Μάχη με τον χρόνο δίνουν ΕΥΔΑΠ και ΥΠΕΝ για να μην διψάσει η Αττική ενεργοποιώντας διαδικασίες Fast Track, με το μοντέλο Θεσσαλίας κατά πάσα πιθανότητα, για το φιλόδοξο έργο Εύρυτος των 535 εκατ. ευρώ, που προαλείφεται να θωρακίσει την υδροδότηση της Αττικής για τα επόμενα 30 χρόνια με τον σχετικό διαγωνισμό να τοποθετείται χρονικά το καλοκαίρι του 2026.
Στο επίκεντρο του σχεδίου θωράκισης της Αττικής, όπως αυτό αναλύθηκε από τον ΥΠΕΝ Σταύρο Παπασταύρου και τον Δ.Σ. της ΕΥΔΑΠ Χάρη Σαχίνη, βρίσκεται το εμβληματικό έργο του Ευρύτου – ένα έργο στρατηγικής σημασίας, που, όπως τόνισε ο Χάρης Σαχίνης, «θα θωρακίσει την Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια».
Με προϋπολογισμό 535 εκατομμύρια ευρώ, ο Εύρυτος προβλέπει τη μερική εκτροπή των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη προς τον ταμιευτήρα του Ευήνου, εξασφαλίζοντας σταθερή παροχή 200 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως. Πρόκειται για ένα έργο που αξιοποιεί υφιστάμενες υποδομές, λειτουργεί αποκλειστικά με βαρύτητα -χωρίς ενεργειακό κόστος λειτουργίας- και χαρακτηρίζεται από ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση, αφού η μεταφορά γίνεται μέσω φυσικής ροής.
Η τεχνική λύση περιλαμβάνει τη διάνοιξη δύο σηράγγων συνολικού μήκους 20 χιλιομέτρων, με διάμετρο τεσσάρων μέτρων και παροχετευτικότητα 27 κυβικών μέτρων ανά δευτερόλεπτο, που θα συνδέουν τους δύο ποταμούς με τον Εύηνο. Η υδραυλική ένωση θα ενισχύσει ουσιαστικά τα αποθέματα του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ), το οποίο τροφοδοτεί το μεγαλύτερο μέρος του Λεκανοπεδίου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένας μόνιμος μηχανισμός ενίσχυσης της ασφάλειας υδροδότησης, ικανός να απορροφά τις διακυμάνσεις της βροχόπτωσης και να εξασφαλίζει την ποιότητα και την ποσότητα του νερού ακόμα και σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.
«Το μεγάλο αυτό έργο παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα», υπογράμμισε ο κ. Σαχίνης. «Εξασφαλίζει την επάρκεια ύδρευσης του Λεκανοπεδίου με πλήρη δυναμικότητα 200 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων τον χρόνο, διασφαλίζει άριστης ποιότητας πόσιμο νερό και αξιοποιεί πλήρως τις υφιστάμενες υποδομές. Επιπλέον, έχει μηδενικό λειτουργικό κόστος και πολύ μικρή περιβαλλοντική επίπτωση».
Σύμφωνα με το επίσημο χρονοδιάγραμμα, το έργο μπορεί να είναι έτοιμο το πρώτο εξάμηνο του 2029, εφόσον ενεργοποιηθεί η διαδικασία κατεπείγουσας ανάγκης που προβλέπει το άρθρο 32. Η δημοπράτηση προγραμματίζεται για το καλοκαίρι του 2026, αφού προηγηθούν οι προμελέτες και εγκρίσεις, ενώ η φάση κατασκευής εκτιμάται ότι θα διαρκέσει περίπου τρία χρόνια.
Παράλληλα, στο έργο ενσωματώνονται έργα κεφαλής μικρού ύψους, με τοξωτά θυροφράγματα αυτόματης λειτουργίας, που επιτρέπουν τον πλήρη έλεγχο της ροής, τη διασφάλιση συνεχούς οικολογικής παροχής και την ομαλή λειτουργία των ποταμών. Ιδιαίτερη μέριμνα έχει δοθεί στην ενσωμάτωση ιχθυοδιαδρόμων και στην προστασία του φαραγγιού «Πάντα Βρέχει», ώστε να τηρούνται στο ακέραιο οι περιβαλλοντικές ισορροπίες της περιοχής.
«Ο Εύρυτος δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής, είναι η απάντηση της χώρας στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης», επισήμανε χαρακτηριστικά ο Χάρης Σαχίνης, προσθέτοντας πως «η επιτυχής ολοκλήρωσή του θα εξασφαλίσει στην Αττική επάρκεια, ευελιξία και ασφάλεια για τις επόμενες δεκαετίες».
Όσον αφορά το μοντέλο χρηματοδότησης του Ευρύτου, ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου ξεκαθάρισε πως πρόκειται για δημόσιο έργο, ωστόσο εξετάζονται διαφορετικά σενάρια συμμετοχής και συνέργειας με τον ιδιωτικό τομέα. Όπως είπε, «το έργο είναι δημόσιο. Υπάρχουν διάφορα σενάρια χρηματοδότησης που εξετάζονται. Δεν έχει αποφασιστεί ακόμη ποιο είναι το βέλτιστο, αλλά μπορεί να υπάρξει συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα με επιστροφή κεφαλαίων σε βάθος χρόνου».
Τα τιμολόγια και οι πυλώνες ΕΥΔΑΠ / ΕΥΑΘ
Απαντώντας σε σχετικά ερωτήματα για τις αυξήσεις στα τιμολόγια, προέκυψε ότι θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν αυξήσεις, «διασφαλίζοντας ωστόσο ότι το νερό της Αθήνας θα παραμείνει το φθηνότερο στην Ευρώπη», όπως ανέφερε ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου.
Τονίστηκε δε πως η ΕΥΔΑΠ βρίσκεται εν αναμονή της απόφασης της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) σχετικά με τα νέα τιμολόγια και το «επιτρεπόμενο έσοδο» της εταιρείας. Όπως ανέφερε ο κ. Σαχίνης, η εταιρεία έχει καταθέσει πλήρη στοιχεία και «αναμένει».
Την ίδια ώρα, κεντρικός άξονας του σχεδίου για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας είναι η δημιουργία δύο ισχυρών πυλώνων σε Αττική και Θεσσαλονίκη, με υποχρεωτική απορρόφηση παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης.
Ο υπουργός τόνισε ότι δεν υπάρχει προειλημμένη απόφαση για το τι θα γίνει με τους υπόλοιπους 700 παρόχους που δεν θα μπορούν κάτω από την ομπρέλα των ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ σε όλη την Ελλάδα, ωστόσο οι πρώτες συγχωνεύσεις θα δείξουν τον δρόμο: η ΕΥΔΑΠ θα απορροφήσει παρόχους σε Βοιωτία, Φωκίδα και Εύβοια, ενώ η ΕΥΑΘ θα συγχωνεύσει αντίστοιχους φορείς στη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική.
«Σε δεύτερη φάση θα δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την ανάγκη νοικοκυρέματος των περιοχών. Το νερό είναι δημόσιο αγαθό και πρέπει να το προστατεύουμε τουλάχιστον όπως θα κάναμε με την ιδιωτική μας περιουσία», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Παπασταύρου.
Όπως μάλιστα αναφέρθηκε εξασφαλίστηκε τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε οι 110 ΔΕΥΑ που δεν απορροφούνται να αξιολογηθούν και να αναβαθμιστούν με στόχο να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες απώλειες νερού που φτάνουν το 50% (15% για την ΕΥΔΑΠ με στόχο να φτάσει το 11%).
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, τόνισε με σαφήνεια ότι προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τον περιορισμό της αλόγιστης κατανάλωσης νερού, επισημαίνοντας πως «το νερό δεν είναι ανεξάντλητο αγαθό και απαιτείται συνειδητή χρήση απ’ όλους». Ωστόσο, απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο λήψης περιοριστικών μέτρων στην κατανάλωση, υπογραμμίζοντας ότι «στόχος δεν είναι να επιβληθούν απαγορεύσεις ή πρόστιμα, αλλά να πειστούν οι πολίτες να συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια».
Τα υπόλοιπα έργα που τρέχουν και το plan B
Από τα έργα που ήδη υλοποιούνται, η Μαυροσουβάλα αποτελεί το πρώτο χειροπιαστό βήμα στη θωράκιση της Αττικής απέναντι στη λειψυδρία. Η λειτουργία του συγκροτήματος γεωτρήσεων, που έχει πλέον ολοκληρωθεί, εξασφαλίζει 32 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως, προσφέροντας μια άμεση ανάσα στο εξωτερικό υδραγωγείο. Παράλληλα, η μείωση κατά 70% της πρώτης περιβαλλοντικής παροχής του ταμιευτήρα Ευήνου αποδίδει επιπλέον 22 εκατ. κ.μ. νερού τον χρόνο, έργο που έχει επίσης ολοκληρωθεί.
Επόμενος κρίσιμος σταθμός είναι η ενεργοποίηση των γεωτρήσεων Ούγγρων – οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, θα έχουν τεθεί σε πλήρη λειτουργία έως τον Μάρτιο του 2026, προσφέροντας 50 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, εξήγησε πως «η ενεργοποίηση των γεωτρήσεων Ούγγρων θα αποδώσει 50 εκατ. κ.μ. μέχρι τον Μάρτιο του 2026», υπογραμμίζοντας ότι η αξιοποίηση των υπόγειων αποθεμάτων συνεχίζεται με ταχύτατους ρυθμούς.
Η επόμενη φάση αφορά την αξιοποίηση του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού, μια εξαιρετικά απαιτητική αλλά αποδοτική παρέμβαση, που περιλαμβάνει 17 γεωτρήσεις και τρία αντλιοστάσια, συνολικού δυναμικού 45 εκατ. κυβικών μέτρων ετησίως. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Μάρτιο του 2027.
Οι δοκιμαστικές αντλήσεις έδειξαν παροχές άνω των 450 κυβικών την ώρα με ελάχιστη πτώση στάθμης και άμεση επαναφορά του υδροφόρου ορίζοντα, γεγονός που αποδεικνύει τη βιωσιμότητα της λύσης και την άριστη ποιότητα του νερού. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σαχίνης, «ο υδροφόρος ορίζοντας είναι ρηχός, η ποιότητα του νερού είναι εντός των ορίων ανθρώπινης κατανάλωσης και η αξιοποίηση 17 υδρογεωτρήσεων εξασφαλίζει νερό για άρδευση και ύδρευση».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «το έργο του Βοιωτικού Κηφισού θα είναι έτοιμο τον Μάρτιο 2027, με στόχο συνολικά 150 εκατ. κ.μ. διαθέσιμου νερού», ενώ η σταδιακή ενεργοποίηση των εγκαταστάσεων Διστόμου, Κυππάριδας και Μερισμού -ήδη σχεδόν έτοιμων προς επαναλειτουργία- θα ενισχύσει άμεσα το σύστημα. «Αν τα ολοκληρώσουμε αυτά, μας λείπουν περίπου 100 εκατ. κυβικά.
Δηλαδή έχουμε νερό για τέσσερα χρόνια», σημείωσε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να προχωρήσει γρήγορα το εμβληματικό έργο του Εύρυτου, «πριν εξαντληθεί αυτό το διάστημα», ώστε -όπως είπε- «να μη χρειαστεί ποτέ να πάμε σε Plan B».
Ο Χάρης Σαχίνης ξεκαθάρισε ότι έχει ήδη εκπονήσει ένα Plan B -σε περίπτωση καθυστέρησης του έργου του Ευρύτου-, το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή τριών μονάδων αφαλάτωσης σε Θίσβη, Νέα Πέραμο και Λαύριο. Οι εγκαταστάσεις αυτές θα έχουν συνολική δυναμικότητα 147.500 κυβικών μέτρων την ημέρα και θα είναι modular, δηλαδή επεκτάσιμες και μεταφερόμενες ανάλογα με τις ανάγκες. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 480 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 315 εκατ. ευρώ για τη Θίσβη, 110 εκατ. ευρώ για τη Νέα Πέραμο και 55 εκατ. ευρώ για το Λαύριο.
Ο χρόνος υλοποίησης εκτιμάται σε 2 έως 2,5 χρόνια. Όπως ανέφερε, η Θίσβη έχει ήδη προκριθεί ως τεχνικά ώριμη λύση, καθώς υπάρχουν διαθέσιμος χώρος, οδική πρόσβαση και επαρκής ηλεκτροδοτική ισχύς.
Υπενθυμίζεται ότι η ΕΥΔΑΠ έχει δεκαετές επενδυτικό πλάνο ύψους 2,5 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και υπηρεσιών της (ύδρευση 729 εκατ., αποχέτευση 1,6 δισ., ενεργειακή και ψηφιακή αναβάθμιση 193 εκατ., εκ των οποίων τα 293 εκατ. αφορούν στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας μέσω εκσυγχρονισμού του δικτύου ύδρευσης).
