Οι τελευταίες μαζικές αφίξεις παράτυπων μεταναστών από τη Λιβύη στις ελληνικές ακτές έχουν επαναφέρει στο προσκήνιο το σύνθετο ζήτημα των οικονομικών επιπτώσεων της μεταναστευτικής πίεσης. Πρόκειται για ένα φαινόμενο με πολυδιάστατο χαρακτήρα, καθώς εκτείνεται πέραν του ανθρωπιστικού σκέλους και αγγίζει ευθέως τους δημοσιονομικούς και αναπτυξιακούς δείκτες της χώρας. Οι αριθμοί των αφίξεων παρουσιάζουν αυξητική τάση κατά το τελευταίο τρίμηνο, με πηγές του Λιμενικού Σώματος να κάνουν λόγο για δεκάδες σκάφη που αποπλέουν σχεδόν καθημερινά από τις ακτές της βόρειας Αφρικής.
Η οικονομική πίεση που προκαλείται αφορά κυρίως στους πόρους που δεσμεύονται για την πρώτη υποδοχή. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, το άμεσο δημοσιονομικό κόστος για την κάλυψη των βασικών αναγκών των παράτυπων μεταναστών που έχουν αφιχθεί το τελευταίο τρίμηνο, αριθμός που ξεπερνά τις 18.000 αφίξεις, αναμένεται να ξεπεράσει τα 52 εκατομμύρια ευρώ έως τα τέλη του έτους. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει έξοδα για στέγαση, σίτιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, φύλαξη, μεταφορά και γραφειοκρατική διαχείριση των αιτήσεων ασύλου. Επιπλέον, το έμμεσο κόστος για την τοπική αυτοδιοίκηση, λόγω επιβάρυνσης των υποδομών και κοινωνικών υπηρεσιών, εκτιμάται ότι θα προσθέσει τουλάχιστον 15 εκατομμύρια ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό βάρος για το ελληνικό κράτος κοντά στα 70 εκατομμύρια ευρώ.
Η επίπτωση στον τουρισμό
Παράλληλα, οι τοπικές κοινωνίες, κυρίως στα νησιά και τις παραμεθόριες περιοχές, βιώνουν έντονη πίεση στις υποδομές, γεγονός που επιβαρύνει τα ήδη περιορισμένα περιφερειακά κονδύλια. Οι δήμοι καλούνται να ανταποκριθούν σε αυξημένες απαιτήσεις, με ελάχιστα μέσα και ανεπαρκές ανθρώπινο δυναμικό, ενώ ο τουρισμός, βασικός πυλώνας της οικονομία, απειλείται έμμεσα σε περιοχές με υψηλή συγκέντρωση νεοαφιχθέντων.
Φορείς του κλάδου του τουρισμού στην Κρήτη έχουν εκφράσει έντονες ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις των μεταναστευτικών ροών στην εικόνα του νησιού ως τουριστικού προορισμού. Αν και μέχρι στιγμής η κατάσταση παραμένει ελεγχόμενη, ιδιαίτερα στα βόρεια παράλια όπου συγκεντρώνεται το κύριο βάρος της τουριστικής δραστηριότητας, οι φορείς τονίζουν ότι οποιαδήποτε υποβάθμιση του αισθήματος ασφάλειας ή υπερφόρτωση τοπικών υπηρεσιών μπορεί να πλήξει την εμπιστοσύνη των επισκεπτών. Εκπρόσωποι από ενώσεις ξενοδόχων σε Ηράκλειο και Λασίθι ζήτησαν από την Πολιτεία να διατηρήσει τη διαχείριση εντός αυστηρού πλαισίου, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της τουριστικής περιόδου. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζουν τις συντονισμένες ενέργειες της κυβέρνησης και την αποτροπή ανεξέλεγκτων καταστάσεων, ζητώντας περαιτέρω ενίσχυση της φύλαξης στα νότια θαλάσσια σύνορα και στενότερη συνεργασία με τις τοπικές αρχές.
Τα αντανακλαστικά της Κυβέρνησης
Αξίζει να επισημανθεί ότι η κυβέρνηση έχει κινηθεί άμεσα και αποφασιστικά, υιοθετώντας μια πολυεπίπεδη στρατηγική που στοχεύει αφενός στη μείωση των ροών και αφετέρου στη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των ήδη αφιχθέντων. Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία Οικονομικών, Ναυτιλίας και Δημόσιας Τάξης, έχει ενεργοποιήσει ειδικό μηχανισμό κρίσης, με έμφαση στον έλεγχο των θαλάσσιων συνόρων, την άμεση καταγραφή και ταχεία επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου, καθώς και την ενίσχυση των επιστροφών όσων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις διεθνούς προστασίας.
Πέρα από τα δημοσιονομικά δεδομένα, η αποτελεσματικότητα της κυβερνητικής προσέγγισης αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι μέχρι στιγμής αποφεύχθηκαν φαινόμενα μαζικής συμφόρησης στα ΚΥΤ και στους χώρους φιλοξενίας, ενώ η διατήρηση της δημόσιας τάξης έχει διασφαλιστεί σε όλες τις περιοχές υψηλής πίεσης. Οι ελεγχόμενες δομές που λειτουργούν με αυστηρό πρωτόκολλο έχουν συμβάλει καθοριστικά στην αποφυγή δευτερογενών επιβαρύνσεων υγειονομικών, κοινωνικών και κυρίως οικονομικών.
Σε μια χρονική συγκυρία όπου η Ελλάδα επιχειρεί την οριστική της έξοδο από τον κύκλο των εσωτερικών κρίσεων και προσβλέπει σε αναβάθμιση της επενδυτικής της εικόνας, η διαχείριση των μεταναστευτικών πιέσεων αποκτά στρατηγικό βάρος. Κάθε απόκλιση από τη σταθερότητα θα είχε άμεσο οικονομικό αντίκτυπο, ιδιαίτερα σε τομείς όπως ο τουρισμός.
