Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Τι μας είπε η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA) για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι ευρωπαϊκές τράπεζες και για την ικανότητά τους να αντέξουν μία νέα χρηματοπιστωτική κρίση; Ότι όλα είναι καλά...
Μόνο μία τράπεζα "απέτυχε" στα stress tests και αυτή είναι η τράπεζα που όλοι περίμεναν, δηλαδή η αρχαιότερη τράπεζα του κόσμου, η Banca Monte dei Paschi di Siena. Για την κεφαλαιακή ενίσχυση της οποίας η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενέκρινε το προτεινόμενο σχέδιο λίγες ώρες πριν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Άρα θα μπορούσε κάποιος να πει ότι δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας και ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση να "σηκώσουν" καταστάσεις αβεβαιότητας σε σύγκριση με το 2014. Είναι όμως έτσι;
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της EBA, Andrea Enria, το αποτέλεσμα των stress tests δεν συνεπάγεται ότι η κατάσταση της "υγείας" των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι ξεκάθαρη. Και αυτό γιατί οκτώ χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αρκετές ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Μπορεί οι παραδοχές του δυσμενούς σεναρίου της άσκησης να είναι επαρκείς, σύμφωνα με τους αξιωματούχους της ΕΚΤ, ακόμη και για τις δυνητικές επιπτώσεις του Brexit, όμως όταν οργανισμοί όπως η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, Unicredit, οι γερμανικές Deutsche Bank και Commerzbank και η βρετανική Barclays βρίσκονται μεταξύ των 10 τραπεζών με τα χειρότερα αποτελέσματα στα stress tests, τότε οι ανησυχίες για τον κλάδο είναι εύλογες.
Το αν η EBA και η ΕΚΤ επέλεξαν να κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί θα φανεί μέσα στους επόμενους μήνες, ενώ οι πρώτες αντιδράσεις των αναλυτών είναι συγκεχυμένες. Αρκεί η πρόθεση της Unicredit να συνεργαστεί με τις αρμόδιες ρυθμιστικές Αρχές για το ενδεχόμενο ανάληψης περαιτέρω πρωτοβουλιών με στόχο την ενδυνάμωση του ισολογισμού της. Άλλωστε, η Ιταλία -κυρίως λόγω της Monte Paschi αλλά και των συνολικά 360 δισ. ευρώ NPLs - βρίσκεται εδώ και αρκετές εβδομάδες στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι η Monte Paschi ανακοίνωσε λίγη ώρα πριν τον επίσημο "λογαριασμό" της EBA ότι θα προβεί στην πώληση του χαρτοφυλακίου της με "κόκκινα" δάνεια και στην κεφαλαιακή της ενίσχυση με 5 δισ. ευρώ. Κατά συνέπεια τα stress tests δεν ήταν μία άσκηση "αποτυχίας" ή "επιτυχίας", όμως οι πρώτες συνέπειες γίνονται ήδη αισθητές.
Η άσκηση της EBA εστίασε στις αντοχές των τραπεζών ανφορικά με ένα τριετές σενάριο δυσμενών εξελίξεων στο οποίο η Monte Paschi είδε τον δείκτη βασικών ιδίων κεφαλαίων να υποχωρεί στο 2,44%. Στην πλειοψηφία τους, οι 52 ευρωπαϊκές τράπεζες που έλαβαν μέρος στα stress tests εμφανίστηκαν πιο ανθεκτικές για να απορροφήσουν τις συνέπειες βαθιάς ύφεσης και μειωμένων εσόδων από επιτόκια σε ορίζοντα τριετίας.
Και ενώ οι τράπεζες δείχνουν ότι είναι σε καλύτερη θέση να απορροφήσουν ζημιές, σε σύγκριση με το παρελθόν, οι αμφιβολίες για την ικανότητά τους να παράξουν κέρδη και να προσελκύσουν επενδυτές παραμένουν.
Εκτός από την ιταλική Monte Paschi, η ιρλανδική Allied Irish Banks, η ισπανική Banco Popular και η αυστριακή Raiffeisen εμφάνισαν δείκτη κεφαλαιών χαμηλότερο από το 7% του σταθμισμένου ενεργητικού, σε μία ένδειξη που οι αγορές λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Όχι μόνο γιατί δείχνει ότι οι τράπεζες αυτές πρέπει να βελτιώσουν τα κεφάλαιά τους, αλλά και γιατί εγείρει ανησυχίες για την δυνατότητά τους να δώσουν μέρισμα.
Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των stress tests, αρκετές τράπεζες που δεν τα πήγαν ιδιαίτερα καλά έσπευσαν να καθησυχάσουν αγορές και επενδυτές, ανακοινώνοντας ότι έχουν προβεί σε όλες τις απραίτητες ενέργειες για την ενίσχυση των σχετικών δεικτών.
Ο διοικητής της ΕΚΤ, Mario Draghi έχει τονίσει ότι το πρόβλημα των ευρωπαϊκών τραπεζών δεν σχετίζεται με την φερεγγυότητά τους αλλά με την ικανότητά τους να παράγουν κέρδη. Πόσω μάλλον σε μία εποχή που οι επενδυτές εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι στον τραπεζικό κλάδο εξαιτίας του γεγονότος ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ξεπερνούν τα 1 τρισ. ευρώ.
Στο αμέσως προσεχές διάστημα, η ΕΚΤ θα έρθει σε επαφή με όλες τις τράπεζες που εμφάνισαν ανησυχητικά αποτελέσματα με στόχο την εξεύρεση λύσεων και την εφαρμογή συγκεκριμένου πλάνου για την περαιτέρω ενόσχυσή τους.
Σημειώνεται ότι τα αποτέλεσμα αφορούν 51 τράπεζες, ενώ ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας (SSM) της ΕΚΤ έχει διενεργήσει την ίδια άσκηση για ακόμη 56 τράπεζες, τα αποτελέσματα της οποίας δεν θα ανακοινωθούν επισήμως. Οι τράπεζες αυτές έχουν κάθε δικαίωμα να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα ή να ενημερώσουν απευθείας τους επενδυτές για τις ενέργειες στις οποίες θα προχωρήσουν για την ενίσχυση της κεφαλαιακής τους επάρκειας. Και αν οι πιο "συστημικές" τράπεζες αξιολογήθηκαν συνολικά θετικά για την ικανότητά τους να αντέξουν το ακραίο σενάριο της άσκησης, οι ανησυχίες για τις υπόλοιπες τράπεζες είναι πολλές.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι μέσα στους επόμενους μήνες ενδέχεται να δούμε προσπάθειες κεφαλαιακής ενίσχυσης από μικρότερες τράπεζες που μπορεί να οδηγήσουν σε συγχωνεύσεις και εξαγορές. Και όλα αυτά σε μία συγκυρία δύσκολη που δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για την συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών σε τραπεζικές αυξήσεις κεφαλαίου υπό το βάρος των "κόκκινων" δανείων. Οι χώρες με τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, ενώ στα... ραντάρ των αγορών μπαίνουν πλέον και οι γερμανικές τράπεζες.
