Ανεβαίνει ξανά η «θερμοκρασία επιφανείας» στα νερά της Νότιας Σινικής Θάλασσας καθώς εντείνεται η κινεζική επιθετικότητα με αποδέκτη της Φιλιππίνες, οι οποίες και είναι «δεμένες» εδώ και δεκαετίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω συμφώνου αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής. Η Μανίλα καταγγέλλει «επιθετικές, επικίνδυνες και παράνομες ενέργειες» εκ μέρους του Πεκίνου μετά τα κανόνια νερού που στράφηκαν κατά σκαφών της ακτοφυλακής της σε διαφιλονικούμενα ύδατα όπου το Sierra Madre, ένα προσαραγμένο σε ύφαλο σκουριασμένο πλοίο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, έχει μετατραπεί σε προκεχωρημένο φυλάκιο.
Ως «απόδειξη» ενεργούς άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων απέναντι σε μία Κίνα που διεκδικεί σχεδόν ολόκληρη τη Νότια Σινική Θάλασσα -αγνοώντας την ετυμηγορία διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης, το 2016, ότι ο ισχυρισμός της περί «ιστορικών δικαιωμάτων» δεν έχει νομική βάση- οι Φιλιππίνες κρατούν προσαραγμένο από το 1999 το παροπλισμένο Sierra Madre στον μικροσκοπικό ύφαλο που οι ίδιες ονομάζουν Αγιουνγκίν, και βρίσκεται κοντά στις νήσους Σπράτλι.
Στο πλοίο είναι εγκατεστημένοι στρατιώτες, τους οποίους εφοδιάζουν με τρόφιμα, νερό και είδη πρώτης ανάγκης σκάφη της ακτοφυλακής. Κατά τη διάρκεια τακτικής αποστολής ανεφοδιασμού την 5η Αυγούστου, η κινεζική ακτοφυλακή χρησιμοποίησε κανόνια νερού εναντίον ενός εξ αυτών. Σε υψηλούς τόνους ήλθε η αντίδραση των Φιλιππίνων, ενώ Ηνωμένες Πολιτείες, Ευρωπαϊκή Ένωση, Γαλλία, Ιαπωνία και Αυστραλία καταδίκασαν εν χορώ την κινεζική κίνηση.
Ανάλογο περιστατικό είχε να σημειωθεί από το 2021. Τον περασμένο Φεβρουάριο σκάφη της κινεζικής ακτοφυλακής προχώρησαν σε επικίνδυνους ελιγμούς, προσέγγισαν σε απόσταση περίπου 140 μέτρων και «τύφλωσαν» μέλη του πληρώματος σκαφών των Φιλιππίνων με λέιζερ «στρατιωτικού τύπου». Το περιστατικό σημειώθηκε στην ίδια διαφιλονικούμενη ζώνη όπου βρίσκεται η επίμαχη αυτοσχέδια βάση, το μισοβυθισμένο και σκουριασμένο πολεμικό πλοίο μήκους 100 μέτρων.
Όπως προ διετίας, έτσι και τώρα, η Μανίλα κατήγγειλε «κατάφωρη και ξεκάθαρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της» για να εισπράξει από την Κίνα την αναμενόμενη απάντηση ότι η περιοχή ανήκει στην ίδια και πρέπει να απομακρύνει «τώρα» το πολεμικό πλοίο και τους πεζοναύτες που εναλλάσσονται σε βάρδιες και αποτελούν ζωντανή «υπενθύμιση» των διεκδικήσεων στα Σπράτλι. Η Μανίλα διαμήνυσε ότι δεν θα εγκαταλείψει ποτέ το «φυλάκιο» και «θα κάνει οτιδήποτε είναι απαραίτητο» για τον ανεφοδιασμό του.
Η ένταση «άγγιξε» αναπόφευκτα τις Ηνωμένες Πολιτείες με την κινεζική πρεσβεία στην Μανίλα να κατηγορεί την Ουάσινγκτον για «υποκίνηση και υποστήριξη» των Φιλιππίνων να ενισχύσουν την παρουσία τους στην περιοχή. Η κινεζική πλευρά σταθερά επιχειρηματολογεί ότι διαχωρίζει την τροφοδοσία του Sierra Madre με αγαθά πρώτης ανάγκης από τη μεταφορά κατασκευαστικών ή στρατιωτικών υλικών. Και στις ανακοινώσεις της επιρρίπτει την ευθύνη για το περιστατικό στις Φιλιππίνες, λέγοντας πως το σκάφος που βρέθηκε απέναντι σε κανόνια νερού μετέφερε κατασκευαστικά υλικά.
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Λόιντ Όστιν, επαναβεβαίωσε σε συνομιλία με τον ομόλογό του Γκιλμπέρτο Τεοντόρο ότι είναι ακλόνητη η δέσμευση των ΗΠΑ (βάσει της συνθήκης αμοιβαίας συνδρομής του 1951) στην υπεράσπιση των Φιλιππίνων εάν οι δυνάμεις και τα πλοία τους δεχθούν ένοπλη επίθεση, στέλνοντας παράλληλα το μήνυμα στο Πεκίνο ότι η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής εκτείνεται και στα σκάφη της ακτοφυλακής στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, δήλωσε παράλληλα ενώπιον του Τύπου ότι η συμπεριφορά της Κίνας συνιστά ευθεία απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, παραβιάζει την ελευθερία της ναυσιπλοΐας στη Νότια Σινική Θάλασσα όπως ορίζει το Διεθνές Δίκαιο, και υπονομεύει τη διεθνή έννομη τάξη.
Δεν είναι ξεκάθαρο πόσο κοντά έφθασε το περιστατικό της 5ης Αυγούστου στην ενεργοποίηση της ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής, που θα ενέπλεκε ουσιαστικά τις δύο υπερδυνάμεις, Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα, σε μία σύγκρουση στη Νότια Σινική Θάλασσα. Οι κινήσεις της Κίνας είναι επιθετικές μεν, προσεκτικές δε.
Οι αναλυτές διακρίνουν ότι το καθεστώς του Σι Τζινπίνγκ «τεστάρει» ποιον βαθμό μπορεί να αγγίξει η κινεζική επιθετικότητα χωρίς να φθάσει να εκληφθεί η όποια κίνηση ως πολεμική ενέργεια. Όμως με το «θερμόμετρο» διαρκώς να ανεβαίνει δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί ένα «ατύχημα» σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας, πλούσια σε ενεργειακούς πόρους και με αφθονία αλιευμάτων, από όπου διέρχεται περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας ναυτιλίας.
Αν και η χρήση κανονιού νερού ήταν επικίνδυνη δεν αντιστοιχεί στο είδος της «ένοπλης επίθεσης» που θα ενεργοποιούσε τη διμερή συνθήκη Ουάσινγκτον-Μανίλας, αναφέρει μιλώντας στο Time ο Ντέρεκ Γκρόσμαν, ανώτερος αμυντικός αναλυτής στην εδρεύουσα στην Καλιφόρνια RAND Corporation.
«Τυπικά, μία ένοπλη επίθεση οδηγεί σε καταστροφή ή εξουδετέρωση ενός μέσου, με πιθανή απώλεια ζωής», επισημαίνει. Κάνοντας, πάντως, οτιδήποτε άλλον πέραν μίας ένοπλης επίθεσης, η Κίνα φαίνεται να ελπίζει και να επιδιώκει ότι αφού οι ΗΠΑ δεν θα απαντήσουν με αποφασιστικό τρόπο, ένας συνεχής εκφοβισμός των Φιλιππίνων -στενού συμμάχου της Ουάσινγκτον με τον οποίο ήλθαν ακόμη πιο κοντά επί προεδρίας του Φέρντιναντ «Μπόινγκπονγκ» Μάρκος- θα έλθει να διαβρώσει την αξιοπιστία των ΗΠΑ ως περιφερειακού εταίρου καθώς θα φαίνεται ως η Μανίλα είναι τελικά ανυπεράσπιστη.
Προ ημερών, Ουάσινγκτον και Μανίλα συμφώνησαν να επεκτείνουν σημαντικά την παρουσία των ΗΠΑ στο αρχιπέλαγος της Νοτιοανατολικής Ασίας, την ώρα που η κυβέρνηση Μπάιντεν ανησυχεί όλο και περισσότερο για την απειλή της Κίνας έναντι της Ταϊβάν και οι ίδιες οι Φιλιππίνες για αυξανόμενες διεκδικήσεις και προκλήσεις από τον μεγαλύτερο γείτονά τους. Βιετνάμ, Μπρουνέι και Μαλαισία διεκδικούν επίσης την εθνική κυριαρχία πολλών νησίδων και υφάλων στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Συνολικά ερίζουν πέντε χώρες με αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα σε έναν γεωστρατηγικής σημασίας εμπορικό κόμβο, όπου η Κίνα είναι αποφασισμένη να εξασφαλίσει την υπεροχή της -μεταξύ άλλων χτίζοντας και τεχνητά νησιά για να διεκδικήσει κατόπιν χωρικά ύδατα και επέκταση κυριαρχίας.
