Επιμένει η ανασκαφική ομάδα της Αμφίπολης

Επιμένει η ανασκαφική ομάδα της Αμφίπολης

Το ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά είναι ο τάφος της Ολυμπιάδας και ηρώον του Ηφαιστίωνα, επιμένει η ανασκαφική ομάδα της Αμφίπολης. Η Αικατερίνη Περιστέρη, ο Μιχάλης Λεφαντζής και ο Αντόνιο Κόρσο παρουσίασαν σήμερα το μεσημέρι, στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού Εργου Μακεδονίας- Θράκης, τα πρώτα πορίσματά τους από τη μελέτη της ανασκαφής. Στο κοινό τους, στην αίθουσα τελετών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ,  ήταν πολλοί συνάδελφοί τους, από όσους συμφωνούν αλλά και από όσους διαφωνούν με την ερμηνεία που οι ανασκαφείς δίνουν.

Σύμφωνα με όσα είπαν η κ. Περιστέρη και ο κ. Λεφαντζής, πρώτος κτίστηκε ο θάλαμος με τον κιβωτιόσχημο τάφο και ακολούθησαν οι τρεις μπροστινοί θάλαμοι. Ο κ. Λεφαντζής μάλιστα ανέφερε πως στον αρχικό θάλαμο υπήρξε παρέμβαση στη συνέχεια και θεωρεί πως αυτό έγινε όταν εκεί τάφηκε η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα. Ο ταφικός θάλαμος χωριζόταν, όπως ανέφερε, από τους υπόλοιπους με μεγάλη μαρμάρινη θύρα, η οποία αργότερα αντικαταστάθηκε με μικρότερη. Κάποιες φορές η θύρα άνοιγε για τελετουργίες αλλά αργότερα όχι απλώς κλείστηκε δια παντός, μα και στερεώθηκε.

Ο αρχιτέκτονας επίσης τόνισε πως κομμάτι ξυλάνθρακα στην επίχωση του τάφου,  εξωτερικά, και δίπλα στη θολωτή στέγη, το οποίο εξέτασαν με σύγχρονες μεθόδους οι επιστήμονες (Γ. Συρίδης, Σ. Παυλίδης, Α. Χατζηπέτρος, Γρ. Τσόκας) χρονολογεί κατά τον κ. Λεφαντζή την κατασκευή στο δεύτερο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα. Δόθηκαν επίσης από την κα Περιστέρη κεραμεικά, αγάλματα και ψηφιδωτά που κατά την άποψή τους έχουν παράλληλα σε διάφορα μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, και τα οποία χρονολογούνται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.

Παρουσιάστηκε ακόμα,  στήλη η οποία αποτυπώνει ένα φίδι που σκαρφαλώνει σε δέντρο και βρέθηκε εκτός του ταφικού μνημείου, αλλά κοντά σε αυτό. Σύμφωνα με υποθέσεις της ανασκαφικής ομάδας, ενδεχομένως να ήταν τοποθετημένο στον χώρο όπου βρισκόταν η κιβωτιόσχημη θήκη. Ο Αντόνιο Κόρσο είπε πως πρόκειται για μια παράσταση που παραπέμπει στον Διογενή Διόνυσο, άρα και στον επίσης γιο του Διός, τον Μέγα Αλέξανδρο.

Τέλος,  σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, υπήρχε μαρμάρινη ανάγλυφη ζωφόρος στη βάση του βάθρου του λέοντα, που ο ίδιος θεωρεί πως ήταν στην κορυφή του τύμβου. Σε αυτή αποτυπωνόταν παράσταση χαρακτηριστική μακεδονικής εικονογραφίας με μακεδόνες στρατιώτες, σάρισες, ασπίδες, μακεδονικό κράνος. Ο κ. Κόρσο λέει ότι ο άνδρας που οδηγεί την πορεία των στρατιωτών αποτυπώνει πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Εκτός άλλων, έγινε αναφορά σε τεφροδόχο (στην κιβωτιόσχημη θήκη βρέθηκε μια λαβή από χάλκινο τεφροδόχο αγγείο), που παραπέμπει σε νεκρό με καύση. Επίσης, στο δάπεδο στον δεύτερο θάλαμο του μνημείου διαπιστώθηκε ότι υπήρχε ένα «τετράγωνο αποτύπωμα» μιας «πλίνθου»,  όπου σύμφωνα με εκτιμήσεις της ανασκαφικής ομάδας, υπήρχε βάση για άγαλμα μπροστά από τις «καρυάτιδες». Οι οποίες δημιουργήθηκαν ως «πεσσοί» στη θέση όπου βρίσκονται.

Από την κεραμική η οποία, σύμφωνα με την κυρία Περιστέρη, εκτείνεται χρονικά από τον 4ο π.Χ. ως τα ρωμαϊκά χρόνια, ήτοι κατά τον 3ο αι. μ.Χ, προκύπτει, ότι γίνονταν τελετές για αφηρωισμένο νεκρό. Η ίδια θεωρεί πως επρόκειτο για τον Ηφαιστίωνα.

Οι ανασκαφείς έχουν κατ'' επανάληψιν τονίσει ότι η αποξήλωση του τύμβου από τα μάρμαρα του περιβόλου και του μνημείου έγινε από τους Ρωμαίους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυρία Περιστέρη σημείωσε ότι έχει βρεθεί και ρωμαϊκή κεραμική έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα.

Οι αντίθετες απόψεις ήταν πολλές και εκφράστηκαν με ερωτήσεις ή σύντομες τοποθετήσεις από αρχαιολόγους. Ο Ευ. Ανδρέου είπε πως όλα τα κινητά ευρήματα εντοπίστηκαν μέσα στα μπάζα, άρα δεν είναι δυνατόν να χρονολογηθούν ασφαλώς. Η Χάιδω Κουκούλη ανέφερε πως είναι αδύνατον ο άνδρας που οδηγεί το στράτευμα στη ζωφόρο να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος και ότι η ανασκαφική ομάδα θα πρέπει να μελετήσει καλά τα ευρήματά της πριν ταυτίσει νεκρούς με επώνυμα ιστορικά πρόσωπα.

Ο Ιωάννης Ακαμάτης είπε πως σύμφωνα με τις πηγές, η Ολυμπιάδα έχει ταφεί στην Πύδνα και ότι πολλά κινητά μοιάζουν να είναι υστερότερα. Επίσης, ο Γ. Βελένης ανέφερε ότι το μνημείο, το οποίο έχει επισκεφθεί δις, έχει το ίδιο σύστημα δόμησης με το τείχος της Αμφίπολης κατά τη δεύτερη φάση του και το χρονολόγησε στον 1ο αιώνα.

Το σημαντικότερο ερώτημα στο οποίο οι ανασκαφείς δεν απάντησαν, ήταν: αν το μνημείο σφραγίστηκε, όπως οι ίδιοι λένε, από τους τελευταίους Μακεδόνες, πριν από την εισβολή των Ρωμαίων, πώς φτάνουν να υπάρχουν κινητά ευρήματα μέχρι την ύστερη ρωμαϊκή αρχαιότητα;

Αντιγόνη Καρατάσου