Είναι πιθανό να δούμε και στην Ελλάδα τρομοκρατικό χτύπημα και ελπίζω ότι οι αρχές ασφαλείας έχουν λάβει τα μέτρα τους, λέει στο Liberal, η καθηγήτρια Διεθνούς Ασφάλειας Μαίρη Μπόση, μετά και το χθεσινό κάλεσμα του Ισλαμικού Κράτους για επιθέσεις στην Ευρώπη.
Το περιβάλλον είναι αρκετά σύνθετο, καθώς εξηγεί ότι δεν είναι μόνο οι γνωστοί ευρωπαϊκοί πυρήνες τζιχαντιστών, από τους οποίους προέρχονται οι επιθέσεις, αλλά και τα όλο και περισσότερα ριζοσπαστικοποιημένα άτομα, τα οποία κινούνται ακόμη κάτω από τα ραντάρ. Εκεί πρέπει να εστιάσουν οι αρχές, πρέπει να επιχειρούν να σκεφτούν, όπως σκέφτονται αυτοί και να είναι σε θέση να μαντέψουν τις επόμενες κινήσεις τους, αναφέρει η καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Πειραιά.
Και μιλά για την παταγώδη αποτυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής ενσωμάτωσης, για το ρόλο των «δικαιωματιστών» που επιμένουν να μη βλέπουν ότι οι ισλαμιστές, ανήκουν σε άλλο πολιτικό και ιδεολογικό κόσμο, καθώς και το Κοράνι, το οποίο δεν είναι η αντίστοιχη Βίβλος, αλλά τρόπος ζωής.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πώς εκλαμβάνετε το κάλεσμα που απηύθηνε χθες το Ισλαμικό Κράτος, μέσω βίντεο, σε υποστηρικτές του να εξαπολύσουν τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη;
Το κάλεσμα αυτό προς τους υποστηρικτές του ISIS ήταν αναμενόμενο. Οι περισσότεροι πυρήνες του είναι γνωστοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς επίσης και η χρήση της Ελλάδας ως χώρας transit. Ελπίζω ότι η κινητοποίηση των ευρωπαϊκών αρχών μετά το κάλεσμα του Ισλαμικού Κράτους θα είναι στο έπακρο. Εκτιμώ ότι παρόμοιο κάλεσμα θα προέλθει και από άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις.
Και ευρωπαϊκά κράτη με μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό ή με μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων μεταναστών, πιθανόν να δοκιμαστούν από πράξεις τρομοκρατίας. Οι γνωστές οργανώσεις της ισλαμικής τρομοκρατίας, δηλαδή ο ISIS, η Αλ Κάιντα και τα πολλά παρακλάδια που δημιουργήθηκαν μετά την απώλεια του Χαλιφάτου, όπως η Αλ Σαμπάμπ, παρακολουθούν εδώ και καιρό τα τεκταινόμενα στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Ένα ερώτημα επίσης το οποίο δεν έχει ακόμη απαντηθεί, είναι τι στάση θα κρατήσουν οι Ευρωπαίοι πρώην μαχητές του ISIS, οι οποίοι μετά την ήττα του Χαλιφάτου επέστρεψαν στην Ευρώπη, χωρίς να έχουν ακόμη ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Προς το παρόν οι τρομοκρατικές επιθέσεις που εκδηλώθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος προέρχονταν από «συμπαθούντες», όχι από τις γνωστές οργανώσεις της ισλαμικής τρομοκρατίας. Αυτές για την ώρα καραδοκούν, παρά το γεγονός ότι οι ήπιοι παλαιστίνιοι, αλλά και η εξτρεμιστική Χαμάς ποτέ δεν αποδέχτηκαν τη βοήθειά τους.
Οι οργανώσεις της ισλαμιστικής τρομοκρατίας οι οποίες αναπτύσσουν ολοένα και μεγαλύτερη δράση, μεταξύ άλλων στην Αφρική, μετά την ήττα στα πεδία των μαχών του Ιράκ και της Συρίας, θεωρούν επιβεβλημένο καθήκον να τιμωρήσουν τους «απίστους». Και να κάνουν τζιχάντ, δηλαδή «ιερό πόλεμο» κατά Δυτικών και Ισραηλινών, όπου γης. Εννοείται ότι στο στόχαστρο τους είναι και οι Αμερικανοί μετά και τα σαφέστατα μνήματα που στέλνει η ισχυρή τους στρατιωτική παρουσία.
Πόσο ενεργός είναι αλήθεια ο ISIS μετά την απώλεια του Χαλιφάτου;
Παραμένει εξαιρετικά ενεργός, τόσο ο ίδιος, όσο και οι διασπάσεις του, με παρουσία εκτός από Ιράκ και Συρία, στη Β.Αφρική, στα κράτη της Ζώνης Σαχέλ (Νίγηρας, Μάλι, Τσαντ, Μπουργκίνα Φασο, Μαυριτανία), όπως και στην Κεντρική Αφρική (Νιγηρία, Ακτή Ελεφαντοστού). Η νέα δομή του ISIS είναι πιο αποκεντρωμένη και ανεξέλεγκτη, κατ’ επέκταση και πιο επικίνδυνη. Ο ISIS πλέον δεν ελέγχει απευθείας τις εκάστοτε οργανώσεις με τις οποίες συνεργάζεται στην Αφρική, παρά αυτές είναι αυτόνομες και χρησιμοποιούν το «λογότυπο» ISIS ώστε να προσελκύσουν οπαδούς και υλική υποστήριξη. Τόσο η Αλ Σαμπάμπ, όσο και η Μπόκο Χαράμ συνεργάζονται με τον ISIS, η παρουσία του οποίου έχει διαχυθεί σε μια πολύ μεγάλη ομάδα αφρικανικών κρατών.
Τι πιστεύετε ότι ήταν αυτό που περίμεναν και δεν είχαν μέχρι τώρα εκδηλώσει επιθέσεις;
Τη χερσαία επίθεση του Ισραήλ, να δουν την έκταση και τις επιπτώσεις της, αλλά κυρίως εντολή από τους καθοδηγητές τους, όπως η χθεσινή, μέσω του βίντεο που δημοσιοποιήθηκε σε προπαγανδιστικό κανάλι της τζιχαντιστικής οργάνωσης, στο οποίο διακρίνεται μεταξύ άλλων ο τρομοκράτης των Βρυξελλών, Αμντεσλάμ Λασουέντ. Η εντολή θα προέλθει από θρησκευτικά ή πολιτικά πρόσωπα, τα οποία στον ισλαμικό κόσμο είναι συνήθως το ένα και το αυτό.
Κρίνοντας από το πλούσιο ιστορικό της τελευταίας δεκαετίας σε τρομοκρατικά χτυπήματα τζιχαντιστών στην Ευρώπη, συνήθως οι επιθέσεις είναι αδιάκριτες. Γίνονται σε πολυσύχναστους χώρους γιατί στοχεύουν σε περισσότερα θύματα. Δίχως συγκεκριμένη ομάδα στόχου. Μια άλλη τακτική της ισλαμιστικής τρομοκρατίας είναι η αναγγελία στόχων, όπως για παράδειγμα ότι θα χτυπήσουν Αμερικανούς ή Ισραηλινούς. Και καθώς η τρομοκρατία ενέχει το στοιχείο της έκπληξης, οι επιθέσεις τους έχουν σχεδόν πάντα επιτυχία. Είναι μία πραγματικότητα που έχει ριζώσει στον ισλαμικό κόσμο και η οποία δεν ξεριζώνεται με ευχολόγια παρά μόνο με μια διαφορετική προσέγγιση από αυτήν που ακολουθεί ως σήμερα η Ευρώπη.
Και μπορεί τις τελευταίες εβδομάδες, μετά τις επιθέσεις από «συμπαθούντες» στη Γαλλία και στο Βέλγιο - όπου ο Τυνήσιος τρομοκράτης παρ’ ότι γνωστός στις αρχές, κυκλοφορούσε ελεύθερος- οι ευρωπαϊκές αρχές να βρίσκονται σε συναγερμό, αλλά απαιτούνται συνεχώς νέες, πιο ευέλικτες στρατηγικές.
Τι εννοείτε;
Δεν είναι μόνο οι γνωστοί ευρωπαϊκοί πυρήνες τζιχαντιστών, από τους οποίους προέρχονται οι επιθέσεις. Αλλά και οι μη γνωστοί πυρήνες, οι οποίοι ολοένα και αυξάνονται. Στον εντοπισμό αυτών των δεύτερων, των ριζοσπαστικοποιημένων ατόμων, που δεν έχουν απασχολήσει τις αρχές και κινούνται ακόμη κάτω από τα ραντάρ, πρέπει να εστιάζουν οι αρχές. Και πρέπει να επιχειρούν να σκεφτούν, όπως σκέφτονται αυτοί και να είναι σε θέση να μαντέψουν τις επόμενες κινήσεις τους. Είναι στοιχειώδες στην πολεμική τέχνη να προσπαθείς να μαντέψεις τις κινήσεις του αντιπάλου σου. Και ακόμη και στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας, είναι ασυγχώρητο σφάλμα η υποτίμηση του ανθρώπινου παράγοντα στη συλλογή πληροφοριών. Έτσι, θεωρώ ότι θα ξαναμπεί στη δημόσια συζήτηση ο τρόπος εισόδου νομίμων και παρανόμων προσφύγων στην Ευρώπη, ανάμεσα τους πρόσωπα γνωστά για τη δράση τους, όπως ο τρομοκράτης των Βρυξελλών.
Στην Ελλάδα, δεν έχουμε μέχρι σήμερα δει κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη στις Βρυξέλλες. Πόσο πιθανό είναι να το δούμε;
Ασφαλώς και είναι πιθανό. Και θέλω να ελπίζω ότι οι ελληνικές αρχές ασφαλείας έχουν λάβει τα μέτρα τους. Ότι έχουν σαφή εικόνα ποιοι βρίσκονται στη χώρα, ποιοι φιλοξενούνται στις δομές και ότι είναι έτοιμες για απροσδόκητες καταστάσεις- όσο μπορεί κανείς να είναι απέναντι σε τρομοκρατικά χτυπήματα - ώστε να στείλουν σαφή μηνύματα στους οπαδούς των τρομοκρατών ότι οι απόψεις τους δεν τυγχάνουν αποδοχής στην Ελλάδα.
Το ζήτημα της πρόληψης, της προσπάθειας εντοπισμού όχι μόνο των γνωστών υπαρκτών πυρήνων αλλά και των ατόμων που έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί, χωρίς να έχουν πρότερα δράση, ισχύει και στην περίπτωση της Ελλάδας. Σας θυμίζω τις «εκδηλώσεις συμπαράστασης» προς τους τρομοκράτες της Χαμάς από μετανάστες που φιλοξενούνται σε δομές τις πρώτες ώρες μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ.
Οι ελληνικές αρχές υποθέτω ότι είναι σε εγρήγορση, γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, έχουν σε βάθος γνώση, και έχουν πάρει τα μέτρα τους προκειμένου να προλάβουμε καταστάσεις. Σας θυμίζω ότι έχουν συλληφθεί μέλη του ISIS σε ευρωπαϊκά κράτη τα οποία έχουν χρησιμοποιήσει την Ελλάδα ως χώρα transit. Επίσης, σας θυμίζω ότι μέλη του ISIS είχαν συλληφθεί παλαιότερα στην Ελλάδα.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της ευρωπαϊκής πολιτικής ενσωμάτωσης των μεταναστών μέχρι σήμερα;
Η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική έχει αποτύχει. Το ίδιο παταγωδώς έχει αποτύχει και η πολιτική ενσωμάτωσης. Σχεδιάστηκε πρόχειρα, χωρίς να ζυγιστούν οι επιπτώσεις της σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
Και πάρα πολλοί τζιχαντιστές, αλλά και ποινικοί, που στην εξέλιξη τους εντάχθηκαν σε εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις, έχουν ανδρωθεί μέσα σε αυτό το θολό τοπίο, υποβοηθούμενοι και από την δυστοκία των διωκτικών αρχών των χωρών να συνεργαστούν αποτελεσματικά. Τις τελευταίες πάντως εβδομάδες βλέπω μια μεγαλύτερη κινητικότητα από τις ευρωπαϊκές αρχές σε σχέση με το παρελθόν. Σίγουρα πάντως η Ευρώπη πρέπει να λάβει αυστηρότερα μέτρα στο μεταναστευτικό.
Ένας λόγος που δεν το κάνει είναι και ο φόβος της μπροστά στις αντιδράσεις όσων βαφτίζουν τα αυστηρότερα μέτρα «αυταρχικά»;
Ναι και πρέπει να πούμε σε αυτή την ομάδα των «δικαιωματιστών» που είναι αρκετά διαδεδομένη στη Βόρεια Ευρώπη, πως πρέπει να αντιληφθούν ότι οι πολίτες κρατών που φιλοξενούν μεγάλους πληθυσμούς μεταναστών, εντός των οποίων αρκετοί ακραίοι ισλαμιστές, ανήκουν σε άλλο πολιτικό, ιδεολογικό και θεωρητικό πεδίο. Το Κοράνι δεν είναι μόνο ένα βιβλίο, δεν είναι η αντίστοιχη Βίβλος. Το Κοράνι είναι τρόπος ζωής.
Είναι συμβατός ένας τέτοιος πολιτισμός με τον δυτικό; Μπορεί να ενσωματωθεί στις δυτικές κοινωνίες κάποιος που διέπεται από τέτοιες αξίες;
Όχι. Το παράδειγμα της Γαλλίας έχει αποδείξει περίτρανα ότι η πολιτική ενσωμάτωσης έχει αποτύχει. Δεν παραγνωρίζω ότι στην γκετοποίηση που παρατηρείται σε πολλές ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις ευθύνονται και οι ίδιες οι κυβερνήσεις των χωρών. Εντούτοις παντού στην Ευρώπη έχει αναπτυχθεί ένας τεράστιος αριθμός τζαμιών όπου ανεξέλεγκτοι ιμάμηδες, με χρηματοδότηση από ισλαμικές χώρες (Ιράν, Τουρκία, κά) υποκαθιστούν τους νόμους του κράτους με τις επιταγές της θρησκείας. Ο προσηλυτισμός απομακρύνει τα άτομα και τις ομάδες από την ένταξή τους στην κοινωνία, ακόμη και αν εργάζονται. Το ίδιο δεν βλέπουμε και στη Γερμανία όπου η τουρκική κοινότητα αρνείται να ενσωματωθεί στη γερμανική κοινωνία; Και η γκετοποίηση των Γερμανών Τούρκων ευνοεί τη ριζοσπαστικοποίηση και τη σύσταση εγκληματικών οργανώσεων.
*Η Μαίρη Μπόση είναι Καθηγήτρια στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Ειδικεύεται σε θέματα διεθνούς πολιτικής βίας και διεθνούς ασφάλειας.
