Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι ιδιαίτερη καθώς συμπληρώνονται 111 χρόνια από την πρώτη φορά που περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι ένωσαν τις δυνάμεις τους για ίσα δικαιώματα και ταυτόχρονα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σημαντικό σημείο καμπής: για πρώτη φορά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το οικοδόμημα της ευρωπαϊκής αλλά και παγκόσμιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας τίθεται υπό αμφισβήτηση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέδειξε πρωτοφανή ενότητα και ομοψυχία, λαμβάνοντας αποφάσεις για πολύ σημαντικές κυρώσεις, οι οποίες πλήττουν ουσιαστικά την ρωσική οικονομία. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι είμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής και ότι η εν λόγω γεωπολιτική αναταραχή θα έχει δυσμενείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις ειδικά για τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών και κοριτσιών.
Επιπλέον η πανδημία έφερε κατακόρυφη αύξηση της έμφυλης βίας καθώς πολλές γυναίκες εγκλωβίστηκαν στο σπίτι με τους κακοποιητές τους. Η ενδοοικογενειακή βία, φαινόμενο με πολιτικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και οικονομικές προεκτάσεις, διογκώθηκε. Από την άλλη, γιγαντώθηκε όμως και το κίνημα #MeToo, ενδυναμώνοντας τις γυναίκες να μιλήσουν ανοικτά για τις τραυματικές εμπειρίες τους και να προσφύγουν στη δικαιοσύνη με πυξίδα δράσης πάντα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
H πανδημία του κορονοϊού όξυνε όμως και τις διακρίσεις εναντίον των γυναικών και στον εργασιακό χώρο, καθώς πολλαπλασίασε τα φαινόμενα εργασιακής εκμετάλλευσης, και κατέδειξε πόσο ευάλωτη είναι μεγάλη μερίδα εργαζόμενων γυναικών, παρότι η αρχή της ίσης αμοιβής για ίση εργασία θεσμοθετήθηκε ήδη το 1957 με τη Συνθήκη τη Ρώμης: το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εξακολουθεί να ανέρχεται σε 14% στην Ευρώπη και σε 23% παγκοσμίως.
Ας μην ξεχνάμε δε και εκείνες τις γυναίκες που διαβιούν υπό καθεστώς πολλαπλής ευαλωτότητας: μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τους παιδιά και λόγω πανδημίας βρέθηκαν χωρίς εισόδημα, πρόσφυγες και μετανάστριες που ζουν μέσα στον φόβο και την ανέχεια, συχνά θύματα σωματεμπορίας, σεξουαλικής εκμετάλλευσης, καταναγκαστικής εργασίας, πολλαπλής κακοποίησης.
Η Ελληνική Πολιτεία δεν παρέμεινε θεατής στην αντιμετώπιση των προαναφερθέντων ζητημάτων. Η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Δ.Ο.Π.Ι.Φ.) του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.) υπέγραψαν πρόσφατα (την 1/3) Μνημόνιο Συνεργασίας.
Πρόκειται για ένα βασικό βήμα για την ενίσχυση της συνεργασίας, με κοινό στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας (GBV), καθώς και την προώθηση της κοινωνικής συμπερίληψης και της ισότιμης μεταχείρισης των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, με έμφαση στις γυναίκες και τα κορίτσια.
Επίσης εδώ και ένα μήνα περίπου έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της η νέα Μονάδα στο Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», που θα υλοποιεί τις στρατηγικές και δραστηριότητες του «Κέντρου Καινοτομίας για τις Γυναίκες» (#GIL4W), μια σύμπραξη 20 φορέων, Υπουργείων, Ερευνητικών Κέντρων, Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων, Επιμελητηρίων και του ιδιωτικού τομέα που στοχεύει στην υποστήριξη και προώθηση των θεμάτων έρευνας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας των γυναικών στη χώρα μας.
Τέλος αξίζει να επισημανθεί ότι και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 εστιάζει σε τέσσερις βασικούς τομείς: την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας σε θέσεις λήψης αποφάσεων και ηγετικούς ρόλους, καθώς και την ενσωμάτωση της έμφυλης διάστασης σε τομεακές πολιτικές.
Τούτων λεχθέντων, τα επόμενα χρόνια, εάν θέλουμε να αναπτυχθούμε και να ευημερήσουμε μετά την πανδημία, αλλά και να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που επιφέρει μια πολεμική σύγκρουση επί ευρωπαϊκού εδάφους, χρειαζόμαστε μια πιο συμπεριληπτική προσέγγιση που θα αξιοποιεί αποτελεσματικά τις γυναικείες δεξιότητες.
Πώς μπορούμε να κατορθώσουμε τα παραπάνω;
Κατ’ αρχάς εγκαταλείποντας τις ιδεολογικές συζητήσεις του παρελθόντος που αναπαράγουν μια στερεοτυπική πρόσληψη της κοινωνικής κινητικότητας και ενσωμάτωσης και συντηρούν μια παρωχημένη μορφή κυριαρχίας που, παρότι υποχωρεί, και αυτό είναι εμφανές από την σταθερή άνοδο των γυναικών σε θέσεις ευθύνης, αντιστέκεται ακόμη σθεναρά.
Δεύτερον, μεριμνώντας για την οικονομική πτυχή της ισοτιμίας των φύλων καθώς όλοι πλέον αναγνωρίζουμε την ανάγκη δίκαιης και αξιοπρεπούς εργασίας, ως κοινό συντελεστή προόδου, αλληλεγγύης και ανάπτυξης: όταν ευημερούν οι γυναίκες ευημερούν και οι κοινωνίες. Οι οικονομίες οι οποίες επενδύουν στην ισοτιμία των φύλων αποδίδουν καλύτερα, καθώς αξιοποιούν όλες τις οικονομικές και επιχειρηματικές δυνατότητες των γυναικών.
Τρίτον, εντείνοντας όλοι μαζί τις διεθνείς προσπάθειές μας με επιμονή και υπομονή: η ισoτιμία είναι μια πρόκληση που μας αφορά όλους, και ιδιαίτερα όσες και όσους έχουμε τη δυνατότητα να συμβάλλουμε στη χάραξη και εφαρμογή σύγχρονων πολιτικών για την επίτευξη του στόχου αυτού.
Πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσουμε ότι η ανθρωπιστική και αναπτυξιακή απάντησή μας στην πανδημία αλλά και στις πρόσφατες πολεμικές ιαχές περιλαμβάνει τη βελτίωση της πρόσβασης στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη για κορίτσια και γυναίκες, καθώς και την υποστήριξή τους στον δρόμο προς την οικονομική ανεξαρτησία.
Η 8η Μαρτίου συμβολίζει τους συνεχείς αγώνες των γυναικών για την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος τους και την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών. Ας μας εμπνεύσει να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας να δημιουργήσουμε κοινωνίες που θα σέβονται πλήρως τα ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα. «Είναι καιρός να σταματήσουμε να προσπαθούμε να αλλάξουμε τις γυναίκες και να αρχίσουμε να αλλάζουμε τα συστήματα που τις εμποδίζουν να πετύχουν αυτά που μπορούν», όπως επισήμανε και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αντ. Γκουτέρες.
* Η Ολυμπία Κ. Αναστασοπούλου είναι Γενική Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης, Δικηγόρος & Οικογενειακή Διαμεσολαβήτρια.
