Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας διάφορα ευφάνταστα σενάρια τόσο για τα μέτρα που εξετάζονται με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής, όσο και για τη γρήγορη χαλάρωση των capital controls.
Πολλές φορές δε, γίνεται λόγος για την θετική συνεισφορά των κεφαλαιακών περιορισμών στη μείωση της φοροδιαφυγής, καθώς τους τελευταίους 16 μήνες έχει αυξηθεί σημαντικά η χρήση πλαστικού χρήματος. Ορισμένοι, μάλιστα, εκτιμούν ότι ακριβώς γι' αυτό το λόγο, τα capital controls στην Ελλάδα θα ξεπεράσουν κατά πολύ σε διάρκεια την εφαρμογή τους σε άλλες χώρες, όπως π.χ. στην Κύπρο που κράτησαν δύο χρόνια.
Μέσα σε όλα αυτά, ήρθε να προστεθεί ένα ακόμη σενάριο που θέλει τις τράπεζες να προτείνουν την επιβολή φόρου στις αναλήψεις. Με άλλα λόγια, το εν λόγω σενάριο θέλει τις τράπεζες να… διώχνουν τους καταθέτες σε μία περίοδο που έχουν ξεκινήσει καμπάνια προσέλκυσης καταθέσεων με στόχο να βγουν αρκετά δις ευρώ από τα «στρώματα».
Το ενδεχόμενο επιβολής φόρου στις αναλήψεις προκάλεσε θόρυβο, όμως αρμόδιοι τραπεζικοί κύκλοι αναφέρουν στο liberal.gr, ότι τέτοια σενάρια είναι τουλάχιστον αστεία. «Καταλαβαίνει κανείς ότι μία τέτοια ενέργεια θα ήταν καταστροφική για τον κλάδο, πόσω μάλλον στην παρούσα φάση που οι καταθέσεις έχουν αρχίσει, έστω διστακτικά, να επιστρέφουν», σημειώνουν χαρακτηριστικά. Οι ίδιοι εξηγούν πως αυτό που εξετάζεται είναι μία σειρά μέτρων-κινήτρων για την περαιτέρω αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος.
Η σημαντική αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος από τον Ιούλιο του 2015, όταν επιβλήθηκαν τα capital controls, μέχρι σήμερα, ανοίγει... την όρεξη στην κυβέρνηση για την ανάληψη πρωτοβουλιών που θα δίνουν ακόμη περισσότερα κίνητρα υπέρ των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Προς αυτή την κατεύθυνση, το σχέδιο που προκρίνεται προβλέπει την υποχρεωτική πραγματοποίηση συναλλαγών μέσω πλαστικού χρήματος ή ηλεκτρονικών συναλλαγών πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο (όπως π.χ. άνω των 500 ευρώ). Επιπρόσθετα, αναμένεται να συνδεθεί το αφορολόγητο με τη χρήση πλαστικού χρήματος (να χτίζεται δηλαδή με αγορές που έχουν γίνει είτε με κάρτα είτε μέσω internet banking), καθώς και η «συμμετοχή» δαπανών από συναλλαγές με συγκεκριμένα επαγγέλματα στον τελικό καθορισμό του αφορολόγητου.
Στα... χέρια των δανειστών (και) η χαλάρωση των capital controls
Τα σενάρια που αφορούν στην εφαρμογή μέτρων χαλάρωσης των capital controls είτε προέρχονται από προτάσεις αρμόδιων φορέων και συνοδεύονται από πολλές προϋποθέσεις, είτε αποτελούν ευχολόγια που δεν συνάδουν με τις συνθήκες που επικρατούν.
Όπως ωστόσο σημειώνουν στο liberal.gr, αρμόδιοι παράγοντες, ουσιαστική χαλάρωση των περιορισμών στις τράπεζες θα σημειωθεί μόνο αν: α) ολοκληρωθεί άμεσα η αξιολόγηση, β) γίνουν πράξη οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, γ) υπάρξει συμφωνία για το χρέος και δ) η Ελλάδα δει το... φως του QE από την ΕΚΤ.
Αν δεν γίνουν τα παραπάνω, τότε η απελευθέρωση των συναλλαγών – κυρίως για τους ιδιώτες – θα μοιάζει με την πορεία της οικονομίας, δηλαδή θα... σέρνεται μεταξύ των διαπραγματεύσεων και της αβεβαιότητας. Και μπορεί ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, να... έβαλε πλάτη στις τράπεζες, δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι δεν θα πειραχτούν οι καταθέσεις, όμως οι γενικότερες συνθήκες δεν επιτρέπουν στη δεδομένη χρονική στιγμή γενναίες παρεμβάσεις χαλάρωσης.
Πληροφορίες του liberal.gr αναφέρουν ότι οι πρωτοβουλίες για την σταδιακή απελευθέρωση των περιορισμών θα εξεταστούν λεπτομερώς μόνο στην περίπτωση που υπάρξει συνολική συμφωνία μέσα στο επόμενο διάστημα, καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος είναι σοβαροί.
Χαρακτηριστική ήταν η πρόσφατη αναφορά του κ. Γιάννη Στουρνάρα, στο πλαίσιο ομιλίας του στο συνέδριο του ελληνοαμερικανικού επιμελητηρίου: «Χαλάρωση, και τελικά κατάργηση, των περιορισμών που απομένουν στην κίνηση κεφαλαίων, θα επέλθει με την πλήρη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την επιστροφή της ρευστότητας στα κανονικά επίπεδα».
Ο ίδιος αποκάλυψε ότι από τον περασμένο Μάιο – όταν η κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές για την πρώτη αξιολόγηση – έχουν επιστρέψει στο τραπεζικό σύστημα 6,5 δισ. ευρώ. Όμως για να αισθανθούν και πάλι σίγουρες οι τράπεζες θα πρέπει να δουν ότι οι επιστροφές που καταγράφονται έχουν συνέχεια και διάρκεια.
Γι'' αυτόν ακριβώς το λόγο, προβλέπεται η «καταγραφή» της εμπιστοσύνης των καταθετών σε τακτική βάση, με στόχο την καλύτερη δυνατή σύνδεση των μέτρων χαλάρωσης με τις πραγματικές ανάγκες και την αποφυγή κινδύνων στην οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό, η ΤτΕ σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών αναμένεται έως το τέλος Ιανουαρίου να δώσουν στη δημοσιότητα τον οδικό χάρτη χαλάρωσης των capital controls, η οποία θα είναι συνδεδεμένη με τις συνθήκες ρευστότητας και το κλίμα στην αγορά. Η εμπιστοσύνη των καταθετών και ο αντίκτυπος των περιορισμών θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης που θα αναθέσει η ΤτΕ σε εξειδικευμένο φορέα.
Σε ότι αφορά την αξιολόγηση, η κυβέρνηση δείχνει να έχει συμφωνήσει σε όλα με τους δανειστές με μοναδική εκκρεμότητα τα εργασιακά, όμως και σε αυτό το πεδίο εκτιμάται πως θα υπάρξει σύγκλιση. Τα μέτρα για το χρέος παραμένουν… βραχυπρόθεσμα με αποτέλεσμα το ΔΝΤ να αποτελεί για μία ακόμη φορά τον παράγοντα που θα κρίνει τη συνέχεια,
Σήμερα, η ελληνική οικονομία παρά τα σημάδια βελτίωσης με το ΑΕΠ να ενισχύεται κατά 1,8% στο γ'' τρίμηνο, είναι δέσμια των διαπραγματεύσεων με τους Θεσμούς για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και την ελάφρυνση του χρέους.
Για να βελτιωθούν οι συνθήκες θα πρέπει να κλείσει η αξιολόγηση και να κριθεί βιώσιμο το χρέος καθώς μόνο έτσι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συμπεριλάβει την Ελλάδα στην ποσοτική χαλάρωση, εξέλιξη που αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την πτώση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων και την έξοδο στις αγορές.
Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης σε συνδυασμό με μία ουσιαστική συμφωνία για την ελάφρυνση του χρέους θα επιταχύνουν τη σταδιακή χαλάρωση των capital controls, αρχικά για τις επιχειρήσεις και εν συνεχεία για τους ιδιώτες. Τα πρώτα μέτρα που θα αποφασισθούν θα αφορούν κυρίως τις επιχειρήσεις, με αύξηση του μηνιαίου ορίου των εισαγωγών.
