Ενώ βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, φαίνεται πως η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με τη μείωση των εκπομπών.
Για να παραμείνει η άνοδος της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 °C, θα χρειαστεί να αφαιρεθούν από την ατμόσφαιρα εκατοντάδες δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
Τα νέα δεδομένα είναι ανησυχητικά. Το 2024 οι εκπομπές CO2 έφτασαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ενώ για πρώτη φορά η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ξεπέρασε κατά 1,5 °C τα προ-βιομηχανικά δεδομένα. «Η κατάσταση δεν εξελίσσεται όπως θα έπρεπε», σημειώνουν επιστήμονες του Οργανισμού.
Από τα δάση στις μηχανές
Παραδοσιακές μέθοδοι, όπως η φύτευση δέντρων ή η αποθήκευση άνθρακα στο έδαφος, παραμένουν χρήσιμες αλλά περιορισμένες. Τα δάση καίγονται ή αποψιλώνονται, τα εδάφη χάνουν μέρος του αποθηκευμένου άνθρακα, ενώ όλες αυτές οι μέθοδοι απαιτούν τεράστιες εκτάσεις γης.
Η χρήση ορυκτών για δέσμευση CO2 στα χωράφια απαιτεί επίσης μεγάλες εκτάσεις γης, κάτι που καθιστά τις παραδοσιακές λύσεις ανεπαρκείς για τις απαιτήσεις των επόμενων δεκαετιών.
Στο προσκήνιο μπαίνουν τώρα πιο «βιομηχανικές» τεχνολογίες, οι τεχνολογίες άμεσης δέσμευσης αέρα (DAC). Οι τελευταίες, χρησιμοποιούν ανεμιστήρες και χημικά φίλτρα για να «τραβήξουν» το CO₂, το οποίο στη συνέχεια διοχετεύεται σε γεωλογικούς σχηματισμούς βαθιά στη γη.
Οι δυνατότητες και οι αδυναμίες της DAC
Η επιστήμη γνωρίζει ότι υπάρχουν επαρκείς υπόγειες «αποθήκες» για να φιλοξενήσουν τρισεκατομμύρια τόνους CO₂ για αιώνες. Σήμερα, όμως, μόλις 51 εκατ. τόνοι θάβονται κάθε χρόνο – και σχεδόν όλοι προέρχονται από βιομηχανικές εκπομπές, όχι από τον αέρα. Η συμβολή της DAC παραμένει απειροελάχιστη.
Το πρόβλημα είναι ότι τα συστήματα αυτά καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας και χημικών, μερικές φορές παράγοντας και τοξικά παραπροϊόντα.
Πρόσφατη μελέτη στη Σαουδική Αραβία εκτίμησε ότι για να αφαιρούνται 10 δισ. τόνοι CO₂ τον χρόνο μέσω DAC, θα απαιτούνταν 4,4 τεραβάτ καθαρής ενέργειας – περισσότερα από όλη την καθαρή ενέργεια που καταναλώνει σήμερα ο πλανήτης.
Ο στόχος του αιώνα
Σύμφωνα με σενάρια του IPCC, για να επιτευχθεί ο στόχος των 2 °C, θα πρέπει μέχρι το τέλος του αιώνα να αφαιρούνται 6 έως 12 δισ. τόνοι CO₂ ετησίως μέσω νέων τεχνολογιών όπως η DAC, σε συνδυασμό με 2 έως 5 δισ. τόνους από δάση και εδάφη.
Η απόσταση που πρέπει να διανυθεί είναι τεράστια: από το 2019 έως το 2023, μόλις 9 δισ. τόνοι αφαιρέθηκαν συνολικά, σχεδόν όλοι μέσω δασών, με τις καινοτόμες μεθόδους να συμβάλλουν μόλις στο 0,004 δισ. τόνους.
Η επόμενη δεκαετία θα κρίνει πολλά
Η μετάβαση σε τεράστια κλίμακα είναι αναπόφευκτη αλλά και δύσκολη.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι χωρίς δραστική μείωση των εκπομπών, το φορτίο για τις τεχνολογίες αφαίρεσης άνθρακα θα γίνει δυσβάσταχτο.
Οι συζητήσεις πλέον δεν αφορούν το «αν» θα εφαρμοστούν, αλλά το «πώς» και το «πόσο γρήγορα» μπορούν να αναπτυχθούν ώστε να προσφέρουν λύσεις πριν ξεπεράσουμε τα όρια του πλανήτη.
