Σε μια περίοδο όπου η Αττική βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη πίεση υδάτινων πόρων των τελευταίων δεκαετιών, εγκαινιάστηκε στο Μαρκόπουλο η νέα μονάδα αποκεντρωμένης ανάκτησης νερού, ένα έργο που φιλοδοξεί να ανατρέψει όσα θεωρούσαμε δεδομένα για τη διαχείριση του νερού στις πόλεις.
Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος IMPETUS, με συνέργειες του ΕΜΠ, της ΕΥΔΑΠ και του Δήμου Μαρκοπούλου, αποτελώντας ένα από τα πρώτα λειτουργικά παραδείγματα τεχνολογίας Sewer Mining στην Ελλάδα. Μια στρατηγική επένδυση, καθώς το νερό που θα παράγει θα καλύψει ένα σημαντικό μέρος των αναγκών της περιοχής σε άρδευση, αποσυμφορώντας το πόσιμο νερό, που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται για τον ίδιο σκοπό.
Ο Δήμαρχος Μαρκόπουλου, Κωνσταντίνος Αλλαγιάννης, χαρακτήρισε τη μονάδα «ενεργειακά αυτόνομη, σύγχρονη και απολύτως φιλική προς το περιβάλλον», τονίζοντας ότι θα καλύπτει τις αυξημένες ανάγκες άρδευσης, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει τον υδροφόρο ορίζοντα. «Η κλιματική κρίση μας υπενθυμίζει ότι δεν μπορούμε να πορευόμαστε με τις συνήθειες του παρελθόντος, ήρθε η ώρα να αλλάξουμε πορεία, να προσαρμοστούμε και να επενδύσουμε σε λύσεις κυκλικής οικονομίας, καινοτομίας και βιώσιμης ανάπτυξης», σημείωσε ο κ. Αλλαγιάννης.
Πώς λειτουργεί η τεχνολογία Sewer Mining
Η ερευνήτρια του ΕΜΠ, Κλειώ Μονοκρούσου, εξηγεί ότι η νέα μονάδα αποτελεί «ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στα συστήματα αποκεντρωμένης ανάκτησης νερού». Η τεχνολογία αντλεί λύματα απευθείας από τον αγωγό αποχέτευσης που βρίσκεται κάτω από το σημείο εγκατάστασης. Η επεξεργασία γίνεται σε ένα κλειστό σύστημα σε κοντέινερ, με διαδοχικά στάδια καθαρισμού, ενώ το τελικό νερό αποθηκεύεται σε υπόγεια δεξαμενή, έτοιμο για ασφαλή άρδευση.
Το έργο χρειάστηκε τρία χρόνια σχεδιασμού και επιτόπιας δουλειάς. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της μονάδας είναι ότι λειτουργεί με φωτοβολταϊκά, ενώ παρακολουθείται ψηφιακά σε πραγματικό χρόνο μέσω συστημάτων «ψηφιακών διδύμων». «Θέλουμε να έχουμε νερό όποτε το χρειαζόμαστε χωρίς ενεργειακό αποτύπωμα», είπε η κ. Μονοκρούσου. Παράλληλα, το νερό που παράγεται είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, άρα μειώνει την ανάγκη για επιπλέον λιπάσματα.
Η ΕΥΔΑΠ μιλά για «δεύτερη ζωή στο νερό»
Ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ, Γιώργος Στεργίου, υπογραμμίζει ότι η τεχνολογία επαναχρησιμοποίησης δεν αποτελεί πια μελλοντικό σενάριο. «Η μονάδα αυτή αποδεικνύει ότι είναι μια σημερινή πραγματικότητα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι η εταιρεία έχει ήδη δρομολογήσει αντίστοιχες παρεμβάσεις στον Δήμο Αθηναίων και προετοιμάζει ένα masterplan για τη χρήση επεξεργασμένου νερού σε βιομηχανία και καλλιέργειες.
Ιδιαίτερη σημασία δίνει στην προοπτική δημιουργίας ενός δικτύου νερού μη πόσιμης χρήσης που θα υποκαθιστά μέρος της ζήτησης σε πόσιμο νερό. «Σε μια περίοδο όπου η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας πόσιμο νερό περιορίζεται, είναι κρίσιμο να αξιοποιούμε κάθε διαθέσιμο πόρο», τόνισε ο κ. Στεργίου.
Από την Ψυτάλλεια στις νέες μονάδες
Την κυβερνητική διάσταση έδωσε ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Μανώλης Γραφάκος, ο οποίος υπογράμμισε ότι η Αττική δεν μπορεί να συνεχίσει να διοχετεύει το σύνολο των λυμάτων της στην Ψυτάλλεια, χωρίς να αξιοποιεί το νερό που επεξεργάζεται. «Τέτοιες μονάδες πρέπει να γίνουν πρότυπο», είπε, εξηγώντας ότι πλέον κάθε νέα εγκατάσταση διαχείρισης λυμάτων θα διαθέτει υποχρεωτικά δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης.
Επιπλέον, ανακοίνωσε ότι σε εξέλιξη βρίσκονται 18 νέες υποδομές επεξεργασίας λυματολάσπης, έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στους επόμενους έξι μήνες.
Η επιστημονική οπτική
Ο καθηγητής του ΕΜΠ, Χρήστος Μακρόπουλος, περιέγραψε τη σημερινή κατάσταση στην Αττική ως «δύσκολη» και τόνισε ότι οι πιέσεις στην αγροτική παραγωγή, τη βιομηχανία και το αστικό πράσινο δεν επιτρέπουν καθυστερήσεις.
Η λύση, όπως εξήγησε, είναι να μεταφερθεί η επεξεργασία του νερού εκεί όπου υπάρχει ανάγκη, αντί να μεταφέρεται το νερό σε μεγάλες αποστάσεις. «Οι αγωγοί είναι παντού. Η πρώτη ύλη βρίσκεται κυριολεκτικά κάτω από τα πόδια μας», υπογράμμισε ο κ. Μακρόπουλος.
Η στρατηγική που μπορεί να αλλάξει την Αττική
Η πρόκληση της επαναχρησιμοποίησης στην Αττική είναι τεράστια, όχι μόνο επειδή το λεκανοπέδιο δεν είναι αγροτική περιοχή, αλλά επειδή το μεγαλύτερο μέρος του είναι δομημένο, με αστικές χρήσεις που απαιτούν συντονισμό πολλών διαφορετικών φορέων, σύμφωνα με τον Γεώργιο Σαχίνη, διευθυντή Στρατηγικής και Καινοτομίας της ΕΥΔΑΠ. «Για να μην μείνει αυτό το σχέδιο στα χαρτιά απαιτείται δέσμευση όλων των ενδιαφερομένων στο ίδιο όραμα», τόνισε και πρόσθεσε ότι η επαναχρησιμοποίηση δεν μπορεί να αποτελεί απλώς μια τεχνική λύση, αλλά πρέπει να συνδεθεί με συγκεκριμένους, φιλόδοξους και μετρήσιμους στόχους, όπως η μείωση κατανάλωσης πόσιμου νερού, η μείωση της επιβάρυνσης των υπόγειων υδροφορέων και το πρασίνισμα των αστικών χώρων. «Αν αυτό δεν συμβεί, βιώσιμο σύστημα δεν θα υπάρξει», είπε με σαφήνεια.
Attica Water Lab: Το κέντρο της νέας υδατικής πολιτικής
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Σαχίνης ανακοίνωσε ότι με την υποστήριξη του κ. Γραφάκου, η ΕΥΔΑΠ ίδρυσε το Attica Water Lab, μια ολοκληρωμένη σύμπραξη για την επαναχρησιμοποίηση και εξοικονόμηση του νερού στην Αττική. Η ομάδα που εργάζεται στο νέο σχήμα δεν περιορίζεται στους μηχανικούς της ΕΥΔΑΠ, αλλά συμμετέχουν στελέχη από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, τη ΔΥΠΑ, το Πράσινο Ταμείο, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, την ΠΕΔΑ, τον ΣΕΒ, που καταγράφει τις ανάγκες της βιομηχανίας, την Ένωση Ξενοδόχων και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.
Όπως είπε ο κ. Σαχίνης, τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας θα παρουσιαστούν τον Ιανουάριο, σηματοδοτώντας μια συντονισμένη προσπάθεια που ξεπερνά τα στενά όρια ενός πιλοτικού έργου.
