Του Βασίλη Γεώργα
Η δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος από τους «θεσμούς» ξεκινά αύριο με τρία μεγάλα ερωτήματα: Αν η κυβέρνηση και οι δανειστές θα επιδιώξουν να την κλείσουν «εγκαίρως», αν οι διαπραγματεύσεις των επόμενων εβδομάδων θα ανοίξουν το δρόμο ώστε να παρεισφρήσουν νέα μέτρα στο μνημόνιο όπως επιδιώκει το ΔΝΤ για το συνταξιοδοτικό και τη φορολογία, και αν τελικά στο τέλος της ημέρας, θα υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία για το χρέος πριν ξεκινήσει το 2017.
Προς το παρόν κανένα από τα ερωτήματα δεν έχει καθαρή απάντηση, και αυτό γιατί όλες οι πλευρές έχουν φροντίσει να θολώσουν το τοπίο λόγω της κρισιμότητας και των δύσκολων αποφάσεων που θα πρέπει να ληφθούν. Για την ελληνική κυβέρνηση αιχμή των μεταρρυθμίσεων που καλείται να προωθήσει είναι κυρίως οι περικοπές κοινωνικών επιδομάτων, τα εργασιακά, τα ειδικά μισθολόγια και οι αλλαγές στον Δημόσιο τομέα, εξ ου και διεκδικεί από τους δανειστές το χρέος ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ αν πρόκειται να βουτήξει τα χέρια της στη λάσπη. Την ίδια στιγμή Βερολίνο και ΔΝΤ κινούνται σε παράλληλους μονόλογους για το δέον γενέσθαι αναφορικά με το χρέος, με μεγάλες πιθανότητες, όμως, να καταλήξουν σε έναν συμβιβασμό που θα οδηγεί στη λήψη νέων μέτρων την Ελλάδα και θα κρατά τη χώρα δέσμια των μνημονίων πέραν του 2018.
Στη γραμμή εκκίνησης των διαπραγματεύσεων το κλίμα είναι «πολεμικό» και ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών που δημιουργούν την εντύπωση πως σύμμαχοι και αντίπαλοι δεν θα διστάσουν να τραβήξουν το χαλί από τα πόδια της κυβέρνησης Τσίπρα.
Το «σχέδιο Σόιμπλε» έχει ξαναβγεί στον αφρό ως μοχλός πίεσης από το Βερολίνο, η προοπτική ενός 4ου μνημονίου με πρόσθετες περικοπές στις συντάξεις και το αφορολόγητο συζητείται έντονα, ενώ εκ μέρους της κυβέρνησης το μήνυμα που εκπέμπεται είναι πως αξιολόγηση και διευθέτηση χρέους μαζί με την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, «πάνε πακέτο» στο τέλος του χρόνου και «οτιδήποτε διαφορετικό δεν θα γίνει αποδεκτό»…
Το μόνο σίγουρο, είναι πως -αντίθετα με τις προσδοκίες που καλλιεργεί η κυβέρνηση ότι επιδιώκει να κλείσει την αξιολόγηση εντός του Νοεμβρίου ώστε να επιρρίψει προκαταβολικά στους δανειστές την ευθύνη για οποιαδήποτε καθυστέρηση- δεν μπορούμε να μιλάμε σε καμία περίπτωση για μια ανώδυνη ή για μια γρήγορη διαπραγμάτευση. Η στρατηγική επιλογή του Μαξίμου για αξιολόγηση fast track δημιουργεί αμφιβολίες για την ειλικρίνειά της καθώς δεν είναι μόνο οι δανειστές που μπορεί να δημιουργήσουν προσκόμματα, αλλά ο τρόπος που θα χειριστεί η κυβέρνηση τις αντιδράσεις των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των οποίων θα θίγουν από τις αλλαγές που περιγράφονται στα κείμενα του μνημονίου.
Τα εργασιακά με τις συλλογικές συμβάσεις για τον καθορισμό κατώτατου μισθού, τις ομαδικές απολύσεις και τον συνδικαλιστικό νόμο, αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση, ωστόσο αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου της δεύτερης αξιολόγησης. Υπάρχουν πολλά ακόμη από τα περίπου 40 προαπαιτούμενα, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν προστριβές όχι μόνο με τους δανειστές αλλά κυρίως με την κοινωνία, σε μια περίοδο αντικειμενικά δύσκολη για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ η οποία βλέπει την αποδοχή της από την κοινωνία να υποχωρεί.
Κοινωνικά επιδόματα
Το κυριότερο από αυτά είναι οι περικοπές που θα πρέπει να αποφασίσει η κυβέρνηση στα κοινωνικά επιδόματα και τις φοροαπαλλαγές που απολαμβάνουν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, σε μια περίοδο που η ανάγκη για την αντιμετώπιση της φτώχειας γίνεται διαρκώς εντονότερη. Στα υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών αναζητούν πόρους από 700 εκατ. ευρώ έως 1 δισ. ευρώ προκειμένου να χρηματοδοτηθεί από την 1.1.2017 η εφαρμογή του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης. Τα χρήματα αυτά θα πρέπει να προέλθουν από περικοπές υφιστάμενων επιδομάτων και φορολογικών απαλλαγών μεταξύ των οποίων στις ιατροφαρμακευτικές δαπάνες, στα επιδόματα αναπηρίας, στο επίδομα θέρμανσης κλπ. Το συμπληρωματικό μνημόνιο προέβλεπε ότι ως τον Σεπτέμβριο θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί η αναδιάρθρωση όλων των επιδομάτων πρόνοιας με στόχο να προκύψει εξοικονόμηση ίση με το 0,5% του ΑΕΠ ετησίως. Η νομοθέτηση θα έπρεπε να γίνει εντός του Οκτωβρίου, ενώ τον Νοέμβριο θα πρέπει να εξεταστεί τυχόν αναθεώρηση του πιλοτικού προγράμματος για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα ενόψει της πανελλαδικής εφαρμογής του το 2017.
Δημόσιο με Κινητικότητα και Ειδικά Μισθολόγια
Οι παρεμβάσεις στο Δημόσιο είναι ένας ακόμη τομέας που αναμένεται να αποτελέσει εστία αντιδράσεων. Η αναμόρφωση των Ειδικών Μισθολογίων (δικαστές, αστυνομικοί, λιμενικοί, στρατιωτικοί, καθηγητές ΤΕΙ, ερευνητές, γιατροί του ΕΣΥ, διπλωματικοί υπάλληλοι, αρχιερείς κλπ) αφορά σε ένα κονδύλι 5 δισ. ευρώ ετησίως και ο «εξορθολογισμός» τους δεν αποκλείεται να οδηγήσει τελικά σε απώλειες για τους δημόσιους υπαλλήλους. Παράλληλα στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης θα ανοίξουν και τα θέματα της νομοθέτησης μόνιμου πλαισίου κινητικότητας για τους δημόσιους υπαλλήλους (το νομοσχέδιο πέρασε από την βάσανο της διαβούλευσης τον περασμένο Ιούλιο αλλά δεν έχει κατατεθεί), καθώς και της ψήφισης της δευτερογενούς νομοθεσίας για το πλαίσιο αξιολόγησης στον δημόσιο τομέα.
Κατασχέσεις
Η νομοθεσία για την διευκόλυνση των κατασχέσεων για χρέη προς το Δημόσιο αναμένεται ότι θα είναι ακόμη ένα αγκάθι των διαπραγματεύσεων. Η κυβέρνηση καλείται να αναμορφώσει τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ώστε να υλοποιεί ταχύτερα τους πλειστηριασμούς ακινήτων για όσους έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, και παράλληλα να εξοπλίσει τις φορολογικές αρχές με εργαλεία που θα διευκολύνουν τις αυτόματες κατασχέσεις.
Υπάρχουν ακόμη κάποια «δύσκολα» προαπαιτούμενα όπως λ.χ η απελευθέρωση της πώλησης μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων εκτός φαρμακείων, ή το «στήσιμο» του υπερταμείου, αλλά μπροστά στις αποφάσεις για τα εργασιακά, το Δημόσιο και τις κοινωνικές περικοπές, θεωρούνται πολιτικά «διαχειρίσιμα».
Αυτά τα τελευταία είναι που προκαλούν εύλογο προβληματισμό όχι μόνο για το αν θα τα συμφωνήσει εγκαίρως η κυβέρνηση, αλλά αν έχει πλέον την εσωτερική πολιτική ισχύ και αποδοχή για να τα φέρει σε πέρας ή θα τα αξιοποιήσει ως αφορμή για να δρομολογήσει εξελίξεις.
