Το γεγονός των ημερών είναι για την Ευρώπη η πολύωρη, σχεδόν γενική, διακοπή ρεύματος στο μεγαλύτερο κομμάτι της Ισπανίας, σε ένα σημαντικό μέρος της Πορτογαλίας, ακόμα και σε μία μικρή περιοχή της Γαλλίας. Οι εικόνες του χάους, της ταλαιπωρίας και της ανησυχίας και δεν χρειάζεται να πούμε κάτι περισσότερο σχετικά.
Όπως ανέφερε στο διάγγελμά του ο Ισπανός πρωθυπουργός όταν η κατάσταση άρχισε να εξομαλύνεται, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα πριν τις 12:35 της Δευτέρας τοπική ώρα, περίπου 15 Gigawatt ηλεκτρικής ισχύος εξαφανίστηκαν από το δίκτυο της Red Electrica, της υπό κρατικό έλεγχο επιχείρησης που διαχειρίζεται το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα.
Σύμφωνα με τον Πέδρο Σάντσεθ, η χαμένη ισχύς αντιστοιχούσε στο περίπου 60% της ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια στη χώρα εκείνη τη στιγμή. Όπως αναφέρει το σχετικό ρεπορτάζ του Reuters, η μαζική διακοπή ρεύματος της Δευτέρας ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία για τις δύο χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου.
Η ακριβής αιτία της δεν έχει γίνει ακόμα γνωστή και χθες Τρίτη, ο Σάντσεθ υποσχέθηκε στους συμπολίτες του πως οι αρχές θα βρουν τι ακριβώς συνέβη σε αυτά τα «μοιραία» δευτερόλεπτα, προσθέτοντας πως η ανάγκη για γρήγορη λύση του αινίγματος δεν πρέπει να οδηγήσει σε βιαστικά και πιθανώς λανθασμένα συμπεράσματα.
Παράλληλα, το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας αποφάσισε να ξεκινήσει σχετική έρευνα για την ανακάλυψη των αιτίων αυτής της διακοπής. Παρά την σχετική διαβεβαίωση της καθ’ ύλην αρμόδιας Red Electrica (REDE MADRID), δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και την εκδοχή της κυβερνοεπίθεσης μέχρι την ολοκλήρωση των σχετικών επίσημων ερευνών.
Σύμφωνα με την Red Electrica, το πρόβλημα ξεκίνησε όταν εμφανίστηκαν έντονες ταλαντώσεις στη συχνότητα του ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίες είχαν ως συνέπεια τη σχεδόν ολοκληρωτική κατάρρευση του συστήματος. Όπως αναφέρουν τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων, υπό φυσιολογικές συνθήκες το ηλεκτρικό ρεύμα που ταξιδεύει μέσα από τα ευρωπαϊκά δίκτυα μεταφοράς έχει συχνότητα 50 Hertz.
Αν για κάποιον λόγο αυτή η συχνότητα αρχίζει να παρουσιάζει έντονη αστάθεια, τότε αυτομάτως τίθενται εκτός συστήματος κάποιες μονάδες παραγωγής ενέργειας για να προστατευθούν από τυχόν βλάβες. Στην περίπτωση που οι ταλαντώσεις στην συχνότητα μεταφοράς ρεύματος δεν αντιμετωπιστούν αμέσως, τότε οι εξελίξεις μπορεί να πάρουν την μορφή κατολίσθησης ή αλυσιδωτής αντίδρασης.
Αναλυτές της Aurora Energy, μίας εταιρείας που παρέχει σε βάθος ανάλυση των συστημάτων παραγωγής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, μιλώντας στο Reuters έδωσαν τη δική τους εκδοχή των συμβάντων, με βάση τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους.
Σύμφωνα με αυτούς, η συχνότητα του όλου συστήματος της Red Electrica έπεσε από τα 50 στα 49,85 Hertz και το πιθανότερο είναι αυτή η πτώση να ξεκίνησε εξαιτίας έντονων ταλαντώσεων της συχνότητας σε κάποιες γραμμές υψηλής τάσης στην Νότια Γαλλία ή τις περιοχές της Ισπανίας κοντά στη Γαλλία. Εκείνη την στιγμή, σύμφωνα με τους αναλυτές, το ισπανικό σύστημα μεταφοράς ενέργειας αποσυνδέθηκε από το ευρωπαϊκό και στη συνέχεια ήρθε η κατάρρευση που έζησε η Ιβηρική Χερσόνησος.
Λίγο πριν την διακοπή, η Ισπανία εξήγαγε ηλεκτρική ενέργεια προς τη Γαλλία και την Πορτογαλία ενώ τα στοιχεία της Red Electrica δείχνουν πως το 59% της ηλεκτρικής ενέργειας του συστήματος ερχόταν από φωτοβολταϊκά συστήματα και το 12% περίπου από αιολικά, με το υπόλοιπο να προέρχεται από πυρηνικούς σταθμούς, υδροηλεκτρικά εργοστάσια και θερμοηλεκτρικά εργοστάσια συνδυασμένου κύκλου.
Παρά το ότι ακόμα δεν έχουν προσδιοριστεί τα ακριβή αίτια της κατάρρευσης του δικτύου, πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν πως η μεγάλη συμμετοχή των φωτοβολταϊκών έχει παίξει κάποιον ρόλο, δεδομένου πως το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται από αυτά τα συστήματα είναι λιγότερο σταθερό από αυτό που παράγεται από τα παραδοσιακά μεγάλα θερμοηλεκτρικά, υδροηλεκτρικά και πυρηνικά εργοστάσια.
Αυτό βέβαια αποτελεί προς το παρόν μόνο μία θεωρία, καθώς η αιτία της συγκεκριμένης διακοπής δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα. Άλλοι ειδικοί πιθανολογούν πως μπορεί να έχουν παίξει ρόλο οι καιρικές συνθήκες, παρά το ότι δεν υπάρχουν κάποιες σχετικές σαφείς ενδείξεις.
Για εμάς που είμαστε μακριά από την Ισπανία, η ακριβής αιτία της κατάρρευσης του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος της Red Electrica δεν αποτελεί το μείζον θέμα. Αυτό που μας απασχολεί δεν είναι τόσο πολύ το τι ακριβώς έγινε αλλά το γεγονός πως έγινε και πως θεωρητικά θα μπορούσε να γίνει και στο δικό μας δίκτυο.
Από τη Δευτέρα και μετά, σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και φυσικά και στην Ελλάδα, το βασικό θέμα συζήτησης είναι προφανώς η ευστάθεια και η ασφάλεια όλων των αντίστοιχων δικτύων. Όσοι παρακολουθούν τις εσωτερικές ειδήσεις στην χώρα μας θα ξέρουν πως το συγκεκριμένο ζήτημα απασχόλησε σοβαρά τους δύο διαχειριστές του δικτύου, ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ, όλες τις υπόλοιπες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παραγωγής και εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας, την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την εποπτική αρχή ΡΑΑΕΥ.
Λίγο πριν το Πάσχα, έγινε μία συστηματική προσπάθεια συντονισμού όλων των πλευρών προκειμένου να μηδενιστούν οι πιθανότητες εμφάνισης αστάθειας στο σύστημα λόγω της ανισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εξαιτίας της σημαντικής μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας κατά τις Πασχαλινές αργίες. Ο συνδυασμός αυτής της μείωσης της ζήτησης για ενέργεια με την σημαντική αύξηση της παραγωγής από τα φωτοβολταϊκά συστήματα απαίτησε την λήψη έκτακτων μέτρων προκειμένου να βγει εκτός συστήματος ένα μέρος της ενέργειας των φ/β συστημάτων.
Όπως μας θύμισαν τα ρεπορτάζ των διεθνών πρακτορείων, το ηλεκτρικό ρεύμα που προέρχεται από την ηλιακή ενέργεια είναι πιο ασταθές από αυτό των άλλων πηγών ενέργειας, οπότε όσο περισσότερο συμμετέχει στο ενεργειακό μείγμα τόσο μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δείχνουν όλοι οι παράγοντες στην ελληνική ενεργειακή αγορά. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε πως το σύστημα δούλεψε ομαλά παρά τις δύσκολες συνθήκες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Τύπου και τις επίσημες ανακοινώσεις, κάτι αντίστοιχο βρίσκεται σε εξέλιξη ενόψει και της Πρωτομαγιάς και είναι βέβαιο πως για όλους τους μήνες με αυξημένη ηλιοφάνεια όλοι οι συμμετέχοντες θα βρίσκονται σε συνεχή επιφυλακή.
Ακούγοντας και τις σχετικές δηλώσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είναι σαφές πως όσοι έχουν σχέση με το ελληνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος γνωρίζουν πολύ καλά τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν για την ευστάθεια και την ασφάλεια του συστήματος εξαιτίας της σύνθεσης του ενεργειακού μείγματος.
Το ίδιο ισχύει και για τους κινδύνους που έχουν σχέση με τις καιρικές συνθήκες και άλλα φυσικά φαινόμενα όπως οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι σεισμοί. Προφανώς, αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει μηδενικός κίνδυνος να ζήσουμε και εμείς φαινόμενα όπως αυτό που έζησαν την Δευτέρα οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι.
Σημαίνει απλά πως όλοι οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν τους κινδύνους και ασχολούνται συστηματικά με την οργάνωσης της άμυνας απέναντί τους. Όσον αφορά στους «αόρατους» κινδύνους της εποχής μας, δηλαδή τις κακόβουλες επιθέσεις στα ηλεκτρονικά συστήματα που ρυθμίζουν την λειτουργία και εξασφαλίζουν την ευστάθεια του συστήματος, δεν έχουμε καμία αμφιβολία πως υπάρχουν ομάδες ειδικών που ασχολούνται συνεχώς με την αντιμετώπιση τέτοιων πιθανών απειλών.
Και πάλι, αυτό δεν σημαίνει πως έχουμε μηδενίσει τον κίνδυνο, αυτό δεν μπορεί να το ισχυριστεί κανείς ποτέ, πουθενά στον κόσμο όσο καλά οργανωμένος και προετοιμασμένος να είναι. Κρατώντας αυτό στο μυαλό μας, μπορούμε να πούμε απλά πως σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι ομάδες που προστατεύουν το ελληνικό σύστημα μεταφοράς ενέργειας από κινδύνους διαφόρων ειδών ξέρουν τι αντιμετωπίζουν και τι πρέπει να κάνουν. Το μέχρι στιγμής δείγμα γραφής είναι σαφώς θετικό και αυτό μας δίνει την δυνατότητα να είμαστε αισιόδοξοι πως θα συνεχίσουν να τα καταφέρνουν καλά.
