Η ανάγκη για βιώσιμες και αποτελεσματικές λύσεις διαχείρισης αποβλήτων, δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική επιταγή, αλλά και μια οικονομική και κοινωνική αναγκαιότητα. Αυτό ήταν το θέμα πρόσφατης συζήτησης, στο πλαίσιο της Attica Green Expo 2025 με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης.
«Βρισκόμαστε σε ένα οριακό σημείο στη διαχείριση των αποβλήτων», ανέφερε χαρακτηριστικά, ο γενικός γραμματέας συντονισμού διαχείρισης αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος, υπογραμμίζοντας τη σημασία της προσπάθειας.
Ο κ. Γραφάκος αναφέρθηκε στην πρώτη τετραετία της δουλειάς του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπου δόθηκε μεγάλη έμφαση στις υποδομές. Θύμισε ότι το 2019 η χώρα είχε μόλις τρεις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων και πέντε υπό κατασκευή και καμία σε διαγωνιστική διαδικασία.
«Σήμερα, η χώρα έχει 13 μονάδες και άλλες 25 υπό κατασκευή. Έπρεπε να δώσουμε τεράστιο βάρος εκεί, διότι υπήρχε ζήτημα απορρόφησης πόρων», δήλωσε ο γενικός γραμματέας.
Όπως είπε ο κ. Γραφάκος, παράλληλα δημιουργήθηκε το χρηματοδοτικό πλαίσιο για την επόμενη περίοδο, εξασφαλίζοντας 800 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Για να λάβει η χώρα αυτά τα χρήματα, θα πρέπει να γίνει δουλειά στην ανακύκλωση και να ενισχυθούν οι ΦΟΔΣΑ» ξεκαθάρισε.
Ο γενικός γραμματέας αναφέρθηκε επίσης στο έργο της Πελοποννήσου, το οποίο πολλοί είχαν ξεγραμμένο, αλλά τελικά εξασφαλίστηκε. «Η χώρα σταθερά πάει σε ισχυρούς φορείς διαχείρισης αποβλήτων, σε υποδομές και πάμε τώρα αυτή την τετραετία να φτιάξουμε την ανακύκλωση», τόνισε.
Κλείνοντας, ο κ. Γραφάκος έθεσε ως προτεραιότητα την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στην πράξη, όπου όποιος παράγει ένα προϊόν οφείλει να δημιουργήσει ένα σχέδιο και ένα σύστημα συλλογής και ανακύκλωσής του. «Έχουμε καλέσει τους υπόχρεους παραγωγούς συσκευασίας να φέρουν ένα ενιαίο επιχειρησιακό σχέδιο, να χρηματοδοτήσουν τη συλλογή και εκτιμώ ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα έχουμε θετικές ειδήσεις για αυτό», κατέληξε ο γενικός.
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε η Αλεξάνδρα-Σοφία Τόγια, διευθύνουσα σύμβουλος του Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, η οποία ανέφερε ότι η παραγωγή και η διαχείριση των αποβλήτων προσδιορίζουν την κυκλικότητα στην οικονομία. «Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, η Ελλάδα, στην Ευρώπη των 27, έχει ένα ποσοστό κυκλικότητας της τάξεως του 5,4%, όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης είναι γύρω στο 12,8%», ανέφερε η κ. Τόγια, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα υστερεί σημαντικά σε αυτόν τον τομέα.
Σχετικά με τους ΟΤΑ, η κ. Τόγια τόνισε ότι είναι σημαντικό να δούμε πώς τα συστήματα μπορούν να ελαφρύνουν την καθημερινότητα των δήμων. «Θα αλλάξει το κομμάτι με τις συσκευασίες, τα συστήματα θα αναλάβουν πολύ μεγαλύτερο βάρος, όπως η συλλογή», ανέφερε, προσθέτοντας ότι θα υπάρξουν νέα συστήματα για νέα ρεύματα, όπως τα στρώματα, τα είδη επίπλωσης, τα οικιακά φάρμακα. Κλείνοντας, η κ. Τόγια τόνισε τη σημασία της καλλιέργειας περιβαλλοντικής συνείδησης, ειδικά στα παιδιά.
Ο Ιωάννης Ανδρουλάκης, πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου, ανέφερε ότι το Ταμείο είναι ένα συμπληρωματικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την υποστήριξη των δήμων στην ανακύκλωση. «Έχουμε οριζόντια στα χρηματοδοτικά μας προγράμματα μέτρα, έργα και δράσεις, τα οποία έχουν την κυκλικότητα στον πυρήνα τους», ανέφερε ο κ. Ανδρουλάκης, προσθέτοντας ότι έχουν ήδη υλοποιηθεί οκτώ περιφερειακά εργαστήρια σε όλη την επικράτεια και ακολουθούν άλλα πέντε.
Ο Διονύσης Γκούτης, γενικός διευθυντής ΕΑΓΜΕ, (Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) τόνισε τον ρόλο της Αρχής ως συμβούλου της Πολιτείας σε θέματα γεωεπιστημών. «Κάποιος μπορεί να απορεί, πώς μπορεί η γεωλογία και οι εξορύξεις να συνδέονται με την ανακύκλωση και την βιωσιμότητα», ανέφερε ο κ. Γκούτης, εξηγώντας ότι τα ορυκτά χρησιμοποιούνται παντού γύρω μας, από τα κινητά τηλέφωνα μέχρι τους υπολογιστές.
Τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταρτίσει έναν κατάλογο με ορυκτές πρώτες ύλες, οι οποίες έχουν αναδειχθεί κρίσιμες και στρατηγικές, σε μία προσπάθεια να διασφαλίσει την εφοδιαστική αλυσίδα των πρώτων υλών και να μειώσει την εξάρτηση από τρίτες χώρες.
«Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός ορίζει ότι μέχρι το 2030 θα πρέπει το 40% της παραγωγής κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών να προέρχεται από την ανακύκλωση», δήλωσε ο κ. Γκούτης, προσθέτοντας ότι η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών έχει καταθέσει το εθνικό σχέδιο για τις έρευνες ορυκτών πρώτων υλών στην Ελλάδα.
Στη συνέχεια τοποθετήθηκαν οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στην προσπάθεια για την ανακύκλωση και τη διαχείριση των αποβλήτων.
Η Ρωξάννη Μπέη, αντιδήμαρχος Καθαριότητας και Ανακύκλωσης του Δήμου Αθηναίων, μίλησε για τις ιδιαιτερότητες της Αθήνας, η οποία είναι η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Ευρώπης μετά το Παρίσι. «Έχουμε πολύ υψηλό τουρισμό, περίπου το 80% των τουριστών που έρχονται στη χώρα μας, περνάει από την Αθήνα», ανέφερε, τονίζοντας την επιβάρυνση που προκαλεί αυτό στην πόλη.
Η κ. Μπέη αναφέρθηκε στην πρόκληση της χωροταξίας στην Αθήνα, η οποία επηρεάζει και τις υποδομές για τη διαχείριση των αποβλήτων. «Πολλά από όσα αναφέρθηκαν είναι πολύ σημαντικά για εμάς και νομίζω για όλους τους δήμους που αποτελούν κομμάτι του πυκνού αστικού ιστού», δήλωσε η κ. Μπέη, τονίζοντας τη σημασία του συστήματος «Πληρώνω όσο πετάω».
Ο δήμαρχος Αχαρνών, Σπύρος Βρεττός, μίλησε για την εμπειρία του δήμου του στην ανακύκλωση. «Δεν έχουμε άλλο χρονικό περιθώριο. Η επεξεργασία και η διαχείριση των απορριμμάτων δεν είναι πλέον επιλογή για εμάς, είναι μονόδρομος για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε στον πλανήτη», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Βρεττός τόνισε τη σημασία της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης του κόσμου, ξεκινώντας από τα παιδιά. «Πρέπει να πούμε με απλά λόγια στα παιδιά ότι αν συνεχίσουμε με την πορεία που υπήρχε στις προηγούμενες δεκαετίες, μέχρι το 2050 θα θέλουμε τρεις φορές την έκταση της γης για να αποθηκεύουμε και να θάβουμε τα σκουπίδια», ανέφερε, τονίζοντας ότι το θάψιμο των σκουπιδιών είναι μια τελειωμένη ιστορία.
Ο δήμαρχος Φιλοθέης-Ψυχικού, Χαράλαμπος Μπονάτσος, τόνισε ότι η κυκλική οικονομία δεν είναι ένα θέμα απλά τεχνικής και διαχειριστικής προσέγγισης, αλλά στάση ζωής. «Αυτό σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας. Αν δεν επιτευχθεί η αλλαγή νοοτροπίας μέσα στα σπίτια, όλο το εγχείρημα δεν θα μπορέσει να επιτύχει», τόνισε. Ο κ. Μπονάτσος μίλησε ακόμη και για τις υποστελεχωμένες υπηρεσίες στον δήμο του, αλλά και σε άλλους.
Ο δήμαρχος Πρέβεζας, Νικόλαος Γεωργάκος, μίλησε για τις ιδιαιτερότητες της περιοχής του, η οποία είναι τουριστικός προορισμός με διαφοροποιήσεις του αστικού, του ορεινού και των μικρών χωριών. «Είμαι ουσιαστικά με διπλό ρόλο σήμερα εδώ, ουσιαστικά εκπροσωπώ ως πρόεδρος, τον φορέα διαχείρισης ΦΟΔΣΑ Ηπείρου και ως δήμαρχος δεύτερης θητείας στην Πρέβεζα», ανέφερε ο κ. Γεωργάκος.
Ο κ. Γεωργάκος τόνισε ότι είναι σημαντικό να μην υπάρχουν δήμοι δύο ταχυτήτων. «Υπάρχουν δήμοι όπου κάνουν εξαιρετικά τη δουλειά τους, υπάρχουν δήμοι όμως που δεν έχουν τη δυνατότητα να πιάσουν αυτά τα αποτελέσματα», ανέφερε, προσθέτοντας ότι οι ΦΟΔΣΑ και το υπουργείο προσπαθούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα. Κλείνοντας, ο κ. Γεωργάκος τόνισε τη σημασία της ενημέρωσης των δημοτών.
Κλείνοντας τη συζήτηση, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η ανακύκλωση και η διαχείριση των αποβλήτων αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση, αλλά και μια ευκαιρία για την Ελλάδα. Με τη συνεργασία όλων των φορέων, την ενίσχυση των υποδομών, την ενημέρωση των πολιτών και την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών, η χώρα μπορεί να καταφέρει να μειώσει την ταφή, να αυξήσει την ανακύκλωση και να προστατεύσει το περιβάλλον.
