Η καταστροφή που προκλήθηκε στο Bhopal της Ινδίας τον Δεκέμβριο του 1984 από το εργοστάσιο της Union Carbide και στοίχισε την ζωή 3.000 ανθρώπων, η προσάραξη του δεξαμενόπλοιου Exxon Valdez (της γνωστής πετρελαϊκής εταιρείας Exxon) σε ένα κόλπο έξω από την Αλάσκα τον Μάρτιο του 1989 και η οικολογική καταστροφή που ακολούθησε, η έκρηξη στην εξέδρα άντλησης πετρελαίου της BP στον κόλπο του Μεξικού τον Απρίλιο του 2010, είναι μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις περιβαλλοντικών και ανθρωπιστικών καταστροφών που είχαν σχέση με μεγάλες εταιρείες εισηγμένες σε χρηματιστήρια.
Τέτοιες περιπτώσεις, όπως και άλλες σαν της Enron η οποία εξαπατούσε τους επενδυτές παραβιάζοντας κάθε κανόνα εταιρικής διακυβέρνησης, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην γέννηση του κινήματος E.S.G., δηλαδή της απαίτησης, μέρους της κοινωνίας και του επενδυτικού κοινού, από τις επιχειρήσεις και ειδικά τις εισηγμένες, να σέβονται και να προστατεύουν το περιβάλλον, να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τις ανάγκες και τις απόψεις της κοινωνικού συνόλου και να διοικούνται με διαφάνεια και χωρίς διακρίσεις οποιουδήποτε είδους.
Η ανάπτυξη του E.S.G. είναι εντυπωσιακή. Κάθε χρόνο όλο και περισσότερες εταιρείες προσπαθούν να δείξουν στις αγορές το επίπεδο συμμόρφωσης προς τις βασικές αρχές του κινήματος. Μαζί με την ετήσια έκθεση προς τους μετόχους τους συντάσσουν και μία έκθεση στην οποία αναφέρονται με λεπτομέρειες τα πάντα που έχουν να κάνουν με την επίδραση των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες, όπως και το πως συμμετέχουν στην διοίκηση της εταιρείας οι γυναίκες και οι «μειονότητες» κάθε είδους. Ειδικά στις περιπτώσεις βιομηχανιών ή εταιρειών εξόρυξης μετάλλων και ορυκτών, μαθαίνουμε από που παράγεται η ενέργεια που χρησιμοποιούν στα ορυχεία και τα εργοστάσιά τους, πόσο νερό καταναλώνουν, τι προγράμματα ανακύκλωσης εφαρμόζουν.
Ενδεικτικό του πόσο σημαντική θεωρείται πλέον η υιοθέτηση των αρχών του E.S.G. είναι το γεγονός ότι σχετικά σύντομα, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, αναμένεται να υιοθετηθεί διεθνώς κοινά αποδεκτός τρόπος για την σύνταξη των εκθέσεων συμμόρφωσης. Αυτό θα κάνει πιο εύκολη την σύγκριση μεταξύ των διαφόρων εταιρειών και, φυσικά, ακόμα πιο σημαντικό το επίπεδο συμμόρφωσης της κάθε εταιρείας. Στην προσπάθεια αυτή πρωτοστατούν μεγάλες εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων όπως η Blackrock, που διαχειρίζονται πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η επικράτηση του E.S.G. ως ενός από τα βασικότερα κριτήρια στις επενδυτικές επιλογές των μεγάλων θεσμικών επενδυτών, έχει πλέον άμεσες συνέπειες στις εταιρείες που δεν έχουν καλές επιδόσεις σε κάποιον ή κάποιους από τους τρεις τομείς.
Οι μετοχές αυτών των εταιρειών, ή ολόκληρων επενδυτικών κλάδων, περνούν σιγά σιγά στο περιθώριο και οι διοικήσεις τους αναγκάζονται να ψάχνουν για τρόπους να αλλάξουν την εικόνα τους. Μερικές φορές, η «τιμωρία» είναι άμεση και αφορά και στην διοίκηση των επιχειρήσεων.
Πρώτο παράδειγμα είναι η περίπτωση της μεγάλης εταιρείας εξόρυξης μετάλλων Rio Tinto, ο διευθύνων σύμβουλος της οποίας αναγκάστηκε να παραιτηθεί ύστερα από τις πιέσεις των θεσμικών επενδυτών αλλά και της κοινής γνώμης. Αιτία ήταν η αποκάλυψη πως η εταιρεία κατέστρεψε αρχαίους τόπους λατρείας, ιερούς για τους αυτόχθονες κατοίκους της Αυστραλίας. Παρά το ότι η εταιρεία είχε λάβει την άδεια των δικαστικών αρχών για να καταστρέψει τις ιερές σπηλιές, το γεγονός ότι η διοίκηση φάνηκε να γνωρίζει το πόσο σημαντικοί ήταν αυτοί οι χώροι και δεν σταμάτησε τις εργασίες για την κατασκευή ορυχείου σιδηρομεταλλεύματος ήταν αρκετό για να οδηγήσει στην παραίτηση του διευθύνοντος συμβούλου και άλλων ανώτατων στελεχών της εταιρείας.
Δεύτερο παράδειγμα, η περίπτωση της Glencore, η οποία αναγκάστηκε να αναβάλλει τα σχέδια της για την κατασκευή μεγάλου ανθρακωρυχείου, αφού το συνταξιοδοτικό ταμείο που είχε συμφωνήσει παλαιότερα να βοηθήσει στην χρηματοδότησή του αποφάσισε να αποσύρει την υποστήριξή του κρίνοντας πλέον μη αποδεκτή την επένδυση.
Ακόμα πιο πρόσφατο είναι το παράδειγμα της μεγάλης αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας ExxonMobil, η οποία έγινε στόχος μετοχικών ακτιβιστών οι οποίοι έχουν μικρό μερίδιο στην εταιρεία και απαιτούν την στροφή της εταιρείας προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την σταδιακή εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων. Στην προσπάθειά τους έχουν την συμπαράσταση του συνταξιοδοτικού ταμείου των δασκάλων της πολιτείας της Καλιφόρνιας, ενός γνωστού hedge fund και της Εκκλησίας της Αγγλίας(!) η οποία είναι πολύ ενεργή σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως, όσο περνάει ο καιρός, θα βλέπουμε όλο και περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις και η απήχηση του E.S.G. θα μεγαλώνει. Αυτό θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, καλό για το μέλλον του πλανήτη, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την εξάλειψη των διακρίσεων κάθε είδους.
Όπως όμως συμβαίνει μερικές φορές, η ενεργητική επιδίωξη ενός καλού σκοπού έχει και ανεπιθύμητες συνέπειες. Μία μπορεί να είναι η πιθανή απροθυμία ικανών στελεχών να αναλάβουν την διοίκηση μεγάλων επιχειρήσεων μπροστά στο ενδεχόμενο να μπουν στο στόχαστρο κάποιων μετόχων τους αν αυτοί θεωρήσουν πως ο τρόπος διοίκησης δεν είναι απόλυτα συμβατός με τους τρεις πυλώνες του E.S.G.
Μία άλλη, ίσως είναι η απόφαση εταιρειών να αποχωρήσουν από το χρηματιστήριο, στην περίπτωση «σύγκρουσης» της διοίκησης και κάποιων βασικών μετόχων με θεσμικούς ή άλλους επενδυτές που διαφωνούν με κάποιες επιλογές της επιχείρησης σε θέματα E.S.G.
Όσες παρενέργειες πάντως και να σκεφτεί κανείς, είναι βέβαιο πως η έμφαση στα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ευθύνης και της εταιρικής διακυβέρνησης αποτελεί πλέον ένα από τα βασικότερα επενδυτικά κριτήρια του μεγαλύτερου μέρους των θεσμικών αλλά και πολλών ιδιωτών επενδυτών, και κανείς δεν πρέπει να την αγνοήσει. Όποιος το κάνει είναι πιο πιθανό να ζημιωθεί παρά να κερδίσει.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
