Ο Καναδάς αποτελούσε κάποτε τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο του ΝΑΤΟ λόγω των χρόνιων υποχρηματοδοτήσεών του στον τομέα της άμυνας, ωστόσο, στη φετινή σύνοδο κορυφής, ωστόσο, υπάρχει γενική ομοφωνία: η Ισπανία είναι πλέον το βασικό πρόβλημα, με τη Σλοβακία να έπεται - και μάλιστα με διαφορά - στην πρόκληση δυσαρέσκειας μεταξύ των μελών της Συμμαχίας, αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico.
Η επιμονή του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, την τελευταία στιγμή, ότι η χώρα του δεν χρειάζεται να συμμορφωθεί με τον νέο στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες ύψους 5% του ΑΕΠ, σε συνδυασμό με την επιτυχία του να εξασφαλίσει εξαίρεση από τη σχετική συμφωνία, έχουν καταστήσει τη Μαδρίτη τον νέο παρία της Συμμαχίας.
«Δεν έχω λόγια να εκφράσω την αποστροφή μου», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος άμυνας στο περιθώριο της συνόδου κορυφής, ζητώντας να παραμίενει ανώνυμος προκειμένου να μιλήσει ελεύθερα.
Τον Σάντσεθ ακολούθησε τη Δευτέρα ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος δήλωσε μέσω της πλατφόρμας X ότι η χώρα του «έχει άλλες προτεραιότητες τα επόμενα χρόνια εκτός από τον εξοπλισμό» και μπορεί να ανταπεξέλθει χωρίς να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες.
Στην περσινή σύνοδο της Ουάσινγκτον, η απογοήτευση για τις ανεπαρκείς αμυντικές δαπάνες του Καναδά ήταν έντονη, καθώς η Οτάβα αρνιόταν να αυξήσει τον αμυντικό της προϋπολογισμό κοντά στον στόχο του 2% του ΑΕΠ που θέτει το ΝΑΤΟ.
Πλέον, η νέα κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαρκ Κάρνεϊ έχει δεσμευτεί να διαθέσει επιπλέον 9 δισεκατομμύρια δολάρια, οδηγώντας τελικά τη χώρα στην επίτευξη του ορίου και απαλλάσσοντάς την από τη θέση του «κακού μαθητή».
Μια σύνοδος χωρίς δράματα; Όχι ακριβώς.
Οι αρνήσεις της τελευταίας στιγμής από την Ισπανία και τη Σλοβακία ήρθαν στην αρχή μιας συνόδου κορυφής που η ηγεσία του ΝΑΤΟ είχε σχεδιάσει με μεγάλη προσοχή, θέλοντας να αποφύγει κάθε είδους ένταση. Όμως η στάση τους αποτελεί υπενθύμιση ότι η συμμαχία των 32 κρατών παραμένει εύθραυστη, ειδικά όταν οι επιταγές του ΝΑΤΟ συγκρούονται με τις προτεραιότητες των εθνικών προϋπολογισμών.
Τα γεγονότα εκτυλίσσονται λίγες μόλις ώρες προτού ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προσγειωθεί στη Χάγη, έτοιμος να διεκδικήσει τη δική του «νίκη», καθώς οι σύμμαχοι συμμορφώνονται με τον στόχο που εκείνος έχει θέσει.
Όμως, ανεξαρτήτως των εσωτερικών πολιτικών στοχεύσεων των Σάντσεθ και Φίτσο, οι θέσεις τους δεν βρίσκουν καμία απήχηση μεταξύ των μελών της Συμμαχίας που έχουν συγκεντρωθεί στη Χάγη.
Οι σύνεδροι που ανέμεναν μια σύντομη και πειθαρχημένη διήμερη εκδήλωση, έμειναν άφωνοι μπροστά στον κίνδυνο να τιναχθεί στον αέρα η αυστηρά χορογραφημένη εικόνα ενότητας, εξαιτίας μιας ισπανικής κυβέρνησης που παραμένει πίσω στις αμυντικές δαπάνες και ενός Σλοβάκου ηγέτη που έχει επανειλημμένα ασκήσει κριτική στην ευρωπαϊκή στήριξη προς την Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022.
«Σοσιαλιστές», είπε με νόημα ένας Βρετανός βουλευτής αναφερόμενος στους Ισπανούς. «Δείτε τη στάση τους για την Ουκρανία – δεν είναι καθόλου αλληλέγγυα, ούτε στηρίζει την κοινή μας ευρωπαϊκή ασφάλεια».
Εκπρόσωπος της ισπανικής κυβέρνησης ανέφερε ότι, για να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες, η Μαδρίτη θα πρέπει να αυξήσει τη φορολογία και να περικόψει κοινωνικά προγράμματα. Συμπλήρωσε ωστόσο ότι η Ισπανία προτίθεται να επιτύχει τους νέους στόχους του ΝΑΤΟ σε επίπεδο αμυντικών ικανοτήτων.
Ακόμη κι αν πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι ο Σάντσεθ βρίσκεται σε δύσκολη θέση στο εσωτερικό - καθώς η κυβέρνησή του είναι μειοψηφίας και δεν μπορεί να περάσει προϋπολογισμό με νέες αμυντικές δαπάνες - απορρίπτουν την απόφασή του να αγνοήσει τη νέα δέσμευση του ΝΑΤΟ, η οποία πρόκειται να ανακοινωθεί επίσημα την Τετάρτη.
Δύο Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν ότι όλοι οι σύμμαχοι έχουν εγκρίνει τους νέους στόχους ικανοτήτων του ΝΑΤΟ, που περιλαμβάνουν απόρρητες απαιτήσεις για στρατεύματα και εξοπλισμό που πρέπει να διαθέσει κάθε χώρα. Ο Σάντσεθ ισχυρίζεται ότι η Ισπανία μπορεί να ανταποκριθεί, εφόσον τηρήσει το σχέδιο αύξησης των δαπανών στο 2,1% του ΑΕΠ. Όμως οι υπόλοιποι σύμμαχοι δυσκολεύονται να δουν πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό.
«Δεν βλέπω τίποτα που να αφήνει περιθώριο για εξαιρέσεις», δήλωσε ο Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον την Τρίτη.
Η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρέντερικσεν, δήλωσε στο Δημόσιο Φόρουμ του ΝΑΤΟ ότι δεν είναι «δίκαιο» για χώρες πιο απομακρυσμένες από τη Ρωσία να ζητούν εξαιρέσεις. «Πρόκειται για ενότητα και υπεράσπιση της Ευρώπης συνολικά - όχι μόνο της Πολωνίας ή της Τσεχίας. Διαφωνώ με την ιδέα εξαίρεσης οποιασδήποτε χώρας», είπε, χωρίς να κατονομάσει την Ισπανία.
Η Πολωνία, η οποία φέτος προβλέπεται να δαπανήσει το 4,7% του ΑΕΠ της για την άμυνα - το υψηλότερο ποσοστό στο ΝΑΤΟ - δεν βλέπει με καλό μάτι την προσπάθεια της Ισπανίας να αποφύγει την ενίσχυση των στρατιωτικών δαπανών.
«Πιστεύουμε ότι κάθε παρέκκλιση από αυτήν την αρχή εκ μέρους οποιασδήποτε χώρας - μέλους δίνει κακό παράδειγμα», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Πολωνίας, Βλάντισλαβ Κοσίνιακ-Κάμις, πριν αναχωρήσει για τη σύνοδο.
Αποκάλεσε την Πολωνία «υπόδειγμα συμμάχου» και προειδοποίησε κατά της πρακτικής ορισμένων χωρών – όπως η Ισπανία – να επιχειρούν να επεκτείνουν τον ορισμό των αμυντικών δαπανών ώστε να περιλαμβάνουν και μη στρατιωτικές πτυχές.
Εσωτερικά προβλήματα στη Μαδρίτη
Η πολιτική συγκυρία στη Μαδρίτη είναι ήδη δύσκολη. Ορισμένοι εταίροι στον αριστερό κυβερνητικό συνασπισμό αντιτίθενται στη μεταφορά κονδυλίων από την κοινωνική πρόνοια στον στρατό. Επιπλέον, ο Σάντσεθ δέχεται πιέσεις μετά την αποκάλυψη ότι ανώτερα στελέχη του κόμματός του φέρεται να εμπλέκονται σε υπόθεση δωροδοκιών για έργα υποδομής.
«Είναι δύσκολο να πείσεις 32 κράτη να συμφωνήσουν σε κάτι», σχολίασε διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. «Αλλά το νόημα της συμμαχίας είναι να είσαι καλός σύμμαχος. Η Ισπανία πάντα τηρούσε τις δεσμεύσεις της - γι' αυτό δεν καταλαβαίνουμε γιατί δεν μπορεί τώρα να συμφωνήσει και να χαράξει ένα δεκαετές σχέδιο για την επίτευξη του στόχου».
Βετεράνοι του ΝΑΤΟ, πάντως, λένε ότι τέτοιες ενστάσεις δεν είναι ασυνήθιστες.
«Κάθε χρόνο, υπάρχει τουλάχιστον ένας “ταραξίας”», ανέφερε ο Τζουζέπε Σπαταφόρα, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ και νυν αναλυτής στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφαλείας της ΕΕ στις Βρυξέλλες. «Όλες οι χώρες αποδέχθηκαν τον στόχο αρχικά για να μην εξοργίσουν τον Τραμπ, αλλά αργά ή γρήγορα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις δικές τους εσωτερικές και δημοσιονομικές πραγματικότητες».
Το ισπανικό δράμα της τελευταίας στιγμής ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο και σε άλλες χώρες να ζητήσουν εξαιρέσεις ή τουλάχιστον μεγαλύτερη ευελιξία.
«Αν δοθεί εξαίρεση σε μία χώρα, αυτό μπορεί να αποδειχθεί μεταδοτικό», προειδοποίησε ο Γκιεντρίμας Γεγκλίνσκας, πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας στο κοινοβούλιο της Λιθουανίας και πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Πώς μπορούν οι ηγέτες να υποστηρίξουν μια κοινή γραμμή όταν υπάρχουν τέτοιες αποκλίσεις;»
