Για τους υπεύθυνους στρατηγικού σχεδιασμού του Ισραήλ, είναι σχεδόν ισοδύναμο με το Mount Doom (Όρος Ντουμ): μια αυστηρά φυλασσόμενη εγκατάσταση εμπλουτισμού πυρηνικών, θαμμένη μισό χιλιόμετρο κάτω από ένα βουνό, περικυκλωμένη από αμυντικά συστήματα και τοποθετημένη συμβολικά κοντά στην αρχαία θρησκευτική πόλη Κομ.
Για την Τεχεράνη, η εγκατάσταση του Φορντό σηματοδοτεί την επιθυμία της να προστατεύσει το πυρηνικό της πρόγραμμα, σχεδιασμένο να επιβιώσει από μια κατά μέτωπο επίθεση, με αρκετούς φυγοκεντρητές και επαρκώς εμπλουτισμένο ουράνιο ώστε να μπορεί δυνητικά να παραγάγει ένα πυρηνικό όπλο - ή να «σπάσει το όριο», αναφέρουν σε ανάλυσή τους οι Financial Times.
Θαμμένο κάτω από συμπαγή βράχο και θωρακισμένο με ενισχυμένο σκυρόδεμα που το καθιστά απρόσβλητο από οποιοδήποτε από τα γνωστά οπλικά συστήματα του Ισραήλ, αποτελεί επίσης σύμβολο της στρατηγικής ανασφάλειας του Ιράν.
«Το Φορντό είναι το άλφα και το ωμέγα της πυρηνικής λειτουργίας του Ιράν», δήλωσε ο Μπεχνάμ Μπεν Ταλεμπλού, ανώτερος συνεργάτης του Foundation for Defense of Democracies, ενός think tank στις ΗΠΑ.
Οι υπόγειες αίθουσες φυγοκέντρησης της εγκατάστασης πιθανόν έχουν καταστεί άχρηστες λόγω εκτεταμένων ζημιών στο σύστημα ηλεκτροδότησης της Νατάνζ, σύμφωνα με ανάλυση δορυφορικών εικόνων ανοιχτής πηγής από τη δεξαμενή σκέψης Institute for Science and International Security (ISIS).
«Το Φορντό θα είναι δύσκολο χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ. Είναι βαριά οχυρωμένο και βαθιά μέσα σε βουνό. Δεν είμαι σίγουρος πόση ζημιά μπορούμε να προκαλέσουμε εκεί», δήλωσε ο Ντάνι Σιτρινόβιτς, ειδικός για το Ιράν στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ.
Οι διαφορές μεταξύ Φορντό και Νατάνζ
Οι διαφορές μεταξύ Φορντό και Νατάνζ συνοψίζουν μεγάλο μέρος της ιστορίας του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης - καθώς και τις πολυμερείς προσπάθειες που έχουν καταβληθεί για να περιοριστεί η δραστηριότητα εμπλουτισμού και να προληφθεί η μορφή επίθεσης που εξαπέλυσε το Ισραήλ αυτή την εβδομάδα.
Μετά τις δημόσιες αποκαλύψεις για μια μυστική εγκατάσταση, το Νατάνζ δηλώθηκε τελικά από το Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη το 2003. Αν και το εκτεταμένο βιομηχανικό συγκρότημα φιλοξενεί έως και 16.000 φυγοκεντρητές, ο σχεδιασμός του στοχεύει στην ευρείας κλίμακας παραγωγής ουρανίου με χαμηλότερα επίπεδα εμπλουτισμού.
Αυτό, σε συνδυασμό με τους τακτικούς ελέγχους του ΟΗΕ, καθιστούσε το Νατάνζ πιο κατάλληλο για ειρηνική, πολιτική χρήση πυρηνικής ενέργειας. Η υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού του Νατάνζ είναι επίσης θαμμένη μόλις περίπου 20 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.
Αντιθέτως, αυτό που κάνει το Φορντό να ξεχωρίζει είναι η γεωλογική του ανθεκτικότητα που καθιστά τις αίθουσες φυγοκέντρησης ουσιαστικά αδιαπέραστες από τις συμβατικές βόμβες που μεταφέρονται από αέρος. Αυτό μπορεί ακόμη και να περιλαμβάνει το γιγάντιο αμερικανικό βομβαρδιστικό καταφυγίων Massive Ordnance Penetrator, το οποίο μπορεί να διαπεράσει 60 μέτρα σκυροδέματος.
Κατασκευασμένο με μυστικότητα, η ύπαρξη του Φορντό αποκαλύφθηκε δημοσίως τον Σεπτέμβριο του 2009 όταν Αμερικανοί, Βρετανοί και Γάλλοι αξιωματούχοι αποχαρακτήρισαν πληροφορίες που έδειχναν ότι το Ιράν είχε κρυφά κατασκευάσει μια μυστική εγκατάσταση βαθιά μέσα σε ένα βουνό, κάτι που ήταν «ασύμβατο με ένα ειρηνικό πρόγραμμα».
Το εύρημα αυτό, που επιβεβαίωσε αυτό που ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Γκόρντον Μπράουν αποκάλεσε «παραπλάνηση» από πλευράς του Ιράν, ήταν τόσο ανησυχητικό ώστε οδήγησε σε σπάνια δημόσια επίπληξη από τη Ρωσία προς το Ιράν και σε προειδοποίηση από την Κίνα.
Το Ιράν επέμεινε στη θέση του εκείνη την περίοδο. «Αυτό που κάναμε ήταν απολύτως νόμιμο», δήλωσε τότε ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, προσθέτοντας: «Τι δουλειά έχετε να μας λέτε τι να κάνουμε;»
Παρά ταύτα, το Φορντό βρέθηκε στο επίκεντρο των επόμενων διεθνών προσπαθειών περιορισμού του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Αναλυτές πιστεύουν ότι το Φορντό, αν δεν καταστραφεί από τις ισραηλινές επιθέσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει το επίκεντρο της προσπάθειας του Ιράν να έρθει σε ρήξη με τη διεθνή κοινότητα. Η χώρα θα μπορούσε να αποσυρθεί από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT), να διακόψει τη συνεργασία με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) και να κατασκευάσει γρήγορα μια πυρηνική βόμβα.
Επιπλέον, ο κίνδυνος εντείνεται από το γεγονός ότι το Φορντό δεν είναι η μοναδική ασφαλής εγκατάσταση στην οποία μπορεί να βασιστεί το Ιράν. Η Τεχεράνη άρχισε να κατασκευάζει πρόσφατα μια ακόμη βαθύτερη και καλύτερα προστατευμένη εγκατάσταση στο Kūh-e Kolang Gaz Lā, γνωστό και ως Όρος Pickaxe, λίγα χιλιόμετρα νότια του Νατάνζ.
Ενώ το Φορντό θεωρείται ότι διαθέτει δύο εισόδους μέσω σηράγγων, το Pickaxe έχει τουλάχιστον τέσσερις, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την απομόνωση των προσβάσεων μέσω βομβαρδισμού. Οι υπόγειες αίθουσές του διαθέτουν επίσης μεγαλύτερο ωφέλιμο χώρο.
