Χρηματοδοτική στήριξη στο Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής Αντικυθήρων (ΠΑΓΓΑΙΑ), προσφέρει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, καθώς πρόκειται για πρωτοποριακή ερευνητική υποδομή, μοναδική στη ΝΑ Ευρώπη.
Πρόκειται για υποδομή που υλοποιείται τα τελευταία χρόνια στο νησί των Αντικυθήρων και έχει δημιουργήσει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), με στόχο να αποτελέσει κεντρικό σταθμό αναφοράς για την παρακολούθηση κλιματικών και γεωφυσικών παραμέτρων υποβάθρου. Τις πρώτες δράσεις και μετρήσεις του Παρατηρητηρίου χρηματοδοτεί ήδη το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας - European Research Council (ERC), στο πλαίσιο ερευνητικού έργου που επικεντρώνεται στη μελέτη της μεταφοράς σκόνης από την έρημο Σαχάρα.
Η αρχική ιδέα και η υλοποίηση του έργου ξεκίνησε το 2017 με την ενεργό στήριξη του Δήμου Κυθήρων, της Επιτροπής Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων, της Περιφέρειας Αττικής και του ΥΠΠΕΘ. Το ERC έβαλε τις βάσεις για τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου και τα πρώτα στάδια λειτουργίας του, μέσω της συμμετοχής του ΕΑΑ στο ερευνητικό έργο D-TECT - Does dust TriboElectrification affect our ClimaTe του προγράμματος Ορίζοντας 2020. Συντονιστής του έργου είναι ο Δρ. Bασίλειος Αμοιρίδης, Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), επιστημονικός υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου και επικεφαλής της ομάδας ατμοσφαιρικής τηλεπισκόπησης "Remote sensing of Aerosols, Clouds and Trace gases”.
Για το επόμενο διάστημα, το Παρατηρητήριο θα χρηματοδοτηθεί, κατά κύριο λόγο, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (κατά 75%, ενώ η εθνική συμμετοχή θα καλύψει το 25% του συνολικού ποσού). Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα επενδύσει 20 εκατομμύρια ευρώ για την παρακολούθηση της ατμόσφαιρας στο Παρατηρητήριο, ενώ η δημιουργία της εγκατάστασης υποστηρίζεται και από ιδιωτικές εταιρείες και ιδρύματα στην Ελλάδα (όπως η COSMOTE και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος).
Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση του ΕΑΑ, με την υλοποίηση του έργου η χώρα μας θα συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρωτοπόρους πανευρωπαϊκά στην έρευνα του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, στη μελέτη των επιπτώσεων της, στην ανάπτυξη υπηρεσιών έγκαιρης προειδοποίησης και στην έρευνα γεωφυσικών φαινομένων.
Το ΠΑΓΓΑΙΑ διαθέτει εξελιγμένο επιστημονικό εξοπλισμό για την παρακολούθηση και καταγραφή κλιματικών παραμέτρων και ακραίων καιρικών φαινομένων στην ευρύτερη περιοχή. Στο επίκεντρο του έργου D-TECT του ERC είναι η μελέτη του κύκλου ζωής των πολύ μεγάλων σωματιδίων της ερημικής σκόνης, θέμα που απασχολεί έντονα την ερευνητική κοινότητα. Οι ερευνητές πραγματοποιούν πειράματα με το νέο σύστημα lidar πολωσιμετρίας (το αποκαλούμενο Wall-E) για τον εντοπισμό και τον προσδιορισμό του προσανατολισμού των σωματιδίων σκόνης. Οι πληροφορίες αυτές αποστέλλονται στο EΑΑ για να βοηθήσουν στη θεωρητική κατανόηση και την προσομοίωση του αινιγματικού κύκλου ζωής της σκόνης.
Επιπλέον, καταγράφει ατμοσφαιρικές παραμέτρους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την ποιότητα του αέρα και τις φυσικές καταστροφές, τις οποίες διαθέτει σε πραγματικό χρόνο στο ελληνικό κράτος, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τα ερευνητικά κέντρα, με στόχο να συμβάλει στη βελτίωση των κλιματικών προβολών σε περιφερειακή κλίμακα, στον αποτελεσματικό μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Το Παρατηρητήριο αναμένεται να εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε σημαντικές εθνικές και πανευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές, όπως τα ACTRIS, ICOS και EPOS. Πρόκειται για μια εμβληματική δράση που θα καλύψει το κενό παρακολούθησης της κλιματικής αλλαγής σε εθνικό επίπεδο, στο πλαίσιο και της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα.
Παράλληλα το έργο έχει και σημαντικές κοινωνικές διαστάσεις αφού θα σταθεί η σημαντικότερη αφορμή για την αποτροπή της πληθυσμιακής ερήμωσης του νησιού των Αντικυθήρων. «Η δημιουργία και η επέκταση του ΠΑΓΓΑΙΑ θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, θα αναπτύξει τον επιστημονικό τουρισμό, παράλληλα με το ήδη υφιστάμενο κύμα τουριστών που επισκέπτονται τον Ορνιθολογικό Σταθμό των Αντικυθήρων, και θα προσελκύσει κόσμο στο νησί, το οποίο έχει σήμερα λιγότερους από 50 κατοίκους», δήλωσε σχετικά ο δήμαρχος των Κυθήρων, Ευστράτιος Χαρχαλάκης.
