Remdesivir: Το «μυστικό όπλο» στη μάχη κατά του covid «έρχεται» και στην παιδιατρική

Η ρεμδεσιβίρη είναι μέχρι σήμερα το μόνο εγκεκριμένο και διαθέσιμο φάρμακο για ασθενείς covid. Με εξαιρετικά αποτελέσματα και μεγάλη κλινική εμπειρία διαμορφώνει το «οχυρό» των ιατρών. Κλινικές έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη, οδηγούν σύντομα στην αποδέσμευσή του και σε ανήλικους, διευρύνοντας το φάσμα της θεραπείας σε ολόκληρο τον πληθυσμό.

Η καταπολέμηση της covid-19, δεν είναι μόνο υπόθεση εμβολιασμού. Είναι σαφέστατα και υπόθεση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπισή της. Και στο πλαίσιο αυτό, συντελείται μια ιδιαίτερα σημαντική πρόοδος, καθώς το αντι-ιικό φάρμακο ρεμδεσιβίρη, κατά του κορωνοϊού, αποδεικνύεται ασφαλές και αποτελεσματικό στα παιδιά με βαριά νόσο, όπως και στους ενήλικες. Η εξέλιξη, που πλέον τεκμηριώνεται από μεγάλες ιατρικές μελέτες, ανοίγει το δρόμο για την καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου και τη δραστική μείωση των επιπτώσεων στις μικρές ηλικίες του πληθυσμού.

Η ρεμδεσιβίρη (Remdesivir), που παράγεται από την Gilead Sciences, μειώνει τον χρόνο νοσηλείας των ενηλίκων ασθενών με Covid-19. Δεν έχει, όμως, ακόμη εγκριθεί για παιδιά κάτω των 12 ετών. Κάτι που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις πρόκειται σύντομα να αλλάξει, διευρύνοντας τους ορίζοντες θεραπείας, με ένα φάρμακο ιδιαίτερα εγνωσμένης και αποδεδειγμένης αξίας, όπως καταγράφεται στην πράξη, όχι μόνο από τις κλινικές μελέτες, αλλά και από την εμπειρία των γιατρών που το χρησιμοποιούν καθημερινά.

Πέρυσι το Μάρτιο η φαρμακευτική εταιρεία άρχισε να δέχεται αιτήματα γιατρών από όλον τον κόσμο για κατ' εξαίρεση χρήση του φαρμάκου σε παιδιά που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση με σοβαρή λοίμωξη λόγω Covid-19. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας, με τη χρήση της ρεμδεσιβίρης σε παιδιά, παρουσιάστηκαν σε μια νέα μελέτη, τη μεγαλύτερη που έχει γίνει έως τώρα, από το περιοδικό “Pediatrics”, της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής.

Η μελέτη έδειξε ότι η ρεμδεσιβίρη έγινε καλά ανεκτή από τα παιδιά, με σχετικά λίγες περιπτώσεις σοβαρών παρενεργειών (στο 16% των ασθενών), οι περισσότερες εκ των οποίων σχετίζονταν με την ίδια την Covid-19 και τα υποκείμενα νοσήματα των παιδιών, και όχι με το φάρμακο.

Μέσα σε τέσσερις εβδομάδες από την έναρξη της δεκαήμερης θεραπείας, το 88% των παιδιών είχε πλέον μειωμένη ανάγκη για οξυγόνο, το 83% είχε ανακάμψει, ενώ το 73% τελικά είχε πάρει εξιτήριο. Μεταξύ των ασθενών που είχαν χρειαστεί διασωλήνωση, το 90% είχε αποσωληνωθεί, το 80% είχε ανακάμψει και το 67% είχε βγει από το νοσοκομείο μέσα στο διάστημα των 28 ημερών από την έναρξη της νοσηλείας.

Τώρα, μία δεύτερη τυχαιοποιημένη και ελεγχόμενη κλινική δοκιμή σε παιδιά βρίσκεται σε εξέλιξη για να επιβεβαιώσει τα οφέλη του φαρμάκου.

Η μελέτη CARAVAN που βρίσκεται σε εξέλιξη στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, στην οποία συμμετέχουν βρέφη, παιδιά και έφηβοι διαφόρων ηλικιών από 0 ημερών μέχρι 18 ετών, έχει σκοπό να διερευνήσει το προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου σε αυτές τις ηλικίες και τις συγκεντρώσεις του φαρμάκου με το δοσολογικό σχήμα που χρησιμοποιείται. Παράλληλα θα μελετηθεί και η κλινική αποτελεσματικότητα στις διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες. Στο πρόσφατο συνέδριο CROI 2021 ανακοινώθηκαν δεδομένα από 27 ασθενείς (28 ημερών έως 18 ετών). Δεν υπήρξαν εμφανείς ανεπιθύμητες ενέργειες που να σχετίζονται ειδικά με τη ρεμδεσιβίρη. Μεταξύ των ασθενών αυτών που έλαβαν ρεμδεσιβίρη, το 70% παρουσίασε κλινική βελτίωση.

Τι είναι, όμως και πως λειτουργεί η ρεμδεσιβίρη;

Το Remdesivir είναι ένα ένα νουκλεοτιδικό ανάλογο, που αναπτύχθηκε από την Gilead Sciences, βασισμένο έρευνες της εταιρείας που κράτησαν σε περισσότερο από μια δεκαετία. Διαμορφώνει μία θεραπεία η οποία στοχεύει άμεσα τον ιό που προκαλεί την covid-19, καθώς αναστέλλει την εξαρτώμενη από SARS-CoV-2 RNA πολυμεράση RNA, ένα ένζυμο απαραίτητο για τον ιικό πολλαπλασιασμό του SARS-CoV-2.

Τo Remdesivir είναι επί του παρόντος το μόνο εγκεκριμένο αντι-ιικό από τον EMA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκου) και την FDA (την αρμόδια Αρχή των ΗΠΑ για τα φάρμακα) για τη θεραπεία νοσηλευομένων ασθενών με COVID-19 (από τον Ιούλιο και Οκτώβριο αντίστοιχα του 2020). Είναι επίσης εγκεκριμένο για τη θεραπεία των ασθενών με πνευμονία COVID-19 που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο και έχουν ανάγκη χορήγησης οξυγόνου είτε σε χαμηλή είτε σε υψηλή παροχή (ασθενείς με σοβαρή νόσο COVID-19 αλλά όχι σε διασωληνωμένους ασθενείς).

Οι λεγόμενοι παιδιατρικοί ασθενείς (δηλαδή, άτομα ηλικίας κάτω των 12 ετών και με σωματικό βάρος κάτω των 40 κιλών) δεν βρίσκονται εντός της θεραπευτικής ένδειξης του φαρμάκου, καθώς η χρήση του, δεν είχε πιστοποιηθεί από τις μελέτες. Σύμφωνα με τους ειδικούς της παιδιατρικής, η νοσηρότητα και η θνητότητα στα παιδιά διαφέρουν από εκείνες του ενήλικου πληθυσμού. Σε περίπτωση όμως που παραστεί ανάγκη νοσηλείας, μπορεί να εμφανίζουν παρόμοια πορεία νόσου.

Από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του προγράμματος χρήσης του Remdesivir, διαπιστώθηκαν αποτελέσματα που πλέον πιστοποιούν την ασφάλεια της χρήσης του φαρμάκου και στον παιδιατρικό πληθυσμό. Και ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα συμπεράσματα, αφορά το ότι το φάρμακο έδειξε προφίλ αποτελεσματικότητας παρόμοιο με εκείνο της κλινικής χρήσης του φαρμάκου στους ενήλικες.

Πως προχώρησαν κλινικές μελέτες και εγκρίσεις

Γυρνώντας το χρόνο πίσω, στον Απρίλιο του 2020, η πρώτη απόδειξη της κλινικής αποτελεσματικότητας και ασφάλειας του Remdesivir στη θεραπεία ασθενών με σοβαρή νόσο COVID-19 προέκυψε από την ανεξάρτητη μελέτη ACTT-1 του NIH (Εθνικό Ίδρυμα Υγείας, ΗΠΑ) /NIAID. Στα αποτελέσματα της μελέτης αυτής το RDV έδειξε 29% ταχύτερο ρυθμό ανάρρωσης, μεγαλύτερη πιθανότητα κλινικής βελτίωσης και μειωμένη πιθανότητα επιδείνωσης της νόσου. Η μελέτη αυτή ήταν η πρώτη επίσημη απόδειξη της έννοιας της αντι-ιικής θεραπείας στην αντιμετώπιση της COVID-19, μιας και το υπό έρευνα φάρμακο ανέστειλε τον πολλαπλασιασμό του ιού. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας, σε μελέτες φάσης 3 της Gilead Sciences αναδείχθηκε παρόμοια αποτελεσματικότητα.

Το Remdesivir γρήγορα έλαβε άδεια με διαδικασία επείγοντος (emergency use authorization) κατά σειρά από τον FDA και την ΕΜΑ. Έχει επίσημη έγκριση από τον Ιούλιο 2020 από την ΕΜΑ και Οκτώβριο 2020 από την FDA. Επίσης συμπεριελήφθη σε εθνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπεία COVID-19 για νοσηλευόμενους ασθενείς σε συνδυασμό ή όχι με άλλες πειραματικές θεραπείες που στόχευαν στην αντιμετώπιση της ανοσολογικής αντίδρασης του ανθρώπινου οργανισμού στην ιική μόλυνση.

Η καθημερινή κλινική πρακτική και η ιατρική εμπειρία

Στην Ελλάδα, το Remdesivir συστήνεται και από το θεραπευτικό αλγόριθμο που εφαρμόζεται στα νοσοκομεία αναφοράς. Στην καθημερινή πρακτική και σύμφωνα με τον ελληνικό αλγόριθμο, η ρεμδεσιβίρη συγχορηγείται με δεξαμεθαζόνη για την αντιμετώπιση ασθενών που έχουν ανάγκη χορήγησης οξυγόνου και η κλινική εμπειρία που αποκτήθηκε από το περασμένο καλοκαίρι είναι πλέον μεγάλη και αντίστοιχα εντυπωσιακή ως προς τα αποτελέσματά της.

Ιατροί πρώτης γραμμής από νοσοκομεία αναφοράς, αλλά και πανεπιστημιακοί, έχουν αναφερθεί στα θετικά αποτελέσματα της χρήσης του Remdesivir, σε δημόσιες δηλώσεις τους, σημειώνοντας πως πρόκειται για φάρμακο που βοηθά στην καλή εξέλιξη της πορείας των ασθενών, ειδικά με την έγκαιρη χορήγησή του.

Ως το μόνο φάρμακο που έχει λάβει έγκριση για τη θεραπεία των ασθενών με Covid-19, για τους Έλληνες ιατρούς είναι και το μοναδικό αντι-ιικό που έχουν μέχρι στιγμής στη φαρέτρα τους. Και όπως οι ίδιοι επιβεβαιώνουν πρόκειται για ένα φάρμακο ασφαλές, χωρίς παρενέργειες που έχουν λάβει ήδη και στην Ελλάδα οι περισσότεροι (χιλιάδες σήμερα) από τους ασθενείς που χρειάστηκαν νοσηλεία.

Για το επόμενο διάστημα, η επικείμενη αποδέσμευσή του και για παιδιατρική χρήση, θα διευρύνει το εύρος αντιμετώπισης περιστατικών covid-19 που απαιτούν νοσηλεία σε ολόκληρο τον πληθυσμό, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες και προοπτικές πλήρους θεραπείας.