Για χιλιάδες Έλληνες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, η επαφή με το ελληνικό φορολογικό σύστημα υπήρξε για χρόνια ένας επίμονος πονοκέφαλος. Η απόσταση, η έλλειψη ενημέρωσης και η ανάγκη να γίνουν διαδικασίες που κάποτε απαιτούσαν φυσική παρουσία στην Ελλάδα δημιουργούσαν έναν κυκεώνα γραφειοκρατίας. Άνθρωποι που κατοικούν μόνιμα σε άλλες ηπείρους έπρεπε να πραγματοποιήσουν ταξίδι μόνο και μόνο για μια αλλαγή στοιχείων ή να αναθέσουν – συχνά στα τυφλά – τις υποθέσεις τους σε συγγενείς και φίλους.
Παρά την ψηφιακή πρόοδο των τελευταίων ετών, οι Έλληνες του εξωτερικού εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια που δεν συναντούν άλλοι Ευρωπαίοι πολίτες όταν συναλλάσσονται με την πατρίδα τους.
Η ΑΑΔΕ επιχειρεί πλέον να βάλει τάξη σε αυτή τη διαχρονική ταλαιπωρία. Με έναν νέο, αναλυτικό οδηγό συγκεντρώνει όλες τις διαδικασίες που αφορά τους Έλληνες του εξωτερικού, καθοδηγώντας τους βήμα-βήμα για οτιδήποτε σχετίζεται με ΑΦΜ, κλειδάριθμο, περιουσία, ενοίκια, οχήματα, ακόμη και για τη διαδικασία αλλαγής φορολογικής κατοικίας.
ΑΦΜ και κλειδάριθμος από μακριά
Πρώτο αγκάθι για όσους ζουν στο εξωτερικό είναι η απόκτηση ΑΦΜ και κλειδαρίθμου. Η διαδικασία έχει πλέον ψηφιοποιηθεί: ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει ηλεκτρονικά αίτηση μέσω του myAADE, λαμβάνοντας κωδικό επιβεβαίωσης στο email του. Αν πρόκειται να προσκομίσει ξένα δημόσια έγγραφα, αυτά πρέπει να φέρουν Apostille ή προξενική θεώρηση και έπειτα να μεταφραστούν στα ελληνικά.
Για όσους διαθέτουν ήδη ΑΦΜ αλλά χρειάζονται μόνο κλειδάριθμο, οι επιλογές είναι δύο: είτε αυτόματη αποστολή (με διασταύρωση ελληνικού κινητού και IBAN), είτε η πιο απλή διαδικασία επιβεβαίωσης μέσω SMS. Χωρίς κινητό ή email που να μπορεί να ταυτοποιηθεί, η διαδικασία δεν μπορεί να ολοκληρωθεί.
Τι ισχύει για μισθώσεις και ακίνητη περιουσία
Η κατοχή ακινήτων στην Ελλάδα είναι ίσως ο συνηθέστερος λόγος που αναγκάζει έναν Έλληνα του εξωτερικού να συνδιαλέγεται με την εφορία. Όσοι εκμισθώνουν ακίνητο πρέπει να έχουν ενεργούς κωδικούς TAXISnet και να δηλώνουν τα μισθώματα στην ετήσια δήλωση. Αν αποκτήσουν νέο ακίνητο, οφείλουν να το δηλώσουν στο Ε9 το επόμενο έτος και να καταβάλλουν τον ΕΝΦΙΑ.
Αντιθέτως, όσοι διαθέτουν ακίνητο που δεν τους αποφέρει εισόδημα – και ενδεχομένως ένα αυτοκίνητο για χρήση στις διακοπές – δεν έχουν υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης, εφόσον δεν προκύπτουν εισοδήματα στην Ελλάδα.
Η πιο κρίσιμη διαδικασία: αλλαγή φορολογικής κατοικίας
Η μεταφορά φορολογικής κατοικίας είναι μακράν η πιο σημαντική και συχνά η πιο παρεξηγημένη διαδικασία. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες που ζουν μόνιμα στο εξωτερικό – αλλά δεν έχουν δηλώσει επισήμως τη μεταφορά – θεωρούνται ακόμη φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, άρα φορολογούνται για το παγκόσμιο εισόδημά τους.
Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω του myAADE και συνοδεύεται από σειρά δικαιολογητικών: πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας από τη χώρα διαμονής, αποδείξεις εγκατάστασης και παραμονής άνω των 183 ημερών, καθώς και δηλώσεις αποδοχής κοινοποιήσεων ή ορισμού φορολογικού εκπροσώπου. Ειδική μεταχείριση υπάρχει για περιπτώσεις συζύγων που δηλώνουν διαφορετική φορολογική κατοικία.
Η ίδια διαδικασία χρησιμοποιείται – αντίστροφα – για όσους επιστρέφουν στην Ελλάδα.
Ο ρόλος του φορολογικού εκπροσώπου
Για πολλούς ομογενείς, ο σημαντικότερος κρίκος είναι ο άνθρωπος στην Ελλάδα που αναλαμβάνει να τους εκπροσωπεί απέναντι στη Φορολογική Διοίκηση. Ο φορολογικός εκπρόσωπος μπορεί να οριστεί μέσω πληρεξουσίου, υπεύθυνης δήλωσης ή μέσω gov.gr, αρκεί ο φορολογούμενος να διαθέτει κωδικούς TAXISnet. Αν το έγγραφο προέρχεται από το εξωτερικό, απαιτείται Apostille ή προξενική θεώρηση.
Η δήλωση πρέπει να ορίζει σαφώς πού θα γίνονται οι κοινοποιήσεις της ΑΑΔΕ – είτε απευθείας στον φορολογούμενο στο εξωτερικό είτε στον εκπρόσωπο.
