Από τότε που ξεκίνησε ο Πούτιν τον πόλεμο στην Ουκρανία - και εμμέσως στη Νατοϊκή Συμμαχία, όπως επιβεβαιώνεται τις τελευταίες μέρες - η κατάσταση για την Ευρώπη γίνεται συνεχώς δυσκολότερη.
Ως να μην έφτανε αυτό, οι πρωτοβουλίες Τραμπ, είτε πρόκειται για τον δασμολογικό πετροπόλεμο, είτε για τον διαμοιρασμό του κόστους της ευρωπαϊκής άμυνας, είτε για τις ενεργειακές προμήθειες, είτε για τη διαχείριση των εμποδίων στη διάδοση της τεχνολογίας, κάνουν την κατάσταση πολύ χειρότερη για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παράλληλα με αυτά τα δύο, ο ανταγωνισμός της Ευρώπης με την Κίνα και η απομάκρυνση και άλλων κρατών, σημαντικών, από τους κανόνες της δυτικής παγκοσμιοποίησης, βάζει τον πήχη υψηλότερα.
Κι επειδή ποτέ δεν έρχονται μόνες τους οι μαύρες μέρες, η στροφή μεγάλης μερίδας των λαών της Ευρώπης εναντίον του «κατεστημένου», που δεν διαχειρίζεται κατά το δοκούν τις ροές των μεταναστών ή επειδή περιορίζεται το χρήμα που μοίραζαν τα κράτη, δημιουργούν συνθήκες αποσταθεροποίησης.
Ο οξύνους Μάριο Ντράγκι είχε την ευκαιρία, σε συζήτηση που οργάνωσε η Κομισιόν, στην οποία διαπιστώθηκε ότι οι συμβουλές της περίφημης έκθεσής του παραμένουν επίκαιρες, να τα εξηγήσει χωρίς περιστροφές.
«Πριν από ένα χρόνο, συναντηθήκαμε εδώ για να συζητήσουμε τρεις προκλήσεις που αναφέρονται στην έκθεση: Το ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης βρίσκεται καιρό τώρα υπό πίεση. Εξαρτήσεις απειλούσαν την ανθεκτικότητα της Ευρώπης, η οποία δεν είναι σε θέση να υλοποιήσει τους φιλόδοξους στόχους της για την κλιματική, ψηφιακή και αμυντική προσαρμογή της, για να μην προσθέσουμε την αντιμετώπιση της γήρανσης των πληθυσμών της. Στην χρονιά που πέρασε κάθε μία από αυτές τις προκλήσεις έχει γίνει οξύτερη.»
Το πρόβλημα είναι πως η Ένωση συνεχίζει να κάνει, και μάλιστα με την ίδια ένταση, δύο μεγάλα λάθη. Εφευρίσκει δικαιολογίες για τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται και συνεχίζει να δημιουργεί εμπόδια στην ταχύτατη προσαρμογή των οικονομιών και ιδίως των επιχειρήσεών της, όπως απαιτούν οι περιστάσεις.
Οι προσπάθειες προσαρμογής είναι ασυντόνιστες και διασπώνται από κάθε κράτος, αντί να υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Όπως σημείωσε ο Ντράγκι, «χρειαζόμαστε αποτελέσματα εντός μερικών μηνών και όχι κάποιων χρόνων».
Παραδείγματα: Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) είναι τόσο σημαντική δύναμη τεχνολογικής αλλαγής, όσο υπήρξε ο ηλεκτρισμός πριν 140 χρόνια. Για να επιτύχει όμως η Ευρώπη να την χρησιμοποιήσει προς όφελός της απαιτούνται μέσα που δεν διαθέτει, ακόμη. «Νέφος αποθήκευσης τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων, υπερυπολογιστές που διασφαλίζουν την επεξεργασία των πληροφοριών κυβερνοασφάλεια για την προστασία ευαίσθητων τομέων, και προηγμένα δίκτυα - 5G, οπτικές ίνες και δορυφόροι - για τη μετάδοσή τους» σημείωσε ο ίδιος.
ΟΙ ΗΠΑ δημιούργησαν στη διάρκεια ενός έτους 40 μεγάλα συστήματα επεξεργασίας ΑΙ, η Κίνα 15 και η Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις 3. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Ευρώπης, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα και στην ελληνική περίπτωση, έχουν μείνει εκτός θέματος. Η κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας των ευρωπαϊκών κατακτήσεων δεν διασφαλίζεται επαρκώς.
Αλλά είναι και άλλα, εμπόδια κυρίως, στην άλλη πλευρά:
Οι κανονισμοί προστασίας δεδομένων (τα περίφημα GDPR) έχουν αυξήσει το κόστος λειτουργίας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων κατά περίπου 20%.
Το φυσικό αέριο στην Ένωση είναι σχεδόν 4 φορές ακριβότερο από τις ΗΠΑ. Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι διπλάσιες από εκείνες των αμερικανικών. Ας σκεφτούμε ότι η ζήτηση ρεύματος για τα Κέντρα Δεδομένων (Data Centers) θα αυξηθεί κατά 70% μέχρι το 2030, ενώ ήδη το 40% του κόστους λειτουργίας τους οφείλεται στο ηλεκτρικό ρεύμα.
Κι άλλο ένα παράδειγμα, από εκείνα που «πονάνε»: ο στόλος των 250 εκατομμυρίων αυτοκινήτων στην Ευρώπη γερνά γρήγορα με αποτέλεσμα οι εκπομπές ρύπων CO2 να μη μειώνεται ικανοποιητικά. Η Ευρώπη πρέπει να ξαναδεί τους σχετικούς κανονισμούς της, για έναν βιομηχανικό τομέα που απασχολεί περισσότερους από 13 εκατομμύρια εργαζομένους.
Υπάρχουν λύσεις, όμως. Η μεγάλη προσπάθεια πρέπει να καταλήξει στη μείωση των εμποδίων που κρατούν ακόμη τα κράτη εναντίον της ανοικτής και ελεύθερης Ενιαίας Αγοράς, την οποία η ΕΕ ξεκίνησε το 1992, σημαντικό μέρος της οποίας υπήρξε η δημιουργία της Ευρωζώνης.
Σκοπός είναι να αυξηθεί η παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής κατά τουλάχιστον 2% σε μια δεκαετία, σημείωσε ο Ντράγκι. Αν αυτό συμβεί, τα βάρη που σηκώνουν σήμερα τα κράτη για τη στήριξη των οικονομιών τους θα μειωθούν κατά το ένα τρίτο. Τι χρειαζόμαστε; Μεταρρυθμίσεις ευνοϊκές στην επιχειρηματικότητα, που διασφαλίζουν την άνοδο του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
«Φυσικά, αυτός ο δρόμος απαιτεί να ξεπεράσουμε βαθιά ριζωμένα ταμπού. Πλην όμως, ο υπόλοιπος κόσμος ξεπερνά ήδη τα δικά τους. Για την επιβίωση της Ευρώπης, πρέπει να κάνουμε ό,τι δεν κάναμε μέχρι σήμερα και να μην περιοριζόμαστε από εμπόδια που βάζουμε οι ίδιοι σε μας τους ίδιους», σημείωσε.
Ωραία τα λέει. Αλλά ποιος τον ακούει...
