Το στέλεχος Όμικρον δικαιώνει την φήμη του-της υπερμεταδοτικής μετάλλαξης-καταγράφοντας προχθές για πρώτη φορά από την αρχή της πανδημίας περισσότερες από 3.000.000 νέες διαγνώσεις μέσα σε ένα 24ωρο, με τον μέσο κυλιόμενο όρο παγκοσμίως να διαμορφώνεται στα 2,7 εκατ. κρούσματα και από μόνη της η Γηραιά Ήπειρος να μετρά 1 εκατ. κρούσματα την ημέρα, όπως επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης. Ωστόσο το οξυκόρυφο κύμα του στελέχους Όμικρον βρίσκεται κοντά στην κορύφωση και μοιραία ακολουθεί η αποκλιμάκωση που θα είναι εξίσου γρήγορη.
Στην Ελλάδα τα επιδημιολογικά στοιχεία μαρτυρούν αποκλιμάκωση με την πίεση στο σύστημα υγείας να παρουσιάζει σταθεροποίηση σε υψηλό επίπεδο με την πλειονότητα των διασωληνωμένων ασθενών να αφορούν τη μετάλλαξη Δέλτα, αλλά τα δύο πρώτα περιστατικά της Όμικρον που χρειάστηκαν διασωλήνωση στη ΜΕΘ να καταγράφονται στα νοσοκομεία Ευαγγελισμός και Σωτηρία, όπως υπογραμμίζει η αναπληρώτρια υπουργός υγείας Μίνα Γκάγκα.
Το 2ο περιστατικό, με ανεμβολίαστη γυναίκα στο νοσοκομείο Σωτηρία ήταν και ο πρώτος θάνατος στην Ελλάδα που αποδίδεται στο στέλεχος Όμικρον. Καθώς η νέα μετάλλαξη επικρατεί πια στην κοινότητα, αλλά τα νοσοκομεία η ισορροπία με την Δέλτα είναι μοιρασμένη, καταγράφεται αύξηση στη ζήτηση απλών κλινών, η μικρότερης διάρκειας νοσηλεία που σχετίζεται με την ηπιότερη εξέλιξη της νόσου στην Όμικρον βοηθάει να ισορροπήσει το ισοζύγιο μεταξύ εισαγωγών και εξιτηρίων αλλά και οι διασωληνωμένοι καταγράφουν αύξηση και οι θάνατοι. Όμως δεν παύει η εικόνα να έχει μια αισιόδοξη πλευρά.
Η κορύφωση και η αποκλιμάκωση ήρθαν νωρίτερα από ότι εκτιμούσαν τα προβλεπτικά μοντέλα, με τον καθηγητή Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννη να περίμενε την κορύφωση των κρουσμάτων κάπου ανάμεσα στις 21-25 Δεκεμβρίου, δηλαδή τουλάχιστον κατά 10 ημέρες αργότερα.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Δ. Σαρηγιάννης όλα θα εξαρτηθούν και από το πρόγραμμα των εμβολιασμών καθότι το στέλεχος όμικρον είναι υπερμεταδοτικό και δεν αρκεί να είμαστε εμβολιασμένοι, πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ τα περιοριστικά μέτρα σε εστίαση και γήπεδα μέχρι τουλάχιστον το τέλος του μήνα, να συνεχίσουμε να φοράμε μάσκα, να τηρούμε αποστάσεις και να απολυμαίνουμε τα χέρια μας.
Ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης που μας έχει συνηθίσει στο παρελθόν με πιο αυστηρές προβλέψεις και τοποθετήσεις του παραδέχεται ότι ο κόσμος πήρε πιο σοβαρά την Όμικρον και στην πλειονότητά τους οι πολίτες ανέβαλαν η ματαίωσαν μεγάλες συγκεντρώσεις, που θα έφερναν σε επαφή ανθρώπους οι οποίοι δεν συναντιούνται συστηματικά.
Ο ομότιμος καθηγητής ιατρικής ΕΚΠΑ Γιάννης Τούντας, διευθυντής του Ινστιτούτου κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής υποστηρίζει κι αυτός τη θεωρία της αποκλιμάκωσης, εξηγώντας ότι δεν θα γίνουν θαύματα από τη μία μέρα στην άλλη και πως το στάδιο της επιδημιολογικής ύφεσης θα διαρκέσει μέχρι και την άνοιξη. Το καλοκαίρι του 2022 θα είναι διαφορετικό, με τη νόσο να έχει μεταβεί στο επόμενο στάδιο και να έχει γίνει ενδημική-δηλαδή με αντίκτυπο στη Δημόσια Υγεία αντίστοιχο μιας γρίπης.
Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που διατυπώθηκαν ελπίδες ότι αυτό το καλοκαίρι θα πέσουν οι τίτλοι τέλος της πανδημίας καθώς ανάλογες σκέψεις έχουν κάνει και μοιραστεί με το κοινό ο Επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας για τον καρκίνο στις ΗΠΑ, Γιώργος Παυλάκης, ο καθηγητής πολιτικής υγείας του LSE Ηλίας Μόσιαλος, ο καθηγητής πνευμονολογίας Νίκος Τζανάκης Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας κι άλλοι.
Και ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου Αθανάσιος Εξαδάκτυλος εστιάζει στο κατά πόσο θα εμβολιαστούν οι ανεμβολίαστοι για να υπάρξει επιδημιολογική ύφεση θυμίζοντας ότι μέσα στα νοσοκομεία διασωληνωμένοι είναι κυρίως οι μη εμβολιασμένοι ασθενείς, που μολύνθηκαν με τη Δέλτα.
Εντοπίστηκαν όμως και τα δύο πρώτα περιστατικά σοβαρής νόσησης και ανάγκης για διασωλήνωση στις ΜΕΘ των νοσοκομείων «Ευαγγελισμός» και «Σωτηρία», με την ανεμβολίαστη γυναίκα στο Σωτηρία να χάνει τη μάχη και να καθίσταται ο πρώτος θάνατος από Όμικρον στην Ελλάδα
Στο ζήτημα των επαναλοιμώξεων, που αποτελούν έναν… πονοκέφαλο για ειδικούς και πολίτες, η καθηγήτρια παιδιατρικής-λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου και ο επικ. καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης εξηγούν ότι έχουμε δει την Δέλτα να επαναμολύνει το ίδιο άτομο (μετά από πρώτη μόλυνση με τη Δέλτα παλαιότερα), την Όμικρον να επαναμολύνει μετά από πρώτη μόλυνση με την Δέλτα, αλλά δεν έχουμε δει (ακόμα) δεύτερη νόσηση με Όμικρον πάνω σε πρώτο υπόβαθρο μόλυνσης με Όμικρον, ούτε post covid με την Όμικρον.
Η σημασία του εμβολιασμού που είναι το απόλυτο κλειδί (εκτόνωσης της κατάστασης) και για τους άνω των 50 ετών που κινδυνεύουν με βαρύτερες νοσήσεις αλλά και για τον παιδικό πληθυσμό στα σχολεία, ώστε να μην κινδυνέψει η εκπαιδευτική και εξωσχολική ρουτίνα των παιδιών και των εφήβων, επιβεβαιώνεται και από τα πρόσφατα στοιχεία που μας έρχονται από το Αμερικανικό CDC και που αναλύει η
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Άρτεμις Τσίτσικα, Επιστ. Υπεύθυνος Προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους/νέους του Π.Ο.Υ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής. Ήδη στις ΗΠΑ έχουν χορηγηθεί περισσότερες από 8 εκατομμύρια δόσεις σε παιδιά 5-11 ετών και περισσότερες από 18,7 εκατομμύρια δόσεις σε εφήβους 12-15.
Η μόνη σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια αφορά τις μυοκαρδίτιδες, που εμφανίζεται κυρίως σε αγόρια και νέους άνδρες μετά τη δεύτερη δόση και συγκεκριμένα καταγράφηκαν 265 περιστατικά στους εφήβους στις 18,7 εκατομμύρια δόσεις. Το εξαιρετικά αισιόδοξο νέο είναι πως το 92% των εφήβων με μυοκαρδίτιδα είχε ήδη αναρρώσει όταν συντάχθηκε η έκθεση του CDCκαι το υπόλοιπο 8% είχε ύφεση των συμπτωμάτων.
Η συχνότητα της μυοκαρδίτιδας σε έφηβα αγόρια 12-15 ετών μετά τον εμβολιασμό υπολογίστηκε στις ΗΠΑ σε 4.6 περιστατικά / 100.000 δεύτερες δόσεις, ενώ στα έφηβα κορίτσια η συχνότητα είναι 10 φορές μικρότερη (0.4/100.000 δεύτερες δόσεις).
Στα μικρότερα παιδιά, λόγω και της χαμηλότερης δόσης του παιδιατρικού εμβολίου η μυοκαρδίτιδα είναι ακόμα πιο σπάνια. Στις ΗΠΑ μετά τη χορήγηση 8 εκ. δόσεων η συχνότητα εμφάνισης μυοκαρδίτιδας στις ηλικίες 5-11 εκτιμήθηκε για τα αγόρια σε 0.4 περιστατικά/ 100.000 δόσεις, 10 φορές δηλαδή μικρότερη σε σύγκριση με τους εφήβους.
Όλα τα περιστατικά μυοκαρδίτιδας αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη αγωγή και 1-2 ημέρες νοσηλεία, ενώ πρέπει να τονιστεί ότι ο κίνδυνος εμφάνισης μυοκαρδίτιδας στα παιδιά από την ίδια τη νόσο COVID-19 είναι έως 100 φορές μεγαλύτερος.
Ένα πολύ σημαντικό παράπλευρο όφελος του εμβολιασμού στους μαθητές αφορά στην πρόληψη της εμφάνισης του πολυοργανικόφλεγμονώδες συνδρόμου σε ποσοστό 91%. Αν και συνήθως η νόσος COVID-19 στις μικρότερες ηλικίες είναι ήπια, ένα ποσοστό των παιδιών και των εφήβων μετά τη λοίμωξη με τον ιό SARS-CoV-2 εμφανίζει ως σοβαρή επιπλοκή το σύνδρομο MISC, το οποίο συχνά απαιτεί νοσηλεία στη ΜΕΘ. Σε μελέτη που έγινε σε 24 παιδιατρικά νοσοκομεία την περίοδο Ιούλιος-Δεκέμβριος 2021, η αποτελεσματικότητα των 2 δόσεων του εμβολίου των Pfizer-BioNTech αποδείχθηκε εξαιρετικά υψηλή και σε αυτόν τον τομέα.
Αυτή την εποχή που επικρατεί στην Ευρώπη και την Αμερική το υπερμεταδοτικό στέλεχος Όμικρον νοσούν και οι νοσήσαντες και οι εμβολιασμένοι. Ευτυχώς μέχρι στιγμής, τα δεδομένα δείχνουν ότι η νόσος είναι ήπια στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν έχουμε όμως επαρκή δεδομένα για την βαρύτητα της νόσου στους ανεμβολίαστους. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι τα κρούσματα είναι πολλά, μπορεί να δημιουργήσει τεράστια πίεση στο σύστημα υγείας.
Αν και το ποσοστό των ασθενών που χρειάζεται νοσηλεία με την Όμικρον είναι μικρότερο σε σύγκριση με τη Δέλτα, είναι τέτοιος ο αριθμός των κρουσμάτων που μπορεί ο απόλυτος αριθμός των νοσηλειών να είναι πολύ υψηλός. Από τις χώρες που επικράτησε νωρίτερα η παραλλαγή Όμικρον έχουμε αναφορές για αύξηση των νοσηλειών και στα παιδιά, ειδικά στις ηλικίες που δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν (0-4).
Γνωρίζουμε από την Αγγλία και τη Νότιο Αφρική ότι αν και δεν εμποδίζει την λοίμωξη, ο εμβολιασμός παραμένει κατά 70% αποτελεσματικός για την πρόληψη της νοσηλείας και φτάνει το 90-94% μετά από την αναμνηστική δόση, στους νέους ενήλικες 18 ετών κι άνω.
