τσέπη του και στην καθημερινότητά του ο κάθε πολίτης.
Πιστεύω ότι δεν αρκούν βέβαια μόνο τα αναγκαία οικονομικά μέτρα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να παρουσιάσει το αφήγημά του, να δεσμευτεί για τις αλλαγές στο βαθύ Κράτος, για τη χώρα που οραματίζεται σε μια περίοδο μεγάλων γεωστρατηγικών αλλαγών και κινδύνων για την Ελλάδα, σε μια περίοδο που η Γαλλία προχωράει προς τη χρεοκοπία με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει. Οφείλει να αφυπνίσει μια κοινωνία που δείχνει να έχει ξεχάσει ότι πριν λίγα χρόνια η χώρα χρεοκόπησε και βρέθηκε μάλιστα στο χείλος του γκρεμού.
Έχει ακροατήρια να απευθυνθεί; Ασφαλώς. Το 35%-40% των αναποφάσιστων είχαν ψηφίσει Ν.Δ το 2023. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτοί δεν έχουν οδεύσει σε άλλο κόμμα, πολύ απλά γιατί κανείς από την αντιπολίτευση δεν πείθει. Βεβαίως, ένα τμήμα από αυτούς μπορεί να εκπέμπει σινιάλα διαζυγίου, ιδιαίτερα στις ηλικίες μέχρι 40 ετών. Όμως οι υπόλοιποι ακόμα περιμένουν, κρίνουν, ακούν και κοιτάνε προς Κ. Μητσοτάκη.
Ρυθμιστικό ρόλο θα διαδραματίσει η μεσαία τάξη και ο χώρος του Πολιτικού Κέντρου και η συνειδητοποίηση ότι η Ν.Δ έχει αλλάξει κοινωνικά και ιδεολογικά. Αρκεί να πούμε ότι ουσιαστικά το 60% των ψηφοφόρων της είναι κλασσικοί ψηφοφόροι της και το 40% νέες δυνάμεις με άλλες πολιτικές, ιδεολογικές προελεύσεις. Αυτή ήταν η δύναμή της το 2023 και αυτή πρέπει να διασφαλιστεί. Έτσι μπορεί αυτή τη στιγμή να φαίνεται να μην μπορεί να εισπράξει από άλλους χώρους, ωστόσο η εξασφάλιση της μεγίστης συσπείρωσής της αρκεί και αυτό είναι το ζητούμενο, στην επόμενη φάση τουλάχιστον.
«Η τράπουλα» επομένως βρίσκεται στα χέρια του Κ. Μητσοτάκη – μην έχει κανείς ψευδαισθήσεις- και στην πράξη θα φανεί αν θα αντεπιτεθεί επιτυχώς απέναντι σε δυνάμεις πολιτικές και όχι μόνο, που δείχνουν να προσπαθούν να την περικυκλώσουν και να την απομονώσουν. Η Αντιπολίτευση δεν έχει δείξει ότι διαθέτει τα καύσιμα μίας σημαντικής αύξησης των δυνάμεών της και αυτό αφορά κυρίαρχα στο ΠΑΣΟΚ που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σύγχρονο εναλλακτικό πόλο, αλλά δεν δείχνει μέχρι στιγμής να μπορεί να το κάνει.
Όσο δεν πείθουν ότι εκφράζουν θεμελιωμένες θέσεις και κάποια σοβαρή εναλλακτική λύση, όσο τηρούν μια τακτική μηδενισμού και αφορισμού, περιγραφών μιας κατάστασης όπου όλα είναι μαύρα, θα κινούνται γύρω από ποσοστά που βλέπουμε. Η κατάσταση δεν αναμένεται να ανατραπεί στην ουσία της ούτε από νέο ή νέα κόμματα που σε πρώτη προσέγγιση θα φέρουν το πολύ ένα ντόμινο ανακατανομής δυνάμεων, χωρίς να δημιουργείται κάποιο κυριολεκτικά αντίπαλο δέος.
Στην Πολιτική βέβαια ποτέ μη λες ποτέ. Η δυνατότητα που θα δείξει η Ν.Δ και πρωτίστως ο Κ. Μητσοτάκης, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και η ψυχολογία που θα δημιουργηθεί, τα αντανακλαστικά κάποιων έστω από τα κόμματα και βέβαια τα γεγονότα που θα προκύψουν θα κρίνουν πολλά. Θα δούμε …Το σίγουρο είναι έχουμε μπει σε μια ενδιαφέρουσα περίοδο.
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL - Πολιτικός Αναλυτής.
