Μια «βεντάλια» όπλων βγάζει το 2026 από τη φαρέτρα του το οικονομικό επιτελείο, επιχειρώντας να δώσει ζωή σε χιλιάδες κλειστές κατοικίες. Ο κορμός του σχεδίου συνδυάζει το πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» με την τριετή πλήρη απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος για τα ενοίκια που θα δηλωθούν από νέες μισθώσεις. Πρακτικά, οι ιδιοκτήτες που θα ανακαινίσουν και θα νοικιάσουν το ακίνητό τους για τουλάχιστον τρία χρόνια, κερδίζουν διπλά, δηλαδή και επιδότηση εργασιών και μηδενική φορολογία στο μίσθωμα για μία τριετία.
Η φορολογική «ομπρέλα» καλύπτει κατοικίες έως 120 τ.μ., με πρόβλεψη για πολύτεκνες οικογένειες όπου το όριο ανεβαίνει κατά 20 τ.μ. για κάθε παιδί πέραν του δεύτερου. Την ίδια στιγμή, εισάγεται ευελιξία για ειδικές κατηγορίες δημοσίων λειτουργών – εκπαιδευτικούς, γιατρούς, νοσηλευτές, ενστόλους – ώστε συμβόλαια ακόμη και εξαμήνου να μην ακυρώνουν το φορολογικό όφελος.
Πρόκειται για αλλαγή που αποσκοπεί να «ξεκλειδώσει» σπίτια σε περιοχές με συχνές μετακινήσεις προσωπικού (π.χ. νησιά, παραμεθόριος) όπου μέχρι σήμερα οι ιδιοκτήτες προτιμούσαν τη βραχυχρόνια μίσθωση.
Σημαντική ασφαλιστική δικλείδα είναι και η τρίμηνη «περίοδος χάριτος»: αυτό σημαίνει ότι πλέον σε περίπτωση που ο ενοικιαστής αποχωρήσει νωρίτερα, ο ιδιοκτήτης έχει έως τρεις μήνες να βρει νέο μισθωτή χωρίς να χάσει τη φοροαπαλλαγή. Έτσι, το κίνητρο γίνεται πιο «ασφαλές» και πρακτικά εφαρμόσιμο.
Το «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω»: από το «Εξοικονομώ» στη συνολική ανανέωση
Σε αντίθεση με τα κλασικά προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, το «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» χρηματοδοτεί πλήρεις ανακαινίσεις – από ενεργειακές παρεμβάσεις μέχρι λειτουργικές επισκευές – με ρητή δέσμευση ότι το ακίνητο θα διατεθεί σε μακροχρόνια μίσθωση. Η κυβέρνηση βρίσκεται σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να τροφοδοτήσει το πρόγραμμα με πόρους μέσω αναθεώρησης του ΕΣΠΑ 2021–2027 και ανακατανομής κονδυλίων προς τη στεγαστική πολιτική.
Η «πιλοτική» εφαρμογή του μαρτυρά ότι το ενδιαφέρον του κόσμου για το πρόγραμμα είναι... ζωηρό. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι σήμερα έχει απορροφηθεί το 99,5% του αρχικού προϋπολογισμού των 50 εκατ. ευρώ, με 6.200 κενά ακίνητα να επιστρέφουν στην αγορά για τουλάχιστον τρία χρόνια. Ο εισοδηματικός κόφτης των 40.000 ευρώ δεν λειτούργησε αποτρεπτικά, ενώ – σύμφωνα με αρμόδιες πηγές – αναμένεται ενίσχυση του προγράμματος με νέα κονδύλια εντός του 2026, εφόσον διατίθενται πόροι.
Στον αντίποδα, το στεγαστικό εργαλείο «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» (άτοκα δάνεια χωρίς επιδότηση) κατέγραψε χαμηλή ζήτηση: μόλις 3.000 εγκρίσεις – περίπου 14% του διαθέσιμου προϋπολογισμού των 400 εκατ. ευρώ – στοιχείο που ενισχύει την εκτίμηση πως οι ιδιοκτήτες προτιμούν άμεση επιδότηση + φορολογικά οφέλη αντί της σκέτης τραπεζικής χρηματοδότησης.
Πόσα είναι τελικά τα κλειστά διαμερίσματα
Οι μελέτες συγκλίνουν στο ότι περισσότερες από 700.000 κατοικίες παραμένουν κενές ή ανενεργές πανελλαδικά, εκ των οποίων περίπου 350.000 στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η παλαιότητα, οι πολεοδομικές/νομικές εκκρεμότητες, η έλλειψη κεφαλαίου για ανακαίνιση και η φορολογική επιβάρυνση των προηγούμενων ετών κρατούν μεγάλο απόθεμα εκτός αγοράς. Η ΠΟΜΙΔΑ υπολογίζει ότι τέσσερις στις δέκα από αυτές τις κατοικίες είναι ηλικίας άνω των 40 ετών, απαιτώντας εκτεταμένες παρεμβάσεις για να γίνουν ξανά κατοικήσιμες.
Το νέο «μίγμα» κινήτρων – επιδότηση ανακαίνισης και μηδενικός φόρος για τρία έτη – επιχειρεί να αντιστρέψει το κόστος-οφέλους για τον ιδιοκτήτη, ώστε η μακροχρόνια μίσθωση να καταστεί συγκρίσιμη ή και πιο συμφέρουσα από τις βραχυχρόνιες πλατφόρμες.
