Η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε σήμερα να εξετάζει μια πρόταση για την απαγόρευση των ευρέως χρησιμοποιούμενων ουσιών που είναι γνωστές ως PFAS ή «παντοτινών χημικών» σε αυτό που θα μπορούσε να εξελιχθεί στην πιο εκτεταμένη ρύθμιση της βιομηχανίας χημικών από το μπλοκ.
Οι ουσίες αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί σε δεκάδες χιλιάδες προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων αεροσκαφών, αυτοκινήτων, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ιατρικού εξοπλισμού και ανεμόμυλων, λόγω της μακροχρόνιας αντοχής τους σε ακραίες θερμοκρασίες και διάβρωση, αλλά οι PFAS έχουν επίσης συνδεθεί με κινδύνους για την υγεία, όπως ο καρκίνος, η ορμονική δυσλειτουργία και η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και με περιβαλλοντικές ζημίες.
Οι πέντε χώρες -η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες, η Δανία, η Σουηδία και το κράτος εκτός ΕΕ Νορβηγία- που συνεργάζονται για την πρόταση ανέφεραν σε κοινή δήλωση την Τρίτη ότι, αν περάσει, θα αποτελέσει «μία από τις μεγαλύτερες απαγορεύσεις χημικών ουσιών που έχουν γίνει ποτέ στην Ευρώπη».
«Η απαγόρευση των PFAS θα μειώσει τις ποσότητες τους στο περιβάλλον μακροπρόθεσμα. Θα καθιστούσε επίσης τα προϊόντα και τις διαδικασίες ασφαλέστερες για τους ανθρώπους», πρόσθεσαν.
Σύμφωνα με το σχέδιο πρότασης, οι εταιρείες θα έχουν προθεσμία από 18 μήνες έως 12 χρόνια για να εισαγάγουν εναλλακτικές ουσίες, ανάλογα με την εφαρμογή και τη διαθεσιμότητα των εναλλακτικών ουσιών.
Στους κατασκευαστές και χρήστες των PFAS, οι οποίοι έχουν σχηματίσει υποομάδα πίεσης στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ένωσης παραγωγών χημικών προϊόντων CEFIC, περιλαμβάνονται οι BASF, η 3M, η Bayer, η Solvay,η Merck και η Synthomer.
"Σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχουν επί του παρόντος τέτοιες εναλλακτικές λύσεις, και σε ορισμένες πιθανώς δεν θα υπάρξουν ποτέ", ανέφεραν οι πέντε χώρες στην ανακοίνωσή τους, προσθέτοντας ότι οι εταιρείες πρέπει τώρα να αρχίσουν να βρίσκουν υποκατάστατα.
Ο χαρακτηρισμός «παντοτινά χημικά» προέρχεται από την ικανότητά τους να συσσωρεύονται στο νερό και στο έδαφος, επειδή δεν αποσυντίθενται ως αποτέλεσμα ενός εξαιρετικά ισχυρού δεσμού μεταξύ των ατόμων άνθρακα και φθορίου που τα χαρακτηρίζει.
Πιθανόν, να χρειαστούν χρόνια μέχρι να τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση.
Σύμφωνα με το σχέδιο, ορισμένος αριθμός φαρμακευτικών προϊόντων, προϊόντων για την υγεία των ζώων, χημικών προϊόντων για την προστασία των καλλιεργειών και απολυμαντικών θα εξαιρούνται επειδή εμπίπτουν ήδη σε υφιστάμενα ρυθμιστικά καθεστώτα.
Μια ...«παντοτινή» προσπάθεια ;
Οι χώρες που υπέβαλαν τον φάκελο δήλωσαν ότι εξέτασαν 14 βιομηχανικούς τομείς που χρησιμοποιούν PFAS και ότι η "κανονιστική δράση" είναι δικαιολογημένη σε όλους αυτούς.
Πρόσθεσαν ότι, όταν τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση, οι εκπομπές και η συσσώρευση στο περιβάλλον θα συνεχιστούν για πολλά χρόνια, επειδή ο εξοπλισμός και τα οχήματα που περιέχουν PFAS θα συνεχίσουν να λειτουργούν για κάποιο χρονικό διάστημα και τα απόβλητα θα συνεχίσουν να αποβάλλουν τα μόρια.
Η ομάδα FPP4EU που αποτελείται από 14 εταιρείες που κατασκευάζουν και χρησιμοποιούν PFAS δήλωσε ότι η εξεύρεση εναλλακτικών ουσιών είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία.
Ένας τύπος PFAS μπαίνει στο φάρμακο Nexvar της Bayer για τον καρκίνο του ήπατος και των νεφρών, για παράδειγμα, και η εύρεση αντικαταστάτη θα χρειαστεί έως και 15 χρόνια, σύμφωνα με την ομάδα πίεσης των σχετικών εταιρειών.
Άλλες χρήσεις περιλαμβάνουν ψυκτικά μέσα για μεγάλα εμπορικά ψυγεία. Στην αεροδιαστημική και αμυντική βιομηχανία καθώς και στην αυτοκινητοβιομηχανία χρησιμοποιούνται για να κάνουν τα εξαρτήματα να αντέχουν στη φωτιά, τις καιρικές συνθήκες και τα επιθετικά χημικά.
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (ECHA), δύο επιστημονικές επιτροπές για την αξιολόγηση κινδύνων (RAC) και για την κοινωνικοοικονομική ανάλυση (SEAC) θα εξετάσουν τώρα κατά πόσον η πρόταση απαγόρευσης των PFAS συμμορφώνεται με την ευρύτερη ρύθμιση της ΕΕ για τα χημικά προϊόντα, γνωστή ως REACH, ενώ θα ακολουθήσει επιστημονική αξιολόγηση και διαβούλευση με τη βιομηχανία.
Ο ECHA δήλωσε ότι οι δύο επιτροπές ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερο από τους συνήθεις 12 μήνες για να ολοκληρώσουν την αξιολόγησή τους. Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ θα αποφασίσουν σχετικά με πιθανούς περιορισμούς.
Σε άλλες περιοχές βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη πρωτοβουλίες για τον περιορισμό των PFAS. Ο αμερικανικός βιομηχανικός όμιλος 3M τον Δεκέμβριο έθεσε στον εαυτό του προθεσμία μέχρι το 2025 για να σταματήσει την παραγωγή τους.
Τον Νοέμβριο, η 3M και η DuPont de Nemours ήταν μεταξύ πολλών εταιρειών που μηνύθηκαν από τον Γενικό Εισαγγελέα της Καλιφόρνιας για την ανάκτηση του κόστους καθαρισμού.
Οι μέτοχοι έχουν επίσης ζητήσει να σταματήσει η παραγωγή των χημικών ουσιών. Επενδυτές που διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία ύψους 8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων νωρίτερα φέτος έγραψαν σε 54 εταιρείες και τις προέτρεψαν να σταματήσουν σταδιακά τη χρήση τους.
Τον Αύγουστο, η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών δήλωσε ότι θα προτείνει τον χαρακτηρισμό ορισμένων «παντοτινών χημικών» ως επικίνδυνων ουσιών στο πλαίσιο του αμερικανικού προγράμματος Superfund.
Η DuPont δήλωσε ότι περιορίζει τη χρήση των PFAS σε "βασικές βιομηχανικές εφαρμογές" και συνεργάζεται με τους πελάτες της για την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων.
Μεταξύ 140.000 και 310.000 τόνων PFAS πωλήθηκαν στις ευρωπαϊκές αγορές το 2020 και το συνολικό ετήσιο κόστος υγείας από την έκθεση σε PFAS στην Ευρώπη έχει εκτιμηθεί σε 52 δισεκατομμύρια-84 δισεκατομμύρια ευρώ (55,72 δισεκατομμύρια δολάρια - 90,01 δισεκατομμύρια δολάρια), σύμφωνα με το σχέδιο.
