Έπειτα από μια χρονιά με ύφεση 8% είναι λογικό να αναμένουμε ισχυρό rebound της ελληνικής οικονομίας. Βλέπουμε για φέτος ανάπτυξη 3% για την Ελλάδα και για του χρόνου 5,5%, σημειώνει στο Liberal ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, αναλυτής της Bank of America Merrill Lynch, χαρακτηρίζοντας επιτακτική την ανάγκη να ξεκινήσει φέτος η συζήτηση στις Βρυξέλλες για αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων. «Διαφορετικά, θα πρόκειται για πολιτική και οικονομική αυτοκτονία της Ευρώπης», όπως λέει.
Εκτιμά ότι σε ένα αισιόδοξο σενάριο, όπου θα τρέξουν οι μεταρρυθμίσεις και θα πιάσουν τόπο τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις να επιτυγχάνει μονίμως και σε βάθος ετών, ανάπτυξη της τάξης του 3%.
Δεν βλέπει μια νέα οικονομική κρίση στην Ευρωζώνη που θα συνοδεύεται από μνημονιακά προγράμματα, χαρακτηρίζοντας κάτι τέτοιο ως πολιτικά αδύνατο, ωστόσο δεν κρύβει την ανησυχία του για τα τεράστια χρέη χωρών, όπως της Ελλάδας (213% του ΑΕΠ) και της Ιταλίας (184% του ΑΕΠ) όταν κάποια στιγμή η ΕΚΤ σφίξει την πολιτική της, χωρίς αυτές οι χώρες να έχουν μπορέσει να μειώσουν το χρέος τους σε πιο διαχειρίσιμα επίπεδα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Σύμφωνα με την ΤτΕ, η δυναμική του Ταμείου Ανάκαμψης μπορεί να φέρει, μαζί με τις μεταρρυθμίσεις, ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά 30% στην εξαετία, δηλαδή μέσο ετήσιο ρυθμό 5%. Για τα ελληνικά δεδομένα, τέτοια ποσοστά φαντάζουν πολύ αισιόδοξα, ενώ ξένοι οίκοι δεν έχουν επιβεβαιώσει τέτοιες προβλέψεις. Εσείς τι πιστεύετε ; Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να επιτευχθεί τέτοια ανάπτυξη ;
Έπειτα από μια χρονιά με ύφεση 8% είναι λογικό να αναμένουμε ισχυρό rebound της ελληνικής οικονομίας. Αναμένουμε ανάπτυξη 3% φέτος και 5,5% του χρόνου. Τα περισσότερα από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα έρθουν μεταξύ 2023-2024, αντισταθμίζοντας την αναπόφευκτη πτώση της ανάπτυξης, καθώς οι επιπτώσεις από την εκτίναξη θα έχουν αρχίσει να υποχωρούν. Μακροπρόθεσμα, οι προβλέψεις μας μιλούν για σταθεροποίηση της ανάπτυξης γύρω στο 1,5%.
Σε ένα αισιόδοξο σενάριο, όπου θα τρέξουν οι μεταρρυθμίσεις και θα αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης, τότε μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσε και να διπλασιαστεί, φτάνοντας στο 3%.
Εν κατακλείδι, βραχυπρόθεσμα, μια ανάπτυξη 5% είναι εφικτή λόγω των παραπάνω επιπτώσεων. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια είναι ο μοχλός που μπορεί να επιτρέψει υψηλότερη ανάπτυξη μακροπρόθεσμα σε σύγκριση με το παρελθόν, αλλά θα πρέπει να είμαστε περισσότερο από χαρούμενοι αν η ελληνική οικονομία τρέξει τα επόμενα χρόνια με ρυθμούς πάνω από 2% και όσο το δυνατόν πιο κοντά στο 3%. Σημειωτέον πάντως ότι δεν ξέρουμε πότε θα αφήσουμε οριστικά πίσω μας την πανδημία και αν έχει ήδη συμβεί μόνιμη ζημιά στην οικονομία.
Εδώ και καιρό έχει ανοίξει η συζήτηση για την ανάγκη αναθεώρησης των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας μετά την πανδημία, ως μονόδρομος για την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Εκτιμάτε ότι αυτό θα συμβεί και αν ναι, θα γίνει με προϋποθέσεις που θα ευνοούν την Ελλάδα ;
Η τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ έχουν ανασταλεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό ήταν απολύτως απαραίτητο, προκειμένου να αποφευχθεί ένα καταστροφικό σενάριο δημοσιονομικής λιτότητας εν μέσω παγκόσμιας πανδημίας. Δηλαδή, προκειμένου να μην επαναληφθεί το λάθος που διέπραξε η ΕΕ κατά την τελευταία παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Του χρόνου ωστόσο, οι δημοσιονομικοί κανόνες υποτίθεται ότι θα επανέλθουν. Αν μείνουν ως έχουν, θα προκαλέσουν τεράστια λιτότητα τα επόμενα χρόνια, δεδομένης της απότομης αύξησης του χρέους σε σειρά χωρών λόγω της πανδημίας. Αυτό θα ήταν μια οικονομική, όσο και πολιτική, αυτοκτονία. Επομένως, η μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων είναι απαραίτητη και αναμένουμε η σχετική συζήτηση στις Βρυξέλλες να ξεκινήσει ακόμη και ήδη φέτος.
Από εκεί και πέρα, παρ΄ ότι η μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ είναι ευπρόσδεκτη, το ζητούμενο είναι πάντα με τι ρυθμό και πότε θα επέλθει η δημοσιονομική εξυγίανση.
Ας ελπίσουμε ότι οι νέοι κανόνες θα οδηγήσουν σε μια λογική δημοσιονομική πορεία, που θα συνδυαστεί με την ταχύτερη ανάκαμψη και τις επενδύσεις που συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ. Αλλά ας είμαστε σαφείς, δεν υπάρχει σενάριο χωρίς δημοσιονομικούς κανόνες στην ΕΕ. Διαφορετικά, η νομισματική ένωση δεν πρόκειται να επιβιώσει. Διαφορετικά η κάθε χώρα θα αρχίσει να εφαρμόζει την δική της πολιτική.
Τι θα συμβεί διαφορετικά, αν δηλαδή δεν χαλαρώσουν οι δημοσιονομικοί κανόνες; Βλέπετε πολιτικές λιτότητας ή μνημόνια; Το ρωτώ, καθώς πρόσφατα, το πρώην στέλεχος του ΔΝΤ, Π.Τόμσεν προέβλεψε επαναφορά των προγραμμάτων διάσωσης και νέα κρίση χρέους στην Ευρώπη, βάζοντας στο κάδρο, πέραν της Ελλάδας, Ιταλία και Γαλλία...
Το σενάριό του είναι ακραίο και θέλω να πιστεύω, εξαιρετικά απίθανο. Προσωπικά δεν βλέπω μια κρίση στην Ευρωζώνη που θα αφορά συστημικές χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία, στις οποίες η Ευρωζώνη θα εφαρμόζει μνημονιακά προγράμματα. Κάτι τέτοιο είναι πολιτικά αδύνατο.
Με ανησυχούν ωστόσο τα τεράστια χρέη πολλών χωρών, που μετά την πανδημία θα έχουν διαμορφωθεί σε επίπεδα ακόμη υψηλότερα. Το ελληνικό χρέος βρίσκεται επί του παρόντος στο 213% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με το 184% πριν την πανδημία. Όσο για την Ιταλία, βρίσκεται στο 157% του ΑΕΠ.
Και στις δύο χώρες, το χρέος είναι το υψηλότερο που έχει υπάρξει ποτέ. Αυτήν τη στιγμή, η αναχρηματοδότησή του δεν αποτελεί πρόβλημα, καθώς συνεχίζει και το αγοράζει η ΕΚΤ και οι πολιτικές της διατηρούν επίσης τα επιτόκια της αγοράς σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Κάποια στιγμή ωστόσο η ΕΚΤ θα σφίξει την πολιτική της προτού οι χώρες μπορέσουν να μειώσουν το χρέος τους σε πιο διαχειρίσιμα επίπεδα μακροπρόθεσμα. Αυτό ακριβώς είναι που θα τις κρατά πολύ ευάλωτες στα επόμενα χρόνια.
Σε ένα ιδανικό σενάριο, ο εφιάλτης του χρέους θα απομακρυνθεί αν οι μεταρρυθμίσεις αυξήσουν μακροπρόθεσμα την οικονομική ανάπτυξη και η ΕΚΤ ξεπεράσει τον στόχο πληθωρισμού και τον διατηρήσει εκεί. Στο ίδιο ιδανικό σενάριο θα πρέπει, οι δημοσιονομικές αλλαγές να επιτρέψουν μια σταδιακή και συνεχή δημοσιονομική ενοποίηση, βάσει νέων δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ. Πολλά πρέπει να πάνε σωστά.
Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα έχει ξαναμπεί σε τροχιά υψηλών ελλειμμάτων, με την εκτίμηση για το 2020 να μιλά για έλλειμμα πάνω από το 7,2% του ΑΕΠ. Αρνητικές επιπτώσεις λέγεται επίσης ότι θα υπάρξουν και φέτος. Εφόσον δεν οδηγηθούμε σε πολιτικές λιτότητας, ποιες είναι οι λύσεις για να βγούμε από τα υψηλά ελλείμματα και πως θα το πετύχουμε;
Έως ένα βαθμό το έλλειμμα θα υποχωρήσει αυτόματα, καθώς η οικονομία να αρχίσει να ανακάμπτει στην περίοδο μετά την πανδημία. Όσο ταχύτερη θα είναι η ανάκαμψη και όσο περισσότερο διατηρηθεί η ανάπτυξη κοντά στον ιστορικό μέσο όρο, τόσο πιο εύκολα θα ισορροπήσει ξανά ο προϋπολογισμός. Το ερώτημα ωστόσο που προκύπτει είναι ποιος θα είναι ο νέος μακροπρόθεσμος στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα. Πριν την πανδημία είχε προβλεφθεί να υποχωρήσει στο 2% από 3,5%.
Πλέον έχουμε να αντιμετωπίσουμε ακόμη πιο ψηλό επίπεδο χρέους. Πολλά επίσης θα εξαρτηθούν από τους νέους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, οι οποίοι θα ισχύσουν και για την Ελλάδα. Δεν πιστεύω ότι θα ζητήσουν από την Ελλάδα να κάνει περισσότερα από τους υπόλοιπους.
Ανεξάρτητα από το τι θα ζητήσει η ΕΕ από την Ελλάδα για την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή, θα πρέπει επίσης να κατανοήσουμε πως για όσο η χώρα παραμένει βαθιά χρεωμένη, θα είναι ευάλωτη σε εξωτερικές οικονομικές αναταράξεις.
Είναι προς όφελός της να μειώσει το χρέος της. Την ίδια ώρα, ωστόσο, δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς ότι η λύση είναι να εφαρμοστούν μέτρα λιτότητας για τα επόμενα 10 ή 20 χρόνια, παρόμοια με αυτά που εφαρμόστηκαν την περασμένη δεκαετία.
Εκτιμώ ότι αυτή τη φορά η χώρα χρειάζεται να εστιάσει στις δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις και όχι σε περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων.
Ιδανικά, θα πρέπει να καταρτίσουμε από την αρχή τον κρατικό προϋπολογισμό και να προσπαθήσουμε να καταλήξουμε στο ιδεατό ελληνικό κράτος. Στη συνέχεια μπορούμε να εξετάσουμε το πώς θα πάμε από το σημείο που βρισκόμαστε σήμερα στο ιδεατό κράτος. Προσωπικά θα συνιστούσα μία παρόμοια προσέγγιση για ολόκληρη τη δομή της ελληνικής οικονομίας.
Θα εστίαζα στο γεγονός ότι ενώ η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζεται αυτή τη φορά ως «διαφορετική περίπτωση» και θα ωφεληθεί από τις όποιες αλλαγές γίνουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και επίσης πλέον συμμετέχει στο QE της ΕΚΤ και θα λάβει μεγάλο μερίδιο από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, όλα αυτά δεν είναι αρκετά για να χτίσει μια ισχυρή οικονομία.
Χρειαζόμαστε φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις και δεν αρκεί να έχει την πρόθεση η ελληνική κυβέρνηση να τις εφαρμόσει. Πρέπει και οι Έλληνες πολίτες να τις στηρίξουν.
Η πλειονότητα των αναλυτών βλέπει ότι το 2021 το ευρώ θα υποχωρήσει. Ποια η γνώμη σας; Που βλέπετε την ισοτιμία ευρώ -δολαρίου;
Εκτιμούμε ότι η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου θα διαμορφωθεί στα 1,15 δολάρια στο τέλος του 2021. Η ανάκαμψη των ΗΠΑ θα είναι πολύ πιο ισχυρή από αυτή της Ευρωζώνης, με την αμερικανική οικονομία να αναπτύσσεται με ρυθμό 7% και την ευρωπαϊκή με 3,3% φέτος.
Αυτό οφείλεται κυρίως στην ταχύτερη διαδικασία εμβολιασμού στις ΗΠΑ, αλλά και στα τεραστίων διαστάσεων πακέτα στήριξης της οικονομίας. Η αγορά παραμένει short στο δολάριο μετά την αδυναμία του περασμένου έτους.
Προβλέπουμε επίσης ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα αρχίσει να μειώνει το QE στις αρχές του επόμενου έτους, ενώ οι αυξήσεις επιτοκίων θα ξεκινήσουν το 2023. Στον αντίποδα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναζητεί τρόπους μέσω της Στρατηγικής Αναθεώρησης για να διατηρήσει χαλαρή τη νομισματική της πολιτική μετά τη λήξη του έκτακτου QE Πανδημίας ή PEPP στις αρχές του 2021.
