Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Όσο η οικονομική κρίση συνεχίζεται οι τράπεζες γνωρίζουν ότι η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων θα είναι μία πολύ δύσκολη άσκηση, κυρίως σε ότι αφορά τα δάνεια που αναμένεται, βάσει του τριετούς πλάνου, να «θεραπευτούν» μέσω ρυθμίσεων και ανάκτησης της ικανότητας αποπληρωμής από πλευράς νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Σήμερα, τα αρμόδια τμήματα των τραπεζών, ενώ βλέπουν την τάση αύξησης των νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων να υποχωρεί, παρατηρούν ότι αυξάνονται οι περιπτώσεις για τις οποίες σηκώνουν... τα χέρια ψηλά. Στο α' τρίμηνο του 2017 - το χειρότερο τρίμηνο από το καλοκαίρι του 2015 - καθημερινά έρχονταν αντιμέτωπες με δανειολήπτες που δεν μπορούν να πληρώσουν δόσεις δανείων μειωμένες ακόμη και στο ένα τρίτο μετά από διαδοχικές ρυθμίσεις.
Η... συμπεριφορά των ρυθμισμένων δανείων αποτελεί τον άγνωστο «Χ» της διαδικασίας, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις συνθήκες ρευστότητας και το κλίμα στην αγορά. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι η… σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η αύξηση των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες η οποία προκάλεσε σοκ στην αγορά, αλλά και τα νέα μέτρα που συμφωνήθηκαν για τα επόμενα χρόνια, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τις προσδοκίες των καταναλωτών. Άλλωστε, η συγκεκριμένη κατηγορία εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά «κόκκινων» δανείων, άνω του 50%.
Τα στοιχεία που προκύπτουν από τη μέχρι σήμερα διαχείριση είναι αποκαλυπτικά:
- Το καλοκαίρι του 2015, περίπου 8 στα 10 ρυθμισμένα δάνεια επέστρεφαν στο «κόκκινο», ενώ 1 στα 4 ρυθμίζονταν εκ νέου
- Ένα χρόνο αργότερα, το καλοκαίρι του 2016, ο αριθμός των ρυθμισμένων δανείων που... ξανακοκκίνιζαν παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητος, ωστόσο 4 στα 10 δάνεια ρυθμίζονταν εκ νέου
- Από την αρχή του 2017 η εικόνα που έχουν οι τράπεζες είναι ότι 6 στα 10 ρυθμισμένα δάνεια γίνονται ξανά «κόκκινα» και όλα σχεδόν εισέρχονται ξανά σε καθεστώς ρύθμισης
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από τα 112,79 δισ. ευρώ που είναι το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, οι ελληνικές τράπεζες έχουν αλλάξει τους όρους σε δάνεια ύψους 56,65 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 39,73 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε μη εξυπηρετούμενα ρυθμισμένα δάνεια, ενώ δάνεια 16,92 δισ. ευρώ θεωρούνται πλέον εξυπηρετούμενα.
Ο ρυθμός των ρυθμίσεων αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τους επόμενους μήνες, όταν θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία ο μηχανισμός εξωδικαστικής διευθέτησης οφειλών, για τον οποίο ωστόσο οι ενστάσεις των τραπεζών διατηρούνται.
«Όσο το κλίμα παραμένει βαρύ σε ό,τι αφορά τις προοπτικές του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών εξαιτίας των συνεχώς αυξανόμενων φόρων και άλλων επιβαρύνσεων, τόσο οι πολίτες σταματούν να εξυπηρετούν τις οφειλές τους». Με αυτόν τον τρόπο περιγράφει την κατάσταση σήμερα αρμόδιο τραπεζικό στέλεχος για να προσθέσει: «Υπάρχει βέβαια και η κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών η οποία όσο και αν σε κάποιους φαίνεται ότι είναι δημιούργημα των τραπεζών για να πιέσουν τους δανειολήπτες είναι όχι μόνο υπαρκτή αλλά και αυξανόμενη».
Η τάση ρύθμισης των ήδη ρυθμισμένων δανείων που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου εφαρμογής των capital controls (Ιούλιος 2015 – Ιούνιος 2016) συνεχίζεται, όμως σήμερα αφορά κυρίως πολύ μικρές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες.
Το γεγονός που προβληματίζει ακόμη περισσότερο τις τράπεζες είναι, εκτός από τα «κόκκινα» στεγαστικά στις αρχές του έτους, η αρνητική εικόνα στις ρυθμίσεις, είτε πρόκειται για βραχυπρόθεσμες είτε για μακροπρόθεσμες. Διότι είναι λογικό για τα δάνεια που έχουν ρυθμιστεί βραχυπρόθεσμα (για ένα ή δύο έτη) να υπόκεινται ξανά σε ρύθμιση μετά το τέλος της περιόδου μειωμένης δόσης από τη στιγμή που το διαθέσιμο εισόδημα συνεχίζει να συρρικνώνεται. Όμως δεν ισχύει το ίδιο και για τις μακροπρόθεσμες αναδιαρθρώσεις στις οποίες πόνταραν πολλά οι τράπεζες για να πετύχουν τους στόχους που έχουν συμφωνήσει με τον SSM.
Οι μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις εμφανίζουν σαφώς καλύτερες επιδόσεις (σχεδόν 6 στα 10 εξυπηρετούνται κανονικά) και απώτερος σκοπός των τραπεζών είναι να γείρει ακόμη περισσότερο η πλάστιγγα προς πιο μακροπρόθεσμες λύσεις τους επόμενους μήνες. Στόχος είναι οι βραχυπρόθεσμες λύσεις να προσφέρονται σε όσους εμφανίζουν υψηλότερο… βαθμό βιωσιμότητας και κυρίως για τα δάνεια που ενώ εξυπηρετούνται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα τείνουν να πλησιάσουν στο «κόκκινο».
Για μία ακόμη φορά επισημαίνεται το χάσμα που παρατηρείται σε χιλιάδες υποθέσεις δανείων μεταξύ της ρύθμισης που προσφέρουν οι τράπεζες και της ρύθμισης που θα ικανοποιούσε τους δανειολήπτες. Είναι ένα ζήτημα που δύσκολα θα αντιμετωπιστεί αν δεν αρχίσει έγκαιρα η ανάκαμψη της οικονομίας και δεν βελτιωθούν οι συνθήκες στην αγορά εργασίας.
