Η απόφαση της Βρετανίας, του Καναδά και της Αυστραλίας να αναγνωρίσουν επισήμως παλαιστινιακό κράτος σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή στη δυτική διπλωματία και ανοίγει τον δρόμο για αντίστοιχες κινήσεις από άλλες χώρες, με τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη να αποτελεί την επόμενη σκηνή των εξελίξεων.
Τι αλλάζει
Η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης είχε κηρύξει ανεξάρτητο κράτος το 1988, αναγνωρισμένο γρήγορα από την πλειονότητα του παγκόσμιου Νότου.
Σήμερα περίπου 150 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ το αναγνωρίζουν. Ωστόσο, πλήρης ιδιότητα στον ΟΗΕ απαιτεί έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δικαίωμα βέτο.
Η Παλαιστινιακή Αρχή, υπό τον Μαχμούντ Αμπάς, έχει περιορισμένη αυτοδιοίκηση σε τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, εκδίδει διαβατήρια και διαχειρίζεται συστήματα υγείας και παιδείας.
Η Γάζα παραμένει υπό τον έλεγχο της Χαμάς από το 2007.
Διπλωματικά, περίπου 40 χώρες διατηρούν αποστολές σε Ραμάλα ή Ανατολική Ιερουσαλήμ, ανάμεσά τους Κίνα, Ρωσία, Ιαπωνία, Γερμανία και Αίγυπτος, χωρίς ωστόσο πλήρη πρεσβεία αναγνωρισμένου κράτους.
Βρετανία, Καναδάς και Αυστραλία δηλώνουν ότι η κίνηση στοχεύει να πιέσει το Ισραήλ να τερματίσει την πολεμική εκστρατεία στη Γάζα, να σταματήσει την επέκταση εποικισμών στη Δυτική Όχθη και να επαναφέρει το διάλογο για λύση δύο κρατών.
Ο Εμανουέλ Μακρόν, ο πρώτος ηγέτης μεγάλης δυτικής δύναμης που στήριξε δημόσια την αναγνώριση, έθεσε ως προϋπόθεση μεταρρυθμίσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή ώστε να γίνει πιο αξιόπιστος εταίρος για τη μεταπολεμική διακυβέρνηση της Γάζας.
Οι επικριτές θεωρούν την αναγνώριση συμβολική, υπογραμμίζοντας ότι χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία ή η Ινδία, που έχουν αναγνωρίσει εδώ και δεκαετίες, δεν επηρέασαν την πραγματικότητα στο πεδίο.
Το Ισραήλ ελέγχει τα σύνορα, τις μεταφορές και την οικονομική δραστηριότητα των παλαιστινιακών εδαφών.
Ωστόσο, υποστηρικτές υποστηρίζουν ότι η αναγνώριση δίνει νέα πολιτική ισχύ.
Ο Χουσάμ Ζόμλοτ, επικεφαλής της παλαιστινιακής αποστολής στη Βρετανία, σημείωσε ότι ανοίγει τον δρόμο για «συνεργασίες ισότιμων οντοτήτων».
Ο Βρετανός πρώην διπλωμάτης Βίνσεντ Φιν εκτίμησε ότι θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε απαγόρευση προϊόντων που παράγονται σε ισραηλινούς εποικισμούς.
Η αντίδραση του Ισραήλ
Η τριπλή κίνηση την αναγνώρισης προκάλεσε άμεση και οξεία καταδίκη από τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, και έφερε τρεις στενούς συμμάχους του Ισραήλ σε τροχιά σύγκρουσης με τη διοίκηση Τραμπ.
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, μίλησε για «αναγκαίο βήμα» ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η προοπτική της λύσης των δύο κρατών.
«Σήμερα, για να αναβιώσουμε την ελπίδα ειρήνης μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών, το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζει επισήμως το κράτος της Παλαιστίνης», δήλωσε, καταδικάζοντας ταυτόχρονα τη Χαμάς ως «βίαιη τρομοκρατική οργάνωση» αλλά και την «αμείλικτη και κλιμακούμενη ισραηλινή βομβαρδιστική εκστρατεία στη Γάζα» που, όπως είπε, προκαλεί «αφόρητη πείνα και καταστροφή».
Στο Τορόντο, ο πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ τόνισε ότι η απόφαση αποσκοπεί στο να ενισχύσει όσους επιδιώκουν ειρηνική συνύπαρξη. «Δεν νομιμοποιούμε την τρομοκρατία ούτε την επιβραβεύουμε», σημείωσε.
Από την Καμπέρα, ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανίζε μίλησε για τη μόνη οδό «βιώσιμης ειρήνης και ασφάλειας για Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους».
Την εβδομάδα αυτή, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, αναμένονται αντίστοιχες ανακοινώσεις από τη Γαλλία και την Πορτογαλία.
Η ισραηλινή απάντηση ήταν άμεση και σκληρή. «Έχω ξεκάθαρο μήνυμα για όσους ηγέτες αναγνωρίζουν παλαιστινιακό κράτος μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου: δίνετε τεράστια επιβράβευση στην τρομοκρατία», δήλωσε ο Νετανιάχου.
Ο ίδιος προανήγγειλε μέτρα αντιποίνων, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ιερουσαλήμ θα προχωρήσει σε νέες επεκτάσεις εποικισμών στη Δυτική Όχθη.
Η Χαμάς χαιρέτισε την αναγνώριση, αλλά ζήτησε να συνοδευτεί από «πρακτικά μέτρα» για τον τερματισμό του πολέμου και την αποτροπή ισραηλινής προσάρτησης παλαιστινιακών εδαφών.
Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς δήλωσε ότι πρόκειται για βήμα που ανοίγει τον δρόμο ώστε «το κράτος της Παλαιστίνης να ζήσει πλάι στο κράτος του Ισραήλ με ειρήνη και ασφάλεια».
Αντίθετα, οικογένειες Ισραηλινών ομήρων αντέδρασαν οργισμένα. Η Μάντι Νταμάρι, μητέρα της Βρετανοϊσραηλινής Έμιλι Νταμάρι που είχε απαχθεί τον Οκτώβριο του 2023 και αφέθηκε ελεύθερη, κατηγόρησε τον Στάρμερ ότι «επιβραβεύει τη Χαμάς ενώ οι όμηροι δεν έχουν επιστρέψει και ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει».
Η Ουάσιγκτον απέφυγε να σχολιάσει άμεσα. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι διαφωνεί με τέτοιες κινήσεις, τις οποίες θεωρεί εμπόδιο στις προσπάθειες απελευθέρωσης των Ισραηλινών ομήρων. «Διαφωνώ με τον πρωθυπουργό σε αυτό το ζήτημα, μία από τις λίγες μας διαφορές», είχε πει την περασμένη εβδομάδα στο Λονδίνο, δίπλα στον Στάρμερ.
Στο εσωτερικό του Ισραήλ υπάρχουν φωνές που ζητούν ακόμη πιο σκληρή απάντηση. Ο υπουργός Ασφαλείας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ ζήτησε την προσάρτηση παλαιστινιακών εδαφών ως «προληπτικό μέτρο» απέναντι στην «απερίσκεπτη απόπειρα δημιουργίας κράτους τρόμου».
