Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η ατιμωρησία των «μπαταχτσήδων» και οι πολιτικές σκοπιμότητες δημιούργησαν τα τελευταία χρόνια μία στρέβλωση στην αγορά «κόκκινων» δανείων που πολύ δύσκολα θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες, όσο εμποδίζονται οι πλειστηριασμοί και όσο ο Νόμος Κατσέλη «κρύβει» τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Μέχρι σήμερα είχε επικρατήσει η αντίληψη ότι οι κατά συνείδηση κακοπληρωτές, ήτοι οι δανειολήπτες που ενώ έχουν την οικονομική δυνατότητα δεν πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους, αποτελούν περίπου το 20% του συνόλου (κάτι περισσότερο). Με βάση τη συγκεκριμένη εκτίμηση τα δάνεια των «μπαταχτσήδων» διαμορφώνονται λίγο πάνω από τα 20 δισ. ευρώ. Από αυτά, η μερίδα του λέοντος αφορά σε επιχειρηματικά δάνεια, με τους κακοπληρωτές από συνείδηση να ξεπερνούν το 30% και να φτάνουν τα 13 δισ. ευρώ.
Όμως οι εξελίξεις των τελευταίων δύο ετών άλλαξαν τα δεδομένα. Σύμφωνα με την εκτίμηση ανώτερου τραπεζικού στελέχους, σήμερα ένας στους δύο δανειολήπτες με στεγαστικό μπορεί να πληρώσει είτε την υφιστάμενη δόση, είτε αυτήν που προτείνει η τράπεζα στο πλαίσιο της ρύθμισης ή αναδιάρθρωσης του δανείου. Όμως δεν πληρώνει και δεν συμφωνεί ούτε στη ρύθμιση, καθώς δεν φοβάται, από τη στιγμή που το προστατευτικό πλαίσιο και το άτυπο «πάγωμα» των πλειστηριασμών δημιούργησαν μία κουλτούρα ασυνέπειας.
Αυτό σημαίνει ότι η ατιμωρησία δημιούργησε ένα νέο περιβάλλον στο οποίο οι συνεπείς δανειολήπτες είναι οι χαμένοι. Εκτιμάται πως οι κάτοχοι στεγαστικού που δεν πληρώνουν γιατί... έτσι θέλουν ξεπερνούν τους 150.000. Πιο αναλυτικά, από τα περίπου 26 δισ. ευρώ «κόκκινων» στεγαστικών δανείων η «επίσημη» εκτίμηση τοποθετεί τους στρατηγικούς κακοπληρωτές γύρω στο 20%, ωστόσο το ποσοστό εκτινάσσεται έως και το 50% αν συνυπολογιστούν όσοι αποφεύγουν τη ρύθμιση των δανείων, ενώ μπορούν να πληρώσουν τη μειωμένη δόση, ή όσοι δεν είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν.
Με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς σε ισχύ, οι τράπεζες ευελπιστούν να ανακτήσουν ή/και να ρυθμίσουν σε βάθος χρόνου πάνω από 12 δισ. ευρώ μόνο από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές-κατόχους στεγαστικών δανείων. Παρά το γεγονός ότι οι πλειστηριασμοί δεν έχουν «τρέξει» στο βαθμό που θα ήθελαν οι τράπεζες, το μέτρο έχει ήδη λειτουργήσει σε επίπεδο ψυχολογίας φέρνοντας στην επιφάνεια τους πρώτους δανειολήπτες που σπεύδουν να ρυθμίσουν οφειλές υπό το φόβο... του σφυριού. Έτσι, κάποια στιγμή οι πλειστηριασμοί θα επεκταθούν σε ακίνητα κάθε κατηγορίας για να εμπεδωθεί ότι η ατιμωρησία τελείωσε.
«Η κουλτούρα που δημιουργήθηκε είχε σοβαρό αντίκτυπο ακόμα και στα στεγαστικά δάνεια που παραδοσιακά αποτελούσαν το πιο ευαίσθητο χρέος, ήταν τα δάνεια με τις μεγαλύτερες αντοχές», σημειώνει στο Liberal το ίδιο στέλεχος. Σημειώνει δε, ότι στα στεγαστικά η εικόνα άλλαξε δραματικά μετά το 2015 ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι καθυστερήσεις στην πρώτη και δεύτερη αξιολόγηση στις αρχές του 2016 και του 2017. Τα στεγαστικά ήταν τα μόνα που εμφάνιζαν διαδοχικά τρίμηνα με θετικό ρυθμό δημιουργίας νέων καθυστερήσεων άνω των 90 ημερών, αλλά στο δ'' τρίμηνο του 2016 έδειξαν ότι θα γύριζαν σε αρνητικό έδαφος ακολουθώντας τη γενικότερη τάση.
Περνάει από «φίλτρο» ο Νόμος Κατσέλη
Στο πρώτο τρίμηνο του 2018 αναμένεται να νομοθετηθούν οι αλλαγές στο Νόμο Κατσέλη, σε μία εξέλιξη που θα συμβάλλει ουσιαστικά στον εντοπισμό χιλιάδων στρατηγικών κακοπληρωτών. Και αυτό γιατί όλες οι νέες αιτήσεις και όσες εκκρεμούν θα περάσουν από το μικροσκόπιο ειδικής επιτροπής για να διαπιστωθεί αν πραγματικά ο δανειολήπτης ανήκει στην κατηγορία όσων βρίσκονται σε πραγματική αδυναμία.
Η βασική αλλαγή αφορά στην άρση του απορρήτου, η οποία θα ισχύσει αρχικά για όσους κάνουν αίτηση υπαγωγής στο νόμο. Αργότερα θα επεκταθεί και σε όσους εκκρεμεί η εκδίκαση της υπόθεσής τους. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, πάνω από τα μισά «κόκκινα» δάνεια που σήμερα προστατεύονται από το ισχύον νομικό πλαίσιο, είναι στεγαστικά. Συγκεκριμένα, από τα άνω των 15 δισ. ευρώ που βρίσκονται σε καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία, περίπου τα 9 δισ. ευρώ είναι στεγαστικά.
Αν λάβουμε υπόψη ότι περίπου 4 στα 10 από τα αιτήματα υπαγωγής δεν κρίνονται δικαιολογημένα, προκύπτει ότι δάνεια πάνω από 4 δισ. ευρώ θα μείνουν απροστάτευτα μέσα στο 2018 με τις αλλαγές που θα προωθήσει η κυβέρνηση.
Εκτιμάται, λοιπόν, ότι με την τροποποίηση του νόμου Κατσέλη θα ξεμπλοκάρει σταδιακά ένας μεγάλος όγκος δανείων και να εντοπιστεί ένα σημαντικό ποσοστό «μπαταχτσήδων». Όσοι μέχρι σήμερα χρησιμοποιούσαν «τεχνικές» όπως η αναβολή της εκδίκασης, θα βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με την άρση του τραπεζικού απορρήτου και όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά δεν αποκλείεται να φτάνουν οι αρχές μέχρι και το εξωτερικό, σε συνεργασία με ξένες τράπεζες.
