Στις κάλπες επιστρέφουν οι Ρουμάνοι μετά τη μεγαλύτερη πολιτική κρίση από την κατάρρευση του καθεστώτος Τσαουσέσκου που πυροδότησε η δικαστική ακύρωση το πρώτου γύρου της αναμέτρησης του Νοεμβρίου και ο ακόλουθος αποκλεισμός του νικητή Καλίν Γκεοργκέσκου εν μέσω καταγγελιών εκτεταμένης ρωσικής επιχείρησης χειραγώγησης της ψηφοφορίας και ποινικής έρευνας εις βάρος του ακροδεξιού υποψηφίου με πληθώρα κατηγοριών.
Η σημερινή είναι μία κομβική στιγμή για τη δημοκρατική ανθεκτικότητα της Ρουμανίας και μία δοκιμασία για τις δικλείδες ασφαλείας της έναντι ξένων παρεμβάσεων και τη διαρκή επιρροή των εκστρατειών παραπληροφόρησης. Το διακύβευμα των προεδρικών εκλογών εκτείνεται όμως πολύ πέραν των ρουμανικών συνόρων, καθώς εκτός από τις επιπτώσεις που δύναται να επιφέρει στην πολιτική και οικονομική σταθερότητα της χώρας, έχει τη δυναμική να αναδιαμορφώσει τον γεωπολιτικό προσανατολισμό και την κατεύθυνση της εξωτερικής της πολιτικής.
Οι κάλπες ανοίγουν με έναν επίσης ακροδεξιό υποψήφιο, τον Ζορζ Σιμιόν, επικεφαλής της Συμμαχίας για την Ένωση των Ρουμάνων (AUR), να αναπληρώνει το «κενό» του Γκεοργκέσκου. Διατηρώντας το προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, ο Σιμιόν εμφανίζεται σε τροχιά να επικρατήσει σήμερα, όμως η αναμέτρηση θα οδηγηθεί σε δεύτερο γύρο και εκεί η μάχη, κατά τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, θα είναι οριακή ανεξαρτήτως εάν θα έχει απέναντί του τον υποψήφιο του κυβερνώντος κόμματος Κριν Αντονέσκου ή τον δήμαρχο του Βουκουρεστίου Νικούσορ Νταν, οι οποίοι και διαγκωνίζονται για τη δεύτερη θέση δίχως να αποκλείεται να είναι και ο πρώην πρωθυπουργός Βίκτορ Πόντα εκείνος που θα περάσει στην τελική αναμέτρηση.
Στραμμένα στη Ρουμανία είναι τα μάτια τόσο των Βρυξελλών, όσο και της Μόσχας, καθώς μία προεδρία Σιμιόν θα μπορούσε να επιφέρει την παρέκκλιση της Ρουμανίας από την φιλοευρωπαϊκή της πορεία, αλλά και να επαναπροσδιορίσει το ρόλο της στο ΝΑΤΟ, καθώς και να εξυπηρετήσει τα ρωσικά συμφέροντα στην Ανατολική Ευρώπη.
Μία πιο ευρωσκεπτικιστική και εθνικιστική Ρουμανία, στο μοτίβο Ουγγαρίας και Σλοβακίας, αντί εντός στρατηγικού εταίρου θα έχουν απέναντί τους οι Βρυξέλλες στις πλέον κρίσιμες στιγμές για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής συνοχής μπροστά στις σταθερές που γκρεμίζει η προεδρία Τραμπ. Η θητεία του προέδρου της Ρουμανίας είναι πενταετής· στις εξουσίες του εμπίπτει η λήψη αποφάσεων σχετικά με την εξωτερική πολιτική, την εθνική ασφάλεια, τις αμυντικές δαπάνες και τους διορισμούς δικαστών, ενώ εκπροσωπεί τη χώρα στη διεθνή σκηνή.
Ενώ ο Ζορζ Σιμιόν θεωρεί τη Ρωσία ως απειλή για την ασφάλεια, αντιτίθεται στην περαιτέρω στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας και υπάρχουν φόβοι ότι μία νίκη του θα έλθει να ενδυναμώσει τη Μόσχα διά της αποδυνάμωσης του μετώπου των ευρωπαϊκών χωρών που στέκονται αποφασιστικά δίπλα στην Ουκρανία. Ενώ ο Σιμιόν αρνείται τους δεσμούς με το Κρεμλίνο, η αντι-ουκρανική του στάση και ο σκεπτικισμός του για το ΝΑΤΟ ευθυγραμμίζονται με τους στρατηγικούς στόχους της Μόσχας.
Και ενώ μία τελική επικράτηση Σιμιόν στον καθοριστικό γύρο της 18ης Μαΐου προοιωνίζεται εντάσεις με τις Βρυξέλλες, η προεδρία του θα έλθει αντίθετα να βελτιώσει τις σχέσεις της Ρουμανίας με την κυβέρνηση Τραμπ που προσφέρει απλόχερα πολιτικές χορηγίες σε δεξιές και ακροδεξιές δυνάμεις και πολιτικούς ανά την Ευρώπη, περιλαμβανομένου του αποκλεισθέντος υποψηφίου Καλίν Γκεοργκέσκου.
Οι υπερεθνικιστικές δυνάμεις της Ρουμανίας έχουν ενωθεί πίσω από τον 38χρονο Ζορζ Σιμιόν που ενισχύεται από τις αντιδράσεις για την ακύρωση των προηγούμενων εκλογών και συγκεντρώνει κατά μέσο όρο περίπου 29% στις δημοσκοπήσεις -που δεν φημίζονται ωστόσο για ακρίβειά τους, ούτε και είχαν προβλέψει το ποσοστό-σοκ που συγκέντρωσε τον Νοέμβριο ο Καλίν Γκεοργκέσκου. Ο Σιμιόν έχει καταγγείλει τις εκλογές που ακυρώθηκαν ως «πραξικόπημα» και χαρακτηρίζει το κόμμα του, το οποίο ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid ως κίνημα κατά του εμβολιασμού, «φυσικό σύμμαχο» των Ρεπουμπλικανών MAGA.
Τα ακροδεξιά αφηγήματα διεθνώς περί δημοκρατικής διάβρωσης έχουν πλέον βρει εκφραστές και στη νέα αυτή Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ με κορύφωση την προκλητική ομιλία του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στη Σύνοδο Ασφαλείας του Μονάχου, όπου έκανε κήρυγμα στην Ευρώπη περί δημοκρατίας και ελευθερίας της έκφρασης λέγοντας ότι οι ευρωπαϊκές ηγεσίες φοβούνται τους ψηφοφόρους τους, με έμφαση στα γεγονότα στη Ρουμανία. Από κοντά ως είθισται ο Ίλον Μασκ με δηλώσεις και αναρτήσεις περί του «πώς μπορεί ένας δικαστής να ‘τελειώσει’ τη δημοκρατία στη Ρουμανία». Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο αποκλεισμός Γκεορσγκέσκου στηλιτεύτηκε από ομοϊδεάτες πολιτικούς ως περίπτωση πολιτικής καταστολής, περιλαμβανομένου του κυβερνητικού εταίρου της Τζόρτζια Μελόνι, αντιπροέδρου της ιταλικής κυβέρνησης και ηγέτη της Λέγκα, Ματέο Σαλβίνι.
O υποψήφιος της Άκρας Δεξιάς έχει αντιταχθεί στον γάμο των ομοφυλοφίλων και στην καθιέρωση ειδικών μαθημάτων για το Ολοκαύτωμα στα σχολεία, του έχει απαγορευτεί η είσοδος στη Μολδαβία και την Ουκρανία, αφού υποστήριξε την επιστροφή στα σύνορα της Ρουμανίας πριν από το 1939. Έχει επικροτήσει τον Πούτιν ως «άνδρα που αγαπά τη χώρα του», αν και έχει μετριάσει μετριάσει εσχάτως τις φιλορωσικές απόψεις του και αρνείται, μεταξύ πολλών άλλων, τις κατηγορίες για συναντήσεις του με Ρώσους πράκτορες.
Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών το Νοέμβριο του 2024 ακυρώθηκαν με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ρουμανίας, αφότου, επικαλούμενος ζήτημα εθνικής ασφάλειας, ο πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις αποχαρακτήρισε έγγραφα των υπηρεσιών πληροφοριών τα οποία αποκάλυπταν στοιχεία που παρέπεμπαν σε συντονισμένη ρωσική εκστρατεία για τη χειραγώγηση της ψηφοφορίας.
Ο 62χρονος Γκεοργκέσκου μεταπήδησε αστραπιαία από την αφάνεια στην πρώτη θέση αποσπώντας το 22,94% των ψήφων στην αναμέτρηση του Νοεμβρίου έπειτα από μία εκστρατεία που διεξήχθη εξ ολοκλήρου μέσω του TikTok, το οποίο είναι εξαιρετικά δημοφιλές στους Ρουμάνους. Τα έγγραφα περιείχαν στοιχεία για περισσότερες από 85.000 κυβερνοεπιθέσεις στο πληροφοριακό σύστημα των εκλογών και περισσότερους από 25.000 αδρανείς και νέους λογαριασμούς στο TikTok που είχαν ενεργοποιηθεί μαζικά αναπαράγοντας περιεχόμενο υπό του ακροδεξιού υποψηφίου. Αποκαλύφθηκαν επίσης δαπάνες ενός εκατομμυρίου ευρώ από άγνωστη πηγή προς ενίσχυση της εκστρατείας του συνολικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ επισήμως ο Γκεοργκέσκου είχε μιλήσει για μηδενική χρηματοδότηση της εκστρατείας του. Παράλληλα, προέκυψαν στοιχεία για σύνδεση ορισμένων μελών της εκστρατείας του με συμμορίες του οργανωμένου εγκλήματος και νεοφασιστικές ομάδες.
Κατόπιν της ακύρωσης των εκλογών, κίνηση που πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις στη χώρα τόσο από υποστηρικτές όσο και από αντιπάλους του Γκεοργκέσκου, ο ίδιος αποκλείστηκε από την εκ νέου διεκδίκηση της προεδρίας αφότου διατάχθηκε σε βάρος του ποινική έρευνα για έξι κατηγορίες που εκτείνονται από τις ψευδείς δηλώσεις για τη χρηματοδότηση της εκστρατείας και παράνομη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας έως υποκίνηση αντισημιτισμού και υποστήριξη εγκληματιών πολέμου και φασιστικών οργανώσεων.
Η ακύρωση των εκλογών και ο αποκλεισμός Γκεοργκέσκου έχουν βαθύνει τις διαιρέσεις στη Ρουμανία. Η Άκρα Δεξιά, που ελέγχει το ένα τρίτο των εδρών του Κοινοβουλίου, καταγγέλλει αρπαγή της εξουσίας από το κατεστημένο μιλώντας περί δημοκρατικής εκτροπής. Τα κυρίαρχα κόμματα -όπως και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, μεταξύ τους η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία- υποστήριξαν και την ανεξαρτησία του Συνταγματικού Δικαστηρίου και την απόφασή του ως απαραίτητη άμυνα έναντι των ρωσικών υβριδικών απειλών και για την προάσπιση της δημοκρατίας. Ανάμεσα στις δύο πλευρές, ωστόσο, υπάρχουν και όσοι δεν υποστηρίζουν τον Γκεοργκέσκου αλλά ανησυχούν για το προηγούμενο που δημιουργείται και κατά πόσο θεσμικά όργανα θα μπορούσαν να αποκλείουν επιλεκτικά υποψηφίους.
Στη σημερινή εκλογική διαδικασία, η μάχη για τη δεύτερη θέση διεξάγεται κυρίως μεταξύ του Κριν Αντονέσκου, που υποστηρίζεται από τον τρικομματικό κυβερνητικό συνασπισμό (PSD, PNL και UDMR), και του Νικούσορ Νταν, δημάρχου του Βουκουρεστίου, που υποστηρίζεται από έναν συνασπισμό μικρών κεντροδεξιών κομμάτων και μέρος του μεταρρυθμιστικού κόμματος USR. Και οι δύο συγκεντρώνουν δημοσκοπικά ποσοστά γύρω στο 21%, αλλά ο Αντονέσκου έχει μεγαλύτερη δυναμική. Μια νίκη των Νταν ή Αντονέσκου θα διατηρούσε τον σημερινό προσανατολισμό της Ρουμανίας. Αμφότεροι υποστηρίζουν τη συνέχιση της βοήθειας προς την Ουκρανία, αλλά αποκλείουν την ανάπτυξη ρουμανικών στρατευμάτων στο πλαίσιο μιας πιθανής συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, αν και εκτιμάται ότι αυτό ίσως μεταβληθεί εφόσον είναι εκείνοι που θα επικρατήσουν.
Ο επόμενος πρόεδρος της Ρουμανίας θα κληρονομήσει μία δημοσιονομική κρίση, με το έλλειμμα να αγγίζει το 9,3% του ΑΕΠ το 2024 -το υψηλότερο στην ΕΕ. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαρσέλ Τσιολάκου αναμένεται να επιβάλλει μετεκλογικά αυξήσεις φόρων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αύξηση του ΦΠΑ από 19% σε 21%, αύξηση του φόρου μερισμάτων από 10% σε 16% και ψηλότερους φόρους ακίνητης περιουσίας. Τα μέτρα αυτά, που αποσκοπούν στη μείωση του ελλείμματος στο 7% έως το 2025, κινδυνεύουν να προκαλέσουν αντιδράσεις της κοινής γνώμης και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου τους επόμενους μήνες.
