Μετά τις εκλογές της 20ής Ιουλίου για την ανανέωση 125 από τις 248 έδρες της Άνω Βουλής, η Ιαπωνία βρίσκεται πλέον με κυβέρνηση μειοψηφίας. Υπήρχαν και εκεί πολλοί λόγοι - η ακρίβεια, οι αμερικανικοί δασμοί, η εκτόξευση των επιτοκίων – αλλά η παράταξη που κυβερνά την χώρα αδιαλείπτως από το 1955, έχασε εξαιτίας ενός λαϊκιστικού κόμματος που στηρίχθηκε στην αντιμεταναστευτική ρητορία. Και αυτό συνέβη σε μια χώρα με σκληρή αντιμεταναστευτική πολιτική που φιλοξενεί ελάχιστους πρόσφυγες!
Μετά τις πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου 2024, που προκήρυξε ο νεοεκλεγείς τότε στην ηγεσία του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος Σιγκέρου Ισίμπα και την πρώτη οδυνηρή ήττα στις εκλογές για την Γερουσία - όπου το κόμμα κατέγραψε την χειρότερη εκλογική του επίδοση εδώ και 15 χρόνια - ήλθε και το δεύτερο χτύπημα. Με αποτέλεσμα, ο πρωθυπουργός Ισίμπα και ο εταίρος του στον κυβερνητικό συνασπισμό, το κεντροδεξιό βουδιστικό κόμμα Komeito, δεν διαθέτουν την Δεδηλωμένη σε κανένα από τα δύο κοινοβουλευτικά σώματα.
Στην Κάτω Βουλή, τα δύο κόμματα διαθέτουν μόλις 47 έδρες μαζί, τρεις έδρες λιγότερες από αυτές που απαιτούνται για την εξασφάλιση της πλειοψηφίας. Αλλά και στην Γερουσία, διαθέτουν μόλις 122 γερουσιαστές. Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση (που σε περιπτώσεις κυβερνήσεων μειοψηφίας πρέπει να συμβάλλει στην επίτευξη πλειοψηφίας για να ψηφίζονται οι νόμοι) είναι εντελώς κατακερματισμένη - αν μας λέει κάτι αυτό.
Το κεντροαριστερό Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα, διαθέτει 22 έδρες και το κεντρώο Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα 17. Προ του κινδύνου νέας κυβερνητικής κρίσης, ο ηγέτης του Συνταγματικού Κόμματος Γιοσιχίκο Νόντα δήλωσε στις αρχές Αυγούστου ότι θα αποφύγει την κατάθεση πρότασης δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης μειοψηφίας, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για σχηματισμό μεγάλου συνασπισμού.
Αυτό που αξίζει να υπογραμμίσουμε είναι ότι το λαϊκιστικό αντιμεταναστευτικό κόμμα Sanseito, με σύνθημα αλά Τραμπ «Πρώτα η Ιαπωνία», πήγε ξαφνικά από τις 2 έδρες στις 14.
Τα πραγματικά προβλήματα είναι ο πληθωρισμός και οι δασμοί Τραμπ
Προφανώς, το πρόβλημα της Ιαπωνίας δεν είναι το μεταναστευτικό, αλλά ο υψηλός πληθωρισμός, καθώς η κλιματική κρίση εκτόξευσε την τιμή του ρυζιού, που διπλασιάστηκε μέσα σε έναν χρόνο. Επιπλέον, οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ, μείωσαν κατά ένα τέταρτο τις πωλήσεις ιαπωνικών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ. Στην Ιαπωνία, η αυτοκινητοβιομηχανία προσφέρει το 8% των θέσεων εργασίας.
Ο Ισίμπα έκανε την προσπάθειά του: Μοίρασε επιδόματα, ενίσχυσε κατηγορίες εργαζομένων, βοήθησε τα νοικοκυριά για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, έκανε σκληρές διαπραγματεύσεις και πέτυχε συμφωνία με τις ΗΠΑ - τρεις μέρες μετά τις εκλογές, βέβαια - που περιλαμβάνει μείωση των δασμών για τα ιαπωνικά αυτοκίνητα στο 15%, αλλά και την εφαρμογή «ανταποδοτικών» δασμών 15% στα περισσότερα αγαθά, καθώς και επιπρόσθετων δασμών 50% στις ιαπωνικές εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου.
Αυτά είναι τα πραγματικά προβλήματα της Ιαπωνίας. Είναι, όμως, προβλήματα που αντιμετωπίζει όλος ο πλανήτης, το γνωρίζουν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης και, κυρίως, οι πολίτες - επίσης σε όλον τον κόσμο.
Θέλουν, λοιπόν, να καταψηφίσουν τις κυβερνήσεις τους για τα δικά τους προβλήματα, αλλά συγχρόνως γνωρίζουν πως αν δεν τα αντιμετώπισαν κυβερνήσεις διαφορετικών πολιτικών χρωμάτων (επίσης σε όλον τον κόσμο), ούτε οι αντιπολιτεύσεις μπορούν να δώσουν λύσεις σε τέτοια παγκόσμια προβλήματα.
Παρ’ όλα αυτά, θέλουν να διαμαρτυρηθούν για την άνοδο του κόστους ζωής, που δύσκολα αντιμετωπίζεται άμεσα και αποτελεσματικά λόγω των διεθνών συγκυριών. Και αναζητούν ένα τρίτο - άσχετο με τα πραγματικά προβλήματά τους - θέμα, όπως είναι το μεταναστευτικό.
Η είδηση βρίσκεται στο γεγονός ότι οι Ιάπωνες έδωσαν την ψήφο τους στο Sanseito, που μιλούσε για «σιωπηρή εισβολή» ξένων και «αντικατάσταση πληθυσμού».
Δεν βρήκαν πρόσφυγες, τα έβαλαν με τους τουρίστες και τους φοιτητές!
Και επειδή στην Ιαπωνία οι πρόσφυγες είναι ελάχιστοι, σε όλη την προεκλογική περίοδο κραύγαζαν κατά των τουριστών, που… δεν σέβονται την χώρα, κάνουν φασαρίες, παραβιάζουν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Αλλά και κατά των ξένων φοιτητών που παρακολουθούν μεταπτυχιακές σπουδές στα ιαπωνικά πανεπιστήμια!
Έμφαση δόθηκε και στα επιδόματα προς τους ελάχιστους πρόσφυγες, με το απατηλό σύνθημα ότι ο ιαπωνικός λαός βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα!
Έτσι, εν μέσω προεκλογικής περιόδου, στην Ιαπωνία δεν συζητούσαν για τους δασμούς και την πληθυσμιακή συρρίκνωση (το 30% είναι άνω των 65 χρόνων), καθώς η χώρα σημειώνει το χαμηλότερο ποσοστό γεννήσεων εδώ και πάνω από εκατό χρόνια, αλλά για το ποιος κάνει περισσότερες παραβάσεις του Κώδικα ή ξενυχτάει περισσότερο τα βράδια πίνοντας κανένα ποτό.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και το άλλο λαϊκιστικό κόμμα, το Λαϊκό Δημοκρατικό Nippon Ishin, που υποστηρίζει ότι «οι αλλοδαποί θα πρέπει να επιτρέπεται να εργάζονται μόνο εάν μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της ιαπωνικής οικονομίας» - η οποία αντιμετωπίζει μεγάλη έλλειψη εργαζομένων και χωρίς τους ξένους εργάτες θα κατέρρεε. Σύμφωνα με μια μελέτη του περασμένου έτους, η Ιαπωνία θα χρειαστεί να αυξήσει το ξένο εργατικό δυναμικό της σε 6,88 εκατομμύρια έως το 2040 για να αντισταθμίσει το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων.
Υπέκυψε ο πρωθυπουργός
Δηλαδή το Sanseito και ο αρχηγός του Σοχέι Καμίγια, όπως και ο Γιουιχίρο Ταμάκι, αρχηγός του Nippon Ishin, επέβαλαν την ατζέντα τους. Με τον πρωθυπουργό Ισίμπα να λέει ότι… «είναι σημαντικό να λάβουμε αυστηρότερα μέτρα κατά όσων δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες μας, ενώ και το ζήτημα της άδειας οδήγησης θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί»!
Εξήγγειλε μάλιστα και την δημιουργία μιας task force με 80 άτομα προσωπικό που θα συντονίζει τις διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες που εμπλέκονται στην τήρηση της τάξης από την πλευρά των αλλοδαπών επισκεπτών!
Όλα αυτά καθόλου δεν εμπόδισαν την εκλογική ήττα της παράταξής του, αλλά και την ισχνή επίδοση της αντιπολίτευσης.
Άλλωστε, ο ηγέτης της ιαπωνικής ακροδεξιάς έχει δηλώσει πως πρότυπό του είναι η Εναλλακτική για την Γερμανία και άλλα ακροδεξιά ευρωπαϊκά κόμματα. Πρόσφατα συναντήθηκε στον Τόκιο με τον αρχηγό της γερμανικής Εναλλακτικής για την Γερμανία (AfD), ανακοινώνοντας… απόβαση στην Ευρώπη.
Σε δεύτερη μοίρα το δημογραφικό
Έτσι, το μεγάλο πρόβλημα του δημογραφικού πέρασε σε δεύτερη μοίρα.
Και όμως! Το 2024, για 16η συνεχόμενη χρονιά, η συρρίκνωση του ιαπωνικού πληθυσμού σημείωσε ρεκόρ: 900.000 λιγότεροι! Μάλιστα καταγράφτηκαν 41.227 λιγότερες γεννήσεις από το 2023. Πρόκειται για τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων που έχει καταγραφτεί αφότου άρχισαν να τηρούνται στοιχεία, το 1899.
Μήνες πριν από τις εκλογές, ο πρωθυπουργός Ισίμπα μίλησε για «σιωπηλή κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Και δεσμευόταν να θέσει σε εφαρμογή μέτρα υπέρ της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων πιο ευέλικτων ωραρίων εργασίας και δωρεάν θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Μετά, τον πήρε το κύμα της Ακροδεξιάς…
Στο τέλος του 2024, στην Ιαπωνία ζούσαν περί τα 3,67 εκ. αλλοδαπών. Ακούγονται πολλοί, αλλά αποτελούν λίγο πάνω από το 3% του συνολικού πληθυσμού των 124 εκ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Αστυνομίας, συμμετέχουν μόλις κατά 2% στο ποσοστό εγκληματικότητας. Οι περισσότεροι αλλοδαποί εργαζόμενοι προέρχονται από την άμεση γειτονιά της Ιαπωνίας, όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα και το Βιετνάμ. Φθάνουν στη χώρα μέσω νόμιμων οδών μετανάστευσης με βίζες εργασίας. Και αυτοί δεν δικαιούνται κοινωνικά επιδόματα, διότι πηγαίνουν με αποκλειστικό σκοπό την εργασία.
Δέχονται 30 πρόσφυγες τον χρόνο!
Η Ιαπωνία έχει υπογράψει την Συνθήκη της Γενεύης και ανήκει στους σημαντικούς δωρητές της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Ωστόσο, από το 2010 δέχεται… 30 πρόσφυγες τον χρόνο που τελευταία έχει αυξηθεί σε 60!
Η μοναδική φορά που η Ιαπωνία δέχθηκε μαζικά πρόσφυγες (10.000, γνωστοί τότε ως «Boat people») ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1970, μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ, όταν η χώρα δέχθηκε ανθρώπους από το Βιετνάμ, το Λάος και την Καμπότζη.
Το 2023, 13.823 άνθρωποι υπέβαλαν αίτημα ασύλου, αλλά άσυλο απονεμήθηκε μόνο σε 303 - και να σκεφθεί κανείς ότι το 2023 υπήρξε χρονιά ρεκόρ! Έτσι, το 2024 άσυλο έλαβαν μόλις 190 άτομα! Το 2022 μόλις 202 άνθρωποι έλαβαν άσυλο.
Επικουρική προστασία έχουν λάβει μόλις 1.616 άτομα και από αυτά τα 1.613 είναι Ουκρανοί πρόσφυγες.
Ο χρόνος εξέτασης ενός αιτήματος ασύλου είναι από 3 ως 10 χρόνια και στο διάστημα αυτό οι αιτούντες λαμβάνουν μικρότερα από τα θεσμοθετημένα κοινωνικά επιδόματα, ενώ οι αιτούντες μπορούν να εργαστούν 8 μήνες μετά την άφιξή τους, χωρίς ωστόσο να είναι εύκολη η πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Όσοι δεν έχουν λάβει άδεια παραμονής θεωρούνται παράνομοι, συλλαμβάνονται και κρατούνται.
Αλλά ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχουν προγράμματα ένταξης, γλωσσομάθειας και επαγγελματικής κατάρτισης.
Είσοδος μέσω νόμιμων οδών
Με λίγα λόγια, η Ιαπωνία δέχεται αλλοδαπούς μέσω νόμιμων οδών και αποκλειστικό σκοπό την εργασία. Το 2022, η χώρα δέχθηκε 144.000 μετανάστες (55% εργαζόμενοι, 41% μέλη των οικογενειών τους και μόλις 1% για ανθρωπιστικούς λόγους).
Επιπλέον η χώρα δέχθηκε 167.000 μεταπτυχιακούς φοιτητές και 224.000 αλλοδαπούς με άδειες εργασίας περιορισμένου χρόνου.
Το 2024 ψηφίστηκε νόμος βάσει του οποίου δίδεται άδεια παραμονής με βάση τα επαγγελματικά προσόντα του αλλοδαπού. Σκοπός η αντιμετώπιση των μεγάλων αναγκών σε εργατικό δυναμικό και ο νόμος θα τεθεί σε εφαρμογή το 2027.
Οι άδειες παραμονής των ψηφιακών νομάδων δεν ξεπερνούν τους έξι μήνες.
Το 2023 στην Ιαπωνία ψηφίστηκε νόμος βάσει του οποίου απελαύνονται όλοι εκείνοι των οποίων το αίτημα ασύλου απορρίπτεται σε τρίτο βαθμό. Υπερψήφισαν το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα, ο εταίρος του (Κομέιτο), αλλά και δύο κόμματα της αντιπολίτευσης, το Ιαπωνικό Ανανεωτικό Κόμμα και το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα.
Το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα είχε επισήμως υποστηρίξει την αντιμεταναστευτική πολιτική, δίνοντας άδειες παραμονής μόνο σε όσους διέθεταν υψηλές δεξιότητες. Όταν διαπιστώθηκε η μεγάλη έλλειψη εργαζομένων, στράφηκε στις νόμιμες οδούς μετανάστευσης, αλλά δέχθηκε τα πυρά όχι μόνο της ακροδεξιάς, αλλά και στελεχών του ίδιου του κόμματος.
Το 2024 το ποσοστό αποδοχής αιτήσεων ασύλου ήταν μόλις 1,5%.
Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι η Ιαπωνία, χώρα γενικά απομονωμένη, ακολουθεί μια πολύ σκληρή μεταναστευτική πολιτική.
Οπότε, τα αντιμεταναστευτικά κόμματα στράφηκαν και κατά των… τουριστών. Το πρώτο εξάμηνο του 2025, η χώρα δέχθηκε 21,5 εκ. τουρίστες, που αναμένεται να φθάσουν τα 40 εκ. στα τέλη του χρόνου. Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει βάλει ως στόχο τα 60 εκ. τουριστών τον χρόνο ως το 2030. Διότι οι τουρίστες φέρνουν έσοδα!
Στο μεταξύ, τα λαϊκιστικά κόμματα επιτίθενται και στους Κινέζους επενδυτές, υποστηρίζοντας πως εξαγοράζουν τη χώρα.
Απόδειξη ότι η ακροδεξιά χρησιμοποιεί και στην Ιαπωνία το μεταναστευτικό ως πρόσχημα, είναι το ερώτημα-σύνθημα του Σανσέιτο κατά την προεκλογική περίοδο: «Δεν βρίσκετε κανένα κόμμα να ψηφίσετε; Τότε γεννηθήκαμε για σας»!
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών ΝΔ, δημοσιογράφος
