Παιχνίδια εξουσίας στο παλάτι του Ερντογάν
AP Photo/Ali Unal
AP Photo/Ali Unal

Παιχνίδια εξουσίας στο παλάτι του Ερντογάν

Πρώτα η τυχαία (;) δήλωση Φιντάν για τους κινητήρες των μαχητικών ΚΑΑΝ. Μετά η... ατυχής στιγμή του Τούρκου ανταποκριτή στην Ουάσινγκτον. Δύο ασύνδετα μεταξύ τους γεγονότα, που εκτυλίχθηκαν με διαφορά λίγων 24ώρων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, άνοιξαν τον Ασκό του Αιόλου στην Άγκυρα, ανεβάζοντας στο «κόκκινο» τη φημολογία για σύγκρουση εξουσίας στην αυλή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε σε Τούρκους δημοσιογράφους στο «κλείσιμο» της επίσκεψής του στη Νέα Υόρκη για την 80ή Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο εμπάργκο των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της Τουρκίας όσον αφορά την πώληση των μαχητικών F-35 καθώς και κινητήρων μαχητικών, τους οποίους η Τουρκία χρειάζεται διακαώς για να χρησιμοποιήσει στο δικό της μαχητικό KAAN.

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τα F-35 και οι κινητήρες των KAAN που περιμένουμε να παραλάβουμε. Το ζήτημα βρίσκεται στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και οι αδειοδοτήσεις τους έχουν σταματήσει. Πρέπει να δοθούν οι άδειες και να παραλάβουμε τους κινητήρες, ώστε να ξεκινήσει η παραγωγή των KAAN», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών για να προσθέσει: «Η ύπαρξη συστημικών περιορισμών στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ θα μας ωθήσει αναπόφευκτα να αναζητήσουμε διαφορετικές λύσεις στο διεθνές σύστημα. Ήδη αναπτύσσουμε τις δικές μας δυνατότητες, δεν υπάρχει πρόβλημα σε αυτό, αλλά καμία χώρα δεν είναι αυτάρκης με τις ικανότητες που έχει αναπτύξει».

Παρ’ όλο που οι δηλώσεις αυτές του Χακάν Φιντάν φαινομενικά ήταν μία κριτική για τη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών, στο εσωτερικό της Τουρκίας είχαν διαφορετική απήχηση. Επικριτές του υπουργού Εξωτερικών στους κόλπους της κυβέρνησης και κύκλοι της αντιπολίτευσης «είδαν» πίσω από αυτές μία αιχμή, η οποία ακυρώνει το κυβερνητικό αφήγημα ότι η Τουρκία πρόκειται να κατασκευάσει το δικό της «εγχώριο και εθνικό» μαχητικό αεροσκάφος, για το οποίο τόσο επαίρεται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και μάλιστα το έπραξε αυτό στον απόηχο της συνάντησης Τραμπ-Ερντογάν, στην οποία τόσο είχε επενδύσει η Τουρκία.

«Λάδι στη φωτιά» έριξε ο γνωστός φιλοκυβερνητικός δημοσιογράφος Τζεμ Κιουτσούκ του ομίλου μέσων ενημέρωσης της εφημερίδας Turkiye, ισχυριζόμενος ότι ο Ερντογάν λαμβάνει λανθασμένες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα μαχητικών KAAN. «Το πρόβλημα εδώ, από ό,τι έμαθα, είναι ότι δεν έχουν δοθεί τέτοιες πληροφορίες στον πρόεδρο Ερντογάν. Δηλαδή, ο πρόεδρος Ερντογάν ξέρει ότι τα 45 αεροσκάφη θα κατασκευαστούν με εγχώριους και εθνικούς κινητήρες. Δεν δόθηκε εξαρχής η πληροφορία στον πρόεδρο Ερντογάν», υποστήριξε.

Την επομένη, η Διεύθυνση Επικοινωνίας της προεδρίας της Τουρκίας έσπευσε να τον διαψεύσει και να διαβεβαιώσει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει τα πάντα για το πρόγραμμα του τουρκικού μαχητικού.

Παράλληλα, η απάντηση του επικεφαλής της Διεύθυνσης Αμυντικής Βιομηχανίας της τουρκικής κυβέρνησης, Χαλούκ Γκιοργκιούν, ήταν στην πραγματικότητα ένα «άδειασμα» εκ των έσω του Χακάν Φιντάν: «Οι εργασίες για την ανάπτυξη εγχώριου κινητήρα για το KAAN προχωρούν όπως έχουν προγραμματιστεί. Το μέλλον του KAAN δεν εξαρτάται σε καμία περίπτωση από κινητήρα μιας μόνο χώρας».

«Μακάρι ο Φιντάν να μην είχε απευθύνει αυτήν την προειδοποίηση προς τους συνομιλητές του μέσω των μέσων ενημέρωσης. Και να μην είχε έλθει ποτέ στην επικαιρότητα μια τέτοια αντιπαράθεση», έγραψε και η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Milliyet, επιβεβαιώνοντας εμμέσως ότι υπάρχει αντιπαράθεση εντός της κυβέρνησης.

Στον αντίποδα, ο αντιπολιτευόμενος δημοσιογράφος Μπαρίς Τέρκογλου της Cumhuriyet υποστήριξε ότι «η ομιλία του Φιντάν αντιμετωπίζεται ως γκάφα, παρ’ όλο που είναι ευρέως αποδεκτό ότι έλεγε αλήθειες». Ο ίδιος υποστήριξε επίσης ότι η πρόκληση τόσης συζήτησης γύρω από τέτοια θέματα οφείλεται σε ενδοκυβερνητική σύγκρουση εξουσίας.

Το ερώτημα που φαίνεται να τίθεται πλέον είναι αν πράγματι ήταν γκάφα του Χακάν Φιντάν η δήλωση αυτή ή ήταν επιλογή του να περάσει στην αντεπίθεση τώρα, «ξεμπροστιάζοντας» συνεργάτες τους Ερντογάν σε ένα τόσο ευαίσθητο εθνικά για την Τουρκία ζήτημα. Αν ισχύει η δεύτερη περίπτωση, τότε επιβεβαιώνονται οι φήμες για μάχη εξουσίας στο περιβάλλον του Ερντογάν.

Προτού όμως καταλαγιάσει ο «θόρυβος» από τη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών και ενώ φιλοκυβερνητικοί αρθρογράφοι επιδίδονταν σε μία προσπάθεια να πείσουν ότι «ο Φιντάν έστειλε απλώς μήνυμα στις ΗΠΑ και η αντιπολίτευση το παρεξήγησε ξεκινώντας μια εκστρατεία παραπληροφόρησης», έκανε την εμφάνισή του στην πλατφόρμα Χ ένα βίντεο που τάραξε εκ νέου τα νερά και άνοιξε έναν ακόμη κύκλο συζητήσεων.

Η κάμερα του Associated Press που ήταν σε λειτουργία στον κήπο του Λευκού Οίκου εν αναμονή της εξόδου του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιάμιν Νετανιάχου, από τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ, κατέγραψε εν αγνοία του τον ανταποκριτή του τουρκικού τηλεοπτικού δικτύου NTV στην Ουάσινγκτον, Χουσεΐν Γκιουνάι, να συνομιλεί με συνάδελφό του εικονολήπτη και να λέει ότι ο Ερντογάν δεν πέτυχε τίποτα στη συνάντησή με τον Αμερικανό πρόεδρο τρεις ημέρες νωρίτερα -και μάλιστα αποτυπώνοντας το «τίποτα» εξαιρετικά... γλαφυρά- και, ίσως το κυριότερο, ότι μαίνεται μάχη εξουσίας γύρω από τον Ερντογάν.

Στο βίντεο ο Τούρκος δημοσιογράφος (που εν τω μεταξύ απολύθηκε) λέει στον εικονολήπτη του Anadolu πως «δεν πήραμε τίποτα» από τις συνομιλίες στον Λευκό Οίκο. Στην παρατήρηση του συνομιλητή του ότι πιθανώς πήρε κάτι η Τουρκία, η απάντησή του είναι «πήραμε κάτι, αλλά πήραμε τον... ». Ο ίδιος χαρακτηρίζει «παραμύθι» τα όσα ακούγονται για τα F-35 και λέει ότι η αμερικανική πλευρά θέτει ως όρους να φιλοξενήσει η Τουρκία Παλαιστίνιους εάν εκδιωχθούν, να σταματήσει να αγοράζει φυσικό αέριο από τη Ρωσία, να διακόψει το εμπόριο με την Κίνα και να μεταφέρει χρήματα στην Παλαιστίνη. «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα από αυτά» σχολιάζει ο ανταποκριτής του NTV.

Στη συνέχεια κάνει αναφορά στη μάχη εξουσίας που υπάρχει στην τουρκική κυβέρνηση, λέγοντας στο επίκεντρο βρίσκεται η μετά Ερντογάν εποχή. «Παίζουν ένα μεγάλο παιχνίδι με τον Χακάν Φιντάν. [...] Έριξε τη βόμβα στο θέμα με τους κινητήρες των αεροσκαφών, θυμάσαι; Ξαφνικά το αποκάλυψε» λέει αρχικά και συμπληρώνει και ερωτηθείς από τον συνομιλητή του εάν το έπραξε σκόπιμα, απαντά καταφατικά και συνεχίζει: «Παίζει εναντίον του Αλμπαϊράκ [σ.σ. γαμπρός του Ερντογάν και πρώην υπουργός Οικονομικών]. Παίζει εναντίον του γαμπρού. Υπάρχει καβγάς μεταξύ του Μπιλάλ [σ.σ. ο γιος του Ερντογάν], του γαμπρού και του Χακάν Φιντάν. Υπάρχει καβγάς μεταξύ των τριών ομάδων».

Είναι η πρώτη φορά που έρχονται σε τέτοιο βαθμό στο προσκήνιο τα παιχνίδια εξουσίας γύρω από το προεδρικό μέγαρο και συζητείται ανοικτά η φημολογία για τις φιλοδοξίες του Χακάν Φιντάν, ο οποίος καθ’ ομολογία του ίδιου του Ερντογάν είναι ο πιο έμπιστος άνθρωπός του, που γνωρίζει, λόγω και της προηγούμενης θέσης του ως αρχηγού της υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ, όλα τα μυστικά του.

Μυστικά όμως του προέδρου γνωρίζουν και ο γαμπρός του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο οποίος έχει στο πλευρό του και τη στήριξη του ομίλου μέσων ενημέρωσης Turkuvaz (εφημερίδα Sabah, ATV, ATV Haber κ.ά.), και ο πρόσφατα αποπεμφθείς, εμπνευστής και αρχιτέκτονας της επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης εντός και εκτός της χώρας, Φαχρετίν Αλτούν. Οι «κακές γλώσσες» λένε επιπλέον ότι είναι προβληματικές οι σχέσεις μεταξύ του μηχανισμού του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ και του περιβάλλοντος του Ερντογάν στο προεδρικό μέγαρο.