Τα όσα συμβαίνουν στην Λιβύη εδώ και πέντε μήνες δικαιολογημένα έλκουν την προσοχή της Κυβέρνησης και κοινής γνώμης στην Ελλάδα αν και τα προηγούμενα χρόνια δυστυχώς η Αθήνα ήταν μάλλον αδιάφορος παρατηρητής των όσων συνέβαιναν στην γειτονική μας Λιβύη και αυτό το «πλήρωσε ακριβά». Το σοκ το οποίο αναντίρρητα υπέστη την 27 Νοεμβρίου, το παραδεχόμαστε ή όχι, έφερε την σημερινή Λιβύη της οποίας ένα μεγάλο μέρος της βρίσκεται απέναντι από την Κρήτη, στην κορυφή του ενδιαφέροντος μας. Να θυμίσουμε ότι την ημέρα εκείνη ανακοινώθηκε αιφνιδιαστικά (παρά τις σχετικές εκτιμήσεις κάποιων από εμάς) η υπογραφή του Μνημονίου Συναντίληψης (στην ουσία Συμφωνίας) για την Οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών στη … Μεσόγειο μεταξύ της Τουρκίας και της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης με έδρα την Τρίπολη.
Μετά την «νερόβραστη» διάσκεψη του Βερολίνου της 19 Ιανουαρίου και των όσων ασαφών συμφωνήθηκαν για μία … αόριστη κατάπαυση του πυρός (οι επιτροπές που αποφασίστηκαν ακόμα να… συγκροτηθούν), για το εμπάργκο όπλων και στρατευμάτων και των ευχολογίων για μία πολιτική διευθέτηση η Τουρκία εντατικοποίησε την στρατιωτική ενίσχυση της Κυβέρνησης της Τριπόλεως. Γνώριζε πολύ καλά ότι κανείς δεν θα την εμπόδιζε, ούτε θα είχε συνέπειες για αυτό. Πληθώρα Τούρκων Συμβούλων, τμήματα Ειδικών Δυνάμεων του Τουρκικού Στρατού, πρόσθετος σύγχρονος εξοπλισμός, πυρομαχικά, Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα (UAVs), Ραντάρ, Μέσα Ηλεκτρονικού Πολέμου και φυσικά περί τις 2 χιλιάδες Σύριοι Αντάρτες δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για ανάληψη επιθετικών ενεργειών από τις δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Φαγιέζ αλ Σάρατζ.
Οι από την 18 Απριλίου σε τακτικό επίπεδο επιτυχίες των δυνάμεων της Κυβέρνησης της Τριπόλεως (GNA) με την τουρκικής εμπνεύσεως κωδική ονομασία «Καταιγίδα Ειρήνης» (Peace Storm) απέναντι στον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) του Χαλίφα Χάφταρ για την κατ? αρχήν άρση της πολιορκίας της Λιβυκής Πρωτεύουσας, ανησύχησαν όλους εκείνους στην Ελλάδα οι οποίοι υπεραπλουστευμένα έλπιζαν μέχρι τώρα ότι η κατάληψη της Τρίπολης ήταν στο τσεπάκι του «Στρατάρχη». Όσοι είχαν πιστέψει μάλλον αφελώς και με ευκολία λόγω ευσεποθισμού, ότι την λύση του προβλήματος που δημιούργησε στην χώρα μας η Τουρκο-Λιβυκή Συμφωνία θα την έδινε η κατάληψη της Τρίπολης από τις δυνάμεις του Χάφταρ με την ίδια ευκολία απογοητεύονται με τις τελευταίες εξελίξεις. Επισημαίνεται ότι η άγνοια βασικών στοιχείων της Στρατιωτικής Στρατηγικής και φυσικά της Τακτικής οδηγεί σε λανθασμένες εντυπώσεις και εκτιμήσεις. Μιας και μιλάμε για αντιμαχόμενους …Στρατούς διευκρινίζεται ότι στην Λιβύη δεν υπάρχουν ομογενοποιημένοι κανονικοί Στρατοί, αλλά παραστρατιωτικές ομάδες με φυλάρχους και κυρίως μισθοφόρους ενώ τα υπολείμματα του Στρατού του Καντάφι έχουν διαμοιραστεί μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών.
Ο επονομαζόμενος «Στρατάρχης» Χαλίφα Χάφταρ, Αρχηγός του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού» (LNA) και ισχυρός άνδρας της Ανατολικής Λιβύης έχασε την ευκαιρία να κυριαρχήσει σε όλη την Λιβύη πριν από ένα περίπου χρόνο όταν μετά την ενθάρρυνση των Συμμάχων του, ο Στρατός του προχώρησε σε μία μάλλον βιαστική και κακά προετοιμασμένη από στρατιωτικής απόψεως επιθετική ενέργεια εναντίον της Τριπόλεως. Επεδίωξε να ματαιώσει την Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την εθνική συμφιλίωση που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί 14-15 Απριλίου 2019, στην Λιβυκή πόλη-όαση Γκανταμές (400 χιλ νοτιοδυτικά της Τριπόλεως) κάτι βέβαια που τελικά πέτυχε. Δεν πέτυχε όμως να καταλάβει την Τρίπολη παρά την βαθειά και χωρίς δυσκολίες προηγηθείσα Προέλαση των δυνάμεων του προς Δυσμάς για να φθάσει στην Τρίπολη και να έλθει σε επαφή με τις εχθρικές δυνάμεις της GNA. Έκτοτε αν και ο LNA διατηρούσε την πρωτοβουλία δεν διέθετε την επαρκή μαχητική ισχύ για να επιφέρει το αποφασιστικό αποτέλεσμα κάτι που κάποιοι στην Ελλάδα δεν ήθελαν να το καταλάβουν.
Με τις επιθετικές επιχειρήσεις που άρχισαν την 18 Απριλίου λεπτομέρειες των οποίων μας έδωσε ο Δρ Σπύρος Πλακούδας στo Liberal , οι δυνάμεις του αλ Σάρατζ καθοδηγούμενες από τους Τούρκους κατήγαγαν σε τακτικό και επίπεδο νίκες σε βάρος του «Στρατού» του Χάφταρ (LNA). Η κατάληψη 6 πόλεων που κατείχε ο LNA και η ενοποίηση της παράκτιας ζώνης μεταξύ Τριπόλεως και Τυνησίας δίνουν πλέον στον αλ Σάρατζ και στην Κυβέρνηση του χώρο για …«ανάσες». Δεν πέτυχαν όμως την Στρατηγική νίκη η οποία θα άλλαζε τα δεδομένα σε αυτόν τον αέναο πόλεμο όπως πχ την κατάληψη της πόλης Ταρχούνα, κέντρο ΔΜ και ανεφοδιασμού των δυνάμεων του Χάφταρ. Οι επιτυχίες είναι τοπικές και σε τακτικό επίπεδο και παρά το πλεονέκτημα στον αέρα με την πληθώρα των UAVs (Anka-S και Bayractar TB2) που χειρίζονται οι ίδιοι οι Τούρκοι αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλο βάθος χωρίς την αναγκαία υποστήριξη ενώ δεν διατίθεται η αναγκαία μαχητική ισχύς προκειμένου να απωθήσει τον LNA από την Τριπολιτάνια προς την Κυρηναϊκή.
Όπως η Τουρκία δεν εγκατέλειψε τον «άνθρωπο» της, τον Σάρατζ, στην Λιβύη γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα καταρρέει το οικοδόμημα της νέο-οθωμανικής ηγεμονικής της πολιτικής σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο και της αποστέρησης της Ελλάδος των θαλασσίων ζωνών που δικαιούται, έτσι και το τρίγωνο Αίγυπτος, ΗΑΔ και Σαουδική Αραβία δεν θα πρόκειται να εγκαταλείψουν τον Χάφταρ. Δεν θα επιτρέψουν ποτέ να κυριαρχήσει στην Λιβύη μία φιλοτουρκική κυβέρνηση με δεσμούς με την Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Αυτό που εμάς ως Ελλάδα ενδιαφέρει είναι ότι η Τουρκία πάτησε το πόδι της στην Λιβύη, εκμεταλλευόμενη το μέγα κενό της ΕΕ και τις λοιπές ευνοϊκές για αυτήν συνθήκες και θα μείνει υποστηρίζοντας την διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση της Τριπόλεως. Κάτι που ευρέως χρησιμοποιεί η προπαγάνδα της. Ας αναζητηθούν άλλοι τρόποι ακύρωσης της Τουρκο-Λιβυκής Συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων δικαιοδοσιών. Η μόνιμη παρουσία 4 Φρεγατών και ενός Υποβρυχίου και η πρόσφατη Αεροναυτική Άσκηση με την συμμετοχή Αεροσκαφών Εναέριου Ανεφοδιασμού KC135R είναι μία επίδειξη προθέσεων αλλά και δυνατοτήτων για την διεξαγωγή αεροπορικών επιχειρήσεων μακριά από τις βάσεις τους.
Δυστυχώς η πικρή αλήθεια είναι ότι η ΕΕ, «στην αυλή της οποίας» είναι η Λιβύη δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα, άλλωστε γνωστός ο ανταγωνισμός Γαλλίας Ιταλίας, ενώ ψάχνει ακόμα τις απαραίτητες ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις για να αρχίσει επιτέλους η πολυδιαφημισμένη επιχείρηση «IRINI». Οι ΗΠΑ απουσιάζουν λόγω του ότι δεν έχουν συμφέροντα στην περιοχή, η Ρωσία και με τον Χάφταρ και με την… Τουρκία.
Τολμώ να εκτιμήσω ότι δημιουργείται ένα νέο στρατιωτικό αδιέξοδο με κανέναν μεγάλο νικητή και φυσικά κανέναν μεγάλο … ηττημένο που από μόνο του δεν μπορεί να διευκολύνει οποιαδήποτε πολιτική λύση και φυσικά θα παγιώσει την σημερινή διαίρεση της ήδη … κατακερματισμένης χώρας. Διαφαίνεται μία ιδιόμορφη «ισοπαλία» με την οποία οι περισσότεροι θα είναι ευχαριστημένοι, ή τουλάχιστον όχι δυσαρεστημένοι με δύο de facto διοικητικές οντότητες οι οποίες θα διαμοιράζονται τα ενεργειακά αποθέματα!
Σε ότι αφορά στην Αθήνα επιβάλλεται να παρακολουθεί την διαμορφούμενη κατάσταση ακόμα πιο κοντά και να χρησιμοποιεί κάθε ευκαιρία μέσω της ΕΕ για να ασκεί πίεση στην Κυβέρνηση της Τριπόλεως. Ελπίζουμε να μην συναινέσει ξανά σε οποιαδήποτε χρηματοδότηση της απλά και μόνο επειδή είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Εκτιμώ ότι ήλθε η ώρα να επανασυσταθεί και επαναλειτουργήσει το Προξενείο που είχαμε στην Βεγγάζη με ταυτόχρονη επαφή με όποιους θεσμικούς παράγοντες υπάρχουν στην περιοχή.
Σημ 1. Η Λιβύη των πολλαπλών ιδιαιτεροτήτων, της απουσίας θεσμικών κρατικών λειτουργιών αλλά και φυλετικής δομής, είναι διαιρεμένη βασικά μεταξύ δύο «πολιτικών οντοτήτων» που προήλθαν μετά την Λιβυκή Πολιτική Συμφωνία του Δεκεμβρίου 2015.
Το Δυτικό τμήμα (Τριπολιτάνια), με κέντρο την Τρίπολη που περιελάμβανε μέχρι και πριν 3 μήνες την κρίσιμη περιοχή της Σύρτης, ελέγχεται σε ένα σημαντικό μέρος από ενεργειακής πλευράς από την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ «Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας» (GNA) με επικεφαλής τον Φαγέζ Αλ Σαρράζ που είναι ταυτόχρονα και Πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου. Ισχυρός άνδρας που βρίσκεται στο παρασκήνια είναι ο Αντιπρόεδρος Αχμέντ Μάιτικ, επιχειρηματίας από τη Μισράτα με ισχυρή παραστρατιωτική δύναμη, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Συμβουλίου του Κράτους (Συμβουλευτικό Όργανο) Χαλίντ αλ Μίσρι, που συνδέεται με την Μουσουλμανική Αδελφότητα και για τον λόγο αυτό είναι «κόκκινο πανί» για την Αίγυπτο. Στην Τρίπολη βρίσκονται οι δύο σημαντικοί Οργανισμοί για την Οικονομία της Χώρας, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (National Oil Corporation-NOL) και η Κεντρική Τράπεζα.
Το μεγαλύτερο όμως τμήμα της χώρας στο κέντρο – ανατολικά και από τον Απρίλιο 2019 εκτεταμένες περιοχές στα Δυτικά, ελέγχεται από τις δυνάμεις του «Στρατάρχη» Χάφταρ που υποτίθεται ότι ενεργεί για την λεγόμενη Βουλή των Αντιπροσώπων» με έδρα το Τομπρούκ και πολιτικό ηγέτη τον Πρόεδρο της Ακίλα Σαλέχ Αίσα.
Στις νότιες περιοχές της χώρας που συνορεύουν με το Τσαντ και τον Νίγηρα δρουν ανεξέλεγκτα πολέμαρχοι από τις τοπικές φυλές Τούμπου και στα νοτιοδυτικά προς την Αλγερία ένοπλοι Τουαρέγκ.
Επισημαίνεται ότι στην Λιβύη η έννοια έθνους υπολείπεται αυτής της φυλής. Έχουμε πληθώρα φυλών (7 είναι οι κύριες και κάπου άλλες 40 οι μικρότερες) και φατριών και αναλόγως συμφερόντων συνάπτουν συμμαχίες, κάποιες πρόσκαιρες και καιροσκοπικές οι οποίες ευλόγως δεν είναι σταθερές. Δεν υπάρχουν ομογενοποιημένοι κανονικοί Στρατοί, αλλά παραστρατιωτικές ομάδες με φυλάρχους και μισθοφόρους.
Σημ 2. Δεν ασχολήθηκα σε αυτό το άρθρο ουδόλως με την προχθεσινή ομιλία του Χαλίφα Χάφταρ στο ελεγχόμενο από αυτόν τηλεοπτικό κανάλι Libya al-Hadath, για το ότι «αποδέχθηκε τη βούληση του λαού και την εντολή του» , να κυβερνήσει την …Λιβύη. Ποιος θεσμός και πως προέκυψε αυτή η «λαϊκή εντολή». Δυστυχώς διαφαίνεται εσωτερική σύγκρουση στο Τομπρούκ και στην Βεγγάζη με τον Ακίλα Σαλέχ Αίσα να προσπαθεί να περιορίσει τον Χάφταρ.
