Οι καινοτομίες του κρατικού προϋπολογισμού για το 2024 , οι δημοσιονομικές και φορολογικές παρεμβάσεις καθώς και η πορεία του Δημόσιου Χρέους ήταν ορισμένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον Προϋπολογισμό των Πολιτών για το 2024, όπως παρουσιάστηκαν σήμερα σε ειδική εκδήλωση - ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Την ημερίδα συνδιοργάνωσαν η έδρα Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Φορολογική Πολιτική και Διοίκηση της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών (ΙΝ.ΔΗ.ΜΕ).
Η παρουσίαση έγινε από την κυρία Κατερίνα Σαββαΐδου, που είναι κάτοχος της παραπάνω έδρας και την επιστημονική της ομάδα «Διαφάνεια του Προϋπολογισμού» και από τον κ. Τάσο Αβραντίνη, πρόεδρο του ΙΝ.ΔΗ.ΜΕ.
Όπως αναφέρθηκε στην παρουσίαση, η οποία πραγματοποιήθηκε για πέμπτο συναπτό έτος, βασικοί στόχοι του Προϋπολογισμού των Πολιτών, είναι η διαφάνεια αλλά και η κατανόηση σημαντικών στοιχείων και πληροφοριών που περιλαμβάνονται στον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Μάλιστα, όπως επισημάνθηκε από τους εκπροσώπους της ερευνητικής ομάδας «Διαφάνεια του Προϋπολογισμού» που καταρτίζουν τον Προϋπολογισμό των Πολιτών, στους στόχους ακόμη περιλαμβάνεται και η διευκόλυνση του δημοσίου διαλόγου αναφορικά με τις δημοσιονομικές προτεραιότητες της Κυβέρνησης, αλλά και ο έλεγχος της λογοδοσίας της Κυβέρνησης σε σχέση με την τήρηση των δεσμεύσεών της, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στον Κρατικό Προϋπολογισμό για το 2024.
Ο προϋπολογισμός πολιτών αποτελεί ένα σύγχρονο μέσο για την επίτευξη της προσβασιμότητας των πολιτών στον Κρατικό Προϋπολογισμό, υπό την έννοια να μπορεί να καταστεί κατανοητός από αυτούς. Για το λόγο αυτό πρόκειται για μια, μη τεχνική, παρουσίαση, είτε του σχεδίου του προϋπολογισμού, ή του ψηφισθέντος προϋπολογισμού, με την οποία επικοινωνούνται στο ευρύ κοινό οι επιλογές της κυβέρνησης για την είσπραξη των εσόδων και τη διάθεσή τους στους πολίτες, μέσω της πραγματοποίησης των δημοσίων δαπανών, και της οποίας κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι έχει σχεδιαστεί για να γίνεται κατανοητή από όσο πιο μεγάλο τμήμα του πληθυσμού είναι δυνατόν.
Το πρωτότυπο, διαδραστικό και εκπαιδευτικό έργο της ερευνητικής ομάδας, συνδέει την επιστήμη, την πολιτική και τους πολίτες, καθώς συστηματοποιεί, απλουστεύει και μεταδίδει τις πληροφορίες του ετήσιου ελληνικού Κρατικού Προϋπολογισμού.
Αποτελεί δε μία πρωτοβουλία η οποία σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ λειτουργεί ως σημαντική μεταρρύθμιση προς υποστήριξη της δημοσιονομικής διαφάνειας και του δημοσίου διαλόγου σε πραγματικό χρόνο.
Οι ενότητες του Προϋπολογισμού των Πολιτών
Σε ό,τι αφορά τη δομή του, ο Προϋπολογισμός των Πολιτών περιέχει έξι σημαντικές ενότητες τις οποίες παρουσίασε η ομάδα «Διαφάνεια του Προϋπολογισμού.
Η πρώτη ενότητα αφορούσε τα εισαγωγικά, γενικά και διαδικαστικά στοιχεία του Κρατικού Προϋπολογισμού.
Η δεύτερη που είχε ως θέμα τις μακροοικονομικές προβλέψεις, έκανε μια καταγραφή του ΑΕΠ , της Ιδιωτικής και Δημόσιας Κατανάλωσης, της ανεργίας και άλλων οικονομικών μεγεθών. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στους κινδύνους μη επαλήθευσης των μακροοικονομικών προβλέψεων.
Οι κίνδυνοι αυτοί είναι η διατήρηση του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα, οι γεωπολιτικές εξελίξεις (Ουκρανία, Μέση Ανατολή κλπ), όξυνση της ενεργειακής κρίσης, επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, ακόμη και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες με τις εκτεταμένες καταστροφές στην πρωτογενή γεωργική παραγωγή.]
Η τρίτη ενότητα ήταν εστιασμένη στα βασικά δημοσιονομικά μεγέθη, και κυρίως στα έσοδα και τις δαπάνες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη ενότητα παρουσίασε η ανάλυση των δημοσιονομικών και φορολογικών παρεμβάσεων, όπως η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στο δημόσιο και στους συνταξιούχους, η κατά 10% μείωση του ΕΝΦΙΑ για κατοικίες που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές, η αύξηση του αφορολογήτου για οικογένειες που έχουν παιδιά, η επέκταση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε αγαθά και υπηρεσίες, το youth pass και άλλες.
Παράλληλα, στην ίδια ενότητα έγινε αναφορά στις παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών των φυσικών καταστροφών, στην εξέλιξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και στον καταμερισμό των δαπανών, ως ποσοστό ανά υπουργείο.
Η τέταρτη ενότητα του Προϋπολογισμού των Πολιτών ήταν επικεντρωμένη στον Προϋπολογισμό των Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ έγινε και αναφορά στις αναπτυξιακές ανάγκες και προκλήσεις της Ελλάδας με ιδιαίτερο βάρος στο δημογραφικό αλλά και στην ανθεκτικότητα της Δημόσια Υγείας.
Η πέμπτη ενότητα ήταν επικεντρωμένη στην πορεία του Δημοσίου Χρέους. Όπως αναφέρει η ομάδα «Διαφάνεια Προϋπολογισμού», στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2024 επισημαίνεται ότι, το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να αποκλιμακωθεί εντυπωσιακά και ότι η χώρα έχει εισέλθει σε έναν ενάρετο κύκλο μείωσης του χρέους και οικονομικής ανάπτυξης, ωστόσο η οικονομική σταθερότητα και πρόοδος διασφαλίζονται μόνο εάν τηρηθούν απαρέγκλιτα οι τιθέμενοι δημοσιονομικοί στόχοι.
Παράλληλα, σύμφωνα με ενδιάμεση έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, παρά την αύξηση των επιτοκίων κατά τη διάρκεια του 2023, οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους παραμένουν οριοθετημένοι μεσοπρόθεσμα, λόγω των ευνοϊκών όρων αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα, υπό την προϋπόθεση ότι τα δημοσιονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης θα έχουν προσωρινό χαρακτήρα και ότι θα αξιοποιούνται αποτελεσματικά οι ευρωπαϊκοί πόροι.
Ωστόσο, μακροπρόθεσμα εκτιμάται αυξημένη αβεβαιότητα, καθώς η σταδιακή αναχρηματοδότηση των δανειακών υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα με όρους αγοράς θα αυξήσει την έκθεση του Ελληνικού Δημοσίου στον επιτοκιακό κίνδυνο.
Είναι, επομένως, απαραίτητη η άσκηση υπεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής και η συμμόρφωση με τους κανόνες του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου, καθώς και η δημιουργία ικανών δημοσιονομικών αποθεμάτων διαχρονικά, ώστε να υπάρχει δυνατότητα στήριξης της οικονομίας σε περιόδους κρίσης, επσημαίνεται στον Προϋπολογισμό των Πολιτών.
Η έκτη ενότητα επικεντρώνεται στις καινοτομίες του προϋπολογισμού, όπως είναι ο προϋπολογισμός των επιδόσεων. Όπως τονίστηκε, πρόκειται για έναν νέο τρόπο διαχείρισης του κρατικού προϋπολογισμού, με κύριο γνώμονα την επίδοση. Δηλαδή, οι ταξινομήσεις του προϋπολογισμού αναπτύσσονται με βάση τα προγράμματα ενώ δίνεται έμφαση στη χρηματοδότηση ανά στόχο πολιτικής.
Η πλήρης αλλαγή προς τον προϋπολογισμό των επιδόσεων θα υλοποιηθεί σε δύο στάδια με την υλοποίηση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ Gov ERP).
Επίσης, μια ακόμη καινοτομία είναι το Green Budgeting, δηλαδή η ενσωμάτωση της Περιβαλλοντικής διάστασης στον Προϋπολογισμό.
Για τον προϋπολογισμό 2024, παρουσιάστηκε η αξιολόγηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των πολιτικών που αναμένεται να χρηματοδοτηθούν για κάθε Πρόγραμμα.
Η αξιολόγηση γίνεται στη βάση της ανάλυσης των ειδικότερων δράσεων που περιλαμβάνει. Οι δράσεις αξιολογούνται ως προς τη θετική, αρνητική, ουδέτερη ή μικτή επίδρασή τους σε κάθε έναν από τους έξι περιβαλλοντικούς στόχους βιώσιμων δραστηριοτήτων της ΕΕ και συγκεκριμένα:
α) στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής,
β) στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή,
γ) στη βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτινων και των θαλάσσιων πόρων,
δ) στη μετάβαση σε κυκλική οικονομία,
ε) στην πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης και
στ) στην προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
