Μπήκαν σήμερα οι υπογραφές για το πρώτο μακροχρόνιο συμβόλαιο προμήθειας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη χώρα μας. Το big deal—μεταξύ της ATLANTIC SEE LNG TRADE, κοινό σχήμα AKTOR και ΔΕΠΑ Εμπορίας υπό τους Α. Εξάρχου και K. Ξιφαρά και της αμερικανικής Venture Global, αφορά την προμήθεια αμερικανικού LNG για την προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η διάρκεια του συμβολαίου θα είναι 20ετής για μέγιστη ποσότητα 4 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ενώ το οικονομικό αποτύπωμα του deal θα μπορούσε να προσεγγίσει τα 25 δισ. ευρώ στη διάρκεια ζωής του.
Ειδικότερα, προβλέπεται η προμήθεια τουλάχιστον 0,5 εκατομμυρίων τόνων LNG ετησίως, ενώ η εταιρεία έχει τη δυνατότητα να επεκτείνει τη δέσμευσή της για αγορά έως και περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνους ετησίως (MTPA). Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα, με κοινή συμφωνία των μερών, να αυξηθούν οι σχετικές ποσότητες ακόμα περαιτέρω. Οι ποσότητες αυτές θα μεταφέρονται στην Ελλάδα από την ATLANTIC – SEE LNG TRADE με σκοπό την πώλησή τους σε αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Η ιστορική συμφωνία εκπέμπει σαφές σήμα πλήρους ενεργοποίησης του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, τοποθετώντας την Ελλάδα ως βασική πύλη εισόδου αμερικανικού LNG προς την Κεντρική και NAΕυρώπη, με προοπτική σταδιακής υποκατάστασης του ρωσικού αερίου.
Κι άλλες συμφωνίες - MoU με Ρουμανία και Ουκρανία
Παράλληλα, υπεγράφη Συμφωνία Εκδήλωσης Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος (Joint Statement of Mutual Intent) με την κρατική ουκρανική εταιρεία Naftogaz of Ukraine, βάσει της οποίας η Naftogaz εκδήλωσε ενδιαφέρον για τη σύναψη σύμβασης αγοραπωλησίας LNG έως περίπου 0,7 εκατομμυρίων τόνων ετησίως (MTPA), μετά την επαναεριοποίηση (regasification), για διάρκεια είκοσι (20) ετών, με έναρξη από την 1η Ιανουαρίου 2030.
Αντίστοιχα, υπεγράφη Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) με τις ρουμανικές εταιρείες NOVA POWER & GAS S.R.L. και S.N.T.G.N. Transgaz S.A., βάσει του οποίου οι δύο εταιρείες εκδήλωσαν ενδιαφέρον για σύναψη σύμβασης αγοραπωλησίας LNG έως περίπου 1,4 εκατομμυρίων τόνων ετησίως (MTPA), για περίοδο είκοσι (20) ετών, επίσης από το 2030.
Συνολικά, τα Μνημόνια Κατανόησης αντιστοιχούν σε ποσότητες LNG έως 3,7 δισ. κυβικών μέτρων (BCM).
Το πρώτο συμβόλαιο προμήθειας αμερικανικού LNG από ελληνική πλευρά
Η υπογραφή - ορόσημο με φόντο και τη δέσμευση δυναμικότητας της Venture Global στο FSRU Αλεξανδρούπολης, μεταφράζεται ως μια μεγάλη στρατηγική κίνηση που έρχεται να αλλάξει τον ενεργειακό χάρτη. Κι αυτό γιατί γκαινιάζει νέο κύκλο εμπορικών και ενεργειακών συμπράξεων Ελλάδας–ΗΠΑ και πιστοποιεί την εμπορική ωριμότητα του Κάθετου Διαδρόμου, ενισχύοντας τον ρόλο της χώρας ως περιφερειακού κόμβου ασφάλειας και διασυνδεσιμότητας.
Η σημερινή συμφωνία δεν είναι απλώς ένα μεγάλο deal. Είναι δείκτης ότι η Ελλάδα περνά σε καθεστώς ενεργειακής εξωστρέφειας, με ρόλο πύλης για το αμερικανικό LNG και με εργαλείο μια ολοένα και πιο λειτουργική διαδρομή Νότου–Βορρά.
Η τελετή υπογραφής πραγματοποιήθηκε παρουσία του Υπουργού Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ, του Υπουργού Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ, του Έλληνα Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και της πρέσβειρας Κίμπερλι Γκίλφοϊλ. Το μήνυμα που εκπέμφθηκε ήταν σαφές: η Ελλάδα «μεταφράζει» τη γεωπολιτική της θέση σε εμπορική ισχύ, ενεργοποιώντας στην πράξη τον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου ως κύρια πύλη εισόδου του αμερικανικού LNG προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Στη συμφωνία αποτυπώνεται και το αποτύπωμα της Venture Global στην ελληνική αγορά. Ο αμερικανικός όμιλος έχει ήδη δεσμεύσει δυναμικότητα στο FSRU Αλεξανδρούπολης, στοιχείο που «κουμπώνει» το θαλάσσιο σκέλος με τις χερσαίες διασυνδέσεις του Κάθετου Διαδρόμου. Από ελληνικής πλευράς, το σχήμα ATLANTIC SEE LNG TRADE τελεί υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Εξάρχου (AKTOR) και του Κωνσταντίνου Ξιφαρά (ΔΕΠΑ Εμπορίας), δίνοντας στον ιδιωτικό-δημόσιο άξονα μια ενιαία εμπορική έκφραση για τη σύναψη και διάθεση ποσοτήτων.
Το μήνυμα των εταιρειών
Ο Αλέξανδρος Εξάρχου μίλησε για «ιστορική ημέρα» για τη χώρα, υπογραμμίζοντας ότι το συμβόλαιο δεν είναι μια μεμονωμένη κίνηση αλλά το πρώτο βήμα μιας ευρύτερης αρχιτεκτονικής ροών προς τον Βορρά. Στο ίδιο πλαίσιο τοποθέτησε τα Μνημόνια Κατανόησης με Ουκρανία και Ρουμανία, τα οποία —όπως είπε— ανοίγουν τον δρόμο για τη διοχέτευση ποσοτήτων στις συγκεκριμένες αγορές. Ευχαρίστησε δημόσια την αμερικανική πλευρά για την πολιτική στήριξη αλλά και την ελληνική κυβέρνηση για τον συντονισμό που οδήγησε στην υπογραφή.
Το στρατηγικό αυτό deal σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τον όμιλο της Αktor και την Aktor Energy, η οποία έχει στρέψει πλέον την προσοχή της στη δημιουργία ενός ισχυρού ενεργειακού χαρτοφυλακίου. Ο όμιλος παρακολουθεί παράλληλλα τις εξελίξεις γύρω από τις μπαταρίες και την αποθήκευση ενέργειας, που αποτελούν προϋπόθεση για να προστατευθεί το τραπεζικό σύστημα που έχει χορηγήσει δάνεια σε έργα ΑΠΕ που λόγω περικοπών ενέργειας έχουν πάψει να είναι βιώσιμα και να στηριχθεί ο κλάδος. Η στρατηγική για την ανάπτυξη στον κλάδο της ενέργειας δεν περιορίζεται στην εσωτερική ανάπτυξη. Η διοίκηση έχει κάνει σαφές ότι θα ακολουθήσουν στοχευμένες εξαγορές για την ενίσχυση του χαρτοφυλακίου αλλά και άλλες κινήσεις για την ενδυνάμωση του σε καίριους τομείς.
«Ιστορική στιγμή» χαρακτήρισε τη συμφωνία και ο Κωνσταντίνος Ξιφαράς, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για το πρώτο μακροπρόθεσμο SPA LNG στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Όπως είπε, ο στόχος είναι διπλός: θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας και, τελικά, προσιτή ενέργεια για καταναλωτές και επιχειρήσεις. Εξέφρασε ευγνωμοσύνη προς τους Αμερικανούς αξιωματούχους και την ελληνική κυβέρνηση, σημειώνοντας ότι το τελευταίο διάστημα «μετατράπηκε ένα πολιτικό όραμα σε επιχειρησιακό αποτέλεσμα».
Από την πλευρά της Venture Global, η αντιπρόεδρος Shannim Hynnes μίλησε για «νέα εποχή συνεργασίας Ελλάδας–ΗΠΑ στην ενέργεια», τονίζοντας ότι η συμφωνία αυτή είναι το πρώτο μακροχρόνιο συμβόλαιο αμερικανικού LNG με ελληνικό αντισυμβαλλόμενο. Υπενθύμισε ότι η εταιρεία έχει ήδη παραδώσει 155 φορτία LNG σε χώρες που μετέχουν στο πλαίσιο της P-TEC και υπογράμμισε πως η προηγούμενη επένδυση στον κόμβο της Αλεξανδρούπολης ενισχύει τη ραχοκοκαλιά του Κάθετου Διαδρόμου.
Πέρα από τη συμβολική ισχυροποίηση των διατλαντικών δεσμών, η συμφωνία δίνει και πρακτικές απαντήσεις: διασφαλισμένες ποσότητες για δύο δεκαετίες, ορατότητα στις ροές και καλύτερο «match» με την αυξανόμενη ικανότητα εξαγωγών που χτίζεται σε Ελλάδα και Βαλκάνια. Η διάρκεια και ο όγκος του συμβολαίου δημιουργούν συνθήκες σταθερότητας για τους προμηθευτές, αλλά και ένα πλαίσιο τιμολόγησης που —ανάλογα με τις διεθνείς συνθήκες— μπορεί να λειτουργήσει ως ανάχωμα στις διακυμάνσεις της αγοράς.
Σε πολιτικό επίπεδο, η υπογραφή λειτουργεί ως επιβεβαίωση ότι η συζήτηση για τον Κάθετο Διάδρομο έχει περάσει από τη θεωρία στην πράξη: το LNG φτάνει μέσω FSRU, «ανεβαίνει» τα δίκτυα και κατευθύνεται προς αγορές με αυξημένες ανάγκες ασφάλειας εφοδιασμού. Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η πρόκληση είναι ο συγχρονισμός με τις αναβαθμίσεις στις βόρειες διασυνδέσεις, ώστε οι δεσμευμένες ποσότητες να μετατραπούν γρήγορα σε σταθερές εξαγωγικές ροές.
Το bottom line για την Αθήνα
Η χώρα παγιώνει τον ρόλο της ως πύλη εισόδου και διαμετακομιστής αερίου προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, την ώρα που η ευρωπαϊκή αγορά προχωρά στη διαφοροποίηση από το ρωσικό αέριο.
Για τους εμπλεκόμενους ομίλους, η σημερινή συμφωνία είναι και εμπορική ευκαιρία και δήλωση προθέσεων, λιγότερη αβεβαιότητα στις προμήθειες, περισσότερη διαλειτουργικότητα υποδομών και ένα σαφέστερο μονοπάτι για τις ροές της επόμενης εικοσαετίας.
Οι παραπάνω εξελίξεις επιβεβαιώνουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο της χώρας ως περιφερειακού κόμβου εισαγωγής, μεταφοράς και διανομής LNG στην Ευρώπη. Η Ελλάδα καθίσταται κρίσιμος παράγοντας για τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενεργειακή αυτονομία της περιοχής.
Μέσω της ATLANTIC – SEE LNG TRADE, η οποία ιδρύθηκε από κοινού από τη ΔΕΠΑ Εμπορίας και τον Όμιλο ΑΚΤΩΡ, η χώρα αποκτά για πρώτη φορά συντεταγμένο εξαγωγικό βραχίονα LNG, που αξιοποιεί τη γεωγραφική θέση, τις υποδομές και την τεχνογνωσία των δύο εταιρειών για να συνδέσει την εγχώρια αγορά φυσικού αερίου με τις αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπη.
