Ισχυρό σήμα ζήτησης καταγράφηκε στη χθεσινή δημοπρασία δυναμικότητας για τον Κάθετο Διάδρομο με μεγάλους ελληνικούς και ευρωπαϊκούς παίκτες να «μπαίνουν» σε αυτόν. Η «ενεργειακή λεωφόρος» που συνδέει τη Ρεβυθούσα με την Ουκρανία περνά στη φάση της ουσιαστικής λειτουργίας με την Ελλάδα να έχει κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή. Η δημοπρασία για το προϊόν Route 1 κατέληξε στη δέσμευση του 60% του συνολικού capacity, ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον Οκτώβριο και το υψηλότερο από τότε που «άνοιξε» η συγκεκριμένη διαδρομή.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο βασικός «πρωταγωνιστής» ήταν η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η οποία φέρεται να εξασφάλισε σχεδόν το 90% της δεσμευμένης δυναμικότητας στο προϊόν Route 1, το ειδικό πακέτο που επιτρέπει τη μεταφορά LNG από το τέρμιναλ της Ρεβυθούσας έως τα ουκρανικά σύνορα μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας. Δίπλα της εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην ίδια δημοπρασία η ουκρανική DTEK και ο ελβετικός κολοσσός Axpo Trading, δίνοντας σαφές σήμα ότι ο διάδρομος αποκτά πλέον πραγματικό εμπορικό ενδιαφέρον.
Το timing δεν μπορεί να εκληφθεί ως τυχαίο, καθώς η συμφωνία ΔΕΠΑ – Naftogaz για προμήθεια αμερικανικού LNG προς την Ουκρανία που υπογράφηκε πριν λίγες μέρες και υλοποιείται μέσω της κοινοπραξίας AKTOR – ΔΕΠΑ (Atlantic SEE LNG Trade), αναμένεται να λειτουργήσει ως καταλύτης.
Τα πρώτα φορτία LNG από τις ΗΠΑ, που θα προμηθεύσει η Atlantic SEE LNG Trade (κοινοπραξία της Aktor και της ΔΕΠΑ Εμπορίας), αναμένεται να εκφορτωθούν στη Ρεβυθούσα και στη συνέχεια να κατευθυνθούν προς Κίεβο μέσω του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου.
Το καύσιμο θα προέλθει από τη Venture Global, με την οποία η Atlantic SEE LNG Trade έχει ήδη συνάψει μακροχρόνιες συμφωνίες προμήθειας για την περίοδο 2030–2050. Ουσιαστικά, τα deals που «κλείστηκαν» στο περιθώριο της Διατλαντικής Συνεργασίας στην Ενέργεια (P-TEC) στο Ζάππειο άνοιξαν τον δρόμο ώστε η ελληνική πλευρά να αναλάβει από τώρα ρόλο τροφοδότη της ουκρανικής αγοράς.
Για την Aktor, η νέα αυτή δραστηριότητα μεταφράζεται σε πραγματικά έσοδα ήδη από το 2025, καθώς η Atlantic SEE LNG Trade θα διαχειριστεί τις πρώτες ροές αμερικανικού LNG προς Ουκρανία.
Το μήνυμα AKTOR και ΔΕΣΦΑ
Ο ΔΕΣΦΑ, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της δημοπρασίας στα κοινωνικά δίκτυα, έκανε λόγο για επιβεβαίωση της ανταγωνιστικότητας του Route 1, ιδίως μετά τον τελευταίο γύρο μειώσεων στις ταρίφες διαμετακόμισης από τους διαχειριστές Ρουμανίας και Μολδαβίας. Τόνισε παράλληλα ότι ενισχύεται ο στρατηγικός ρόλος της Ελλάδας ως πύλης εισόδου διαφοροποιημένων φορτίων LNG, τα οποία μπορούν να τροφοδοτούν όχι μόνο τη Νοτιοανατολική αλλά και την Κεντρική Ευρώπη.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου AKTOR – και CEO της Atlantic SEE LNG Trade – Αλέξανδρος Εξάρχου. Όπως σημείωσε, ο Κάθετος Διάδρομος αποκτά πλέον χειροπιαστό περιεχόμενο τόσο για την ελληνική οικονομία όσο και για τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις, ενώ προανήγγειλε ότι η επιτυχία του Route 1 ανοίγει τον δρόμο για νέες συμφωνίες προμήθειας αμερικανικού LNG με εταιρείες από χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ουγγαρία. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι οι ήδη υπογεγραμμένες δεσμευτικές συμβάσεις προσφέρουν ένα πλαίσιο σταθερότητας ανεξαρτήτως των γεωπολιτικών εξελίξεων.
Γιατί ο Δεκέμβριος είναι ορόσημο
Η χθεσινή δημοπρασία αντιμετωπίζεται από την αγορά ως turning point. Μέχρι πρόσφατα, ο Κάθετος Διάδρομος θεωρούνταν μια υποδομή με μεγάλες δυνατότητες, αλλά περιορισμένη πραγματική χρήση. Πλέον, με τη δέσμευση του 60% της δυναμικότητας και την είσοδο νέων διεθνών traders, ο διάδρομος αποδεικνύει ότι μπορεί να σταθεί και εμπορικά, όχι μόνο γεωπολιτικά.
Η αλλαγή αυτή έρχεται σε μια περίοδο όπου εντείνονται οι συζητήσεις ανάμεσα σε παραγωγούς LNG από τις ΗΠΑ και ευρωπαϊκές εταιρείες, με διπλό στόχο. Αφενός την ασφάλεια εφοδιασμού της Ουκρανίας τον φετινό και τους επόμενους χειμώνες, μετά το νέο κύμα ρωσικών επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές , αφετέρου την πορεία απεξάρτησης της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο έως το τέλος του 2027. Σε αυτό το πλαίσιο «κουμπώνει» και η διακηρυγμένη φιλοδοξία της Ουάσιγκτον να αντικαταστήσει, όσο γίνεται, ρωσικούς όγκους με αμερικανικό LNG.
Σημαντικός παράγοντας είναι και η ίδια η ουκρανική ζήτηση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που επικαλούνται traders, η χώρα έχει χάσει περίπου το 57% της προπολεμικής ηλεκτροπαραγωγικής της ισχύος (γύρω στα 30,5 GW) λόγω των συνεχών πληγμάτων στις ενεργειακές εγκαταστάσεις. Μετά και το τελευταίο μπαράζ επιθέσεων σε υποδομές αερίου, το Κίεβο εκτιμά ότι θα χρειαστεί εισαγωγές της τάξης των 6 δισ. κ.μ., έναντι 4,6 δισ. κ.μ. που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός. Όσο οι τιμές μεταφοράς παραμένουν ανταγωνιστικές, ο Κάθετος Διάδρομος αποτελεί κρίσιμο «σωσίβιο» για αυτές τις πρόσθετες ανάγκες.
Δύο ακόμη προϊόντα μεταφοράς
Με το Route 1 να έχει, ουσιαστικά, «πατήσει γκάζι», το επόμενο βήμα είναι η ενεργοποίηση των δύο νέων προϊόντων Route 2 και Route 3. Το προϊόν Route 2 αφορά στη δέσμευση δυναμικότητας για φορτία αμερικανικού LNG, τα οποία θα εισέρχονται στο σύστημα μέσω του FSRU της Αλεξανδρούπολης, ενώ το Route 3 αντιστοιχεί σε ποσότητες φυσικού αερίου που θα διοχετεύονται στο δίκτυο από τον αγωγό TAP, ο οποίος μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
Καθοριστικό παράγοντα για την ανταγωνιστικότητα των νέων προϊόντων θεωρούνται τα τιμολόγια μεταφοράς. Γι’ αυτό και οι Διαχειριστές έχουν ενσωματώσει σημαντικές εκπτώσεις στα τέλη χρήσης δικτύου. H έκπτωση που προσφέρουν ο ΔΕΣΦΑ και η Bulgartransgaz διαμορφώνεται στο 25%, για τη ρουμανική Transgaz και τη μολδαβική Vestmoltransgaz φθάνει το 50%, ενώ για την ουκρανική Ukraine LLC και τον ICGB ανέρχεται στο 45%.
Η ΡΑΑΕΥ έχει ήδη θέσει σε δημόσια διαβούλευση, σε συντονισμό με τις ρυθμιστικές αρχές Βουλγαρίας και Ρουμανίας, τα δύο αυτά προϊόντα, με στόχο οι πρώτες δημοπρασίες να ξεκινήσουν από τον Ιανουάριο 2026 και να καλύψουν αρχικά την περίοδο έως τον Απρίλιο. Σε δεύτερο χρόνο, ο σχεδιασμός προβλέπει επέκταση της διάρκειας των προϊόντων και χαλάρωση των περιορισμών, ώστε ο Κάθετος Διάδρομος να αποκτήσει πιο μόνιμα, «κανονικά» χαρακτηριστικά αγοράς και όχι ειδικού εργαλείου κρίσης.
Οι ενισχυμένες ανάγκες της Ουκρανίας σε φυσικό αέριο, σε συνδυασμό με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν πρόσφατα, τόσο στην PΤΕC όσο και με την επίσκεψη του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα, φαίνεται ότι λειτουργούν ως επιταχυντής για τους σχεδιασμούς μεταφοράς αερίου από την Ελλάδα προς την ουκρανική αγορά.
Για την Ελλάδα, όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα αναβάθμισης ρόλου, σε κόμβο διέλευσης και τιμολόγησης εναλλακτικών πηγών προς μια ολόκληρη περιφέρεια.
