Η πρόταση για πυρηνική συμφωνία που κατέθεσαν οι ΗΠΑ στο Ιράν το Σάββατο επιτρέπει περιορισμένο εμπλουτισμό ουρανίου χαμηλού επιπέδου στο ιρανικό έδαφος για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα – σε αντίθεση με τις δημόσιες δηλώσεις κορυφαίων αξιωματούχων, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Axios.
Υπενθυμίζεται ότι, ο απεσταλμένος του Λευκού Οίκου, Στιβ Γουίτκοφ, και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, έχουν δηλώσει δημοσίως ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν στο Ιράν να εμπλουτίζει ουράνιο και ότι θα απαιτήσουν την πλήρη αποσυναρμολόγηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων της χώρας.
Ωστόσο, η απόρρητη πρόταση δείχνει πολύ μεγαλύτερη ευελιξία και στα δύο σημεία, σχολιάζει το Axios.
Στο παρελθόν, το Ιράν έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι δεν πρόκειται να υπογράψει καμία συμφωνία που να απαγορεύει τον εμπλουτισμό για ειρηνικούς σκοπούς – μια «κόκκινη γραμμή» που είναι ασύμβατη με τη δημόσια στάση των ΗΠΑ.
Ωστόσο, όπως περιέγραψαν στο Axios δύο πηγές με άμεση γνώση, εκ των οποίων η μία παρείχε αναλυτικό σημείωμα σημείο προς σημείο, η πρόταση φαίνεται να προσφέρει πιο σαφή οδό προς μια ενδεχόμενη συμφωνία.
Με την κατάθεση αυτής της πρότασης, η κυβέρνηση Τραμπ διακινδυνεύει αντιδράσεις από συμμάχους της στο Κογκρέσο και στο Ισραήλ.
Σημειώνεται ότι, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, όπως και δεκάδες Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές, έχουν ζητήσει από τον Λευκό Οίκο να τηρήσει τις «κόκκινες γραμμές» για μηδενικό εμπλουτισμό και πλήρη διάλυση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Ο Λευκός Οίκος δεν διέψευσε καμία από τις λεπτομέρειες της πρότασης που περιέγραψε το Axios.
«Ο πρόεδρος Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να αποκτήσει πυρηνική βόμβα. Ο ειδικός απεσταλμένος Γουίτκοφ έχει αποστείλει μια λεπτομερή και αποδεκτή πρόταση στο ιρανικό καθεστώς, και είναι προς το συμφέρον τους να την αποδεχθούν. Από σεβασμό προς τη διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη, η κυβέρνηση δεν θα σχολιάσει δημοσίως λεπτομέρειες της πρότασης», δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ.
Η πρόταση του Γουίτκοφ που κατατέθηκε το Σάββατο περιγράφει «προκαταρκτικές ιδέες» προς συζήτηση στον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων.
Σύμφωνα με την πρόταση:
- Το Ιράν δεν θα επιτρέπεται να κατασκευάσει νέες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού.
- Θα πρέπει να αποσυναρμολογήσει κρίσιμες υποδομές μετατροπής και επεξεργασίας ουρανίου.
- Το Ιράν θα πρέπει επίσης να παγώσει οποιαδήποτε νέα έρευνα και ανάπτυξη φυγοκεντρητών.
Σύμφωνα με την πρόταση, η πυρηνική συμφωνία θα επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός περιφερειακού κοινοπρακτικού φορέα εμπλουτισμού που θα πληροί ορισμένες προϋποθέσεις:
- Το Ιράν δεν θα επιτρέπεται να αναπτύξει εγχώριες δυνατότητες εμπλουτισμού πέραν όσων είναι αναγκαίες για ειρηνικούς, πολιτικούς σκοπούς.
- Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, το Ιράν θα πρέπει προσωρινά να μειώσει τη συγκέντρωση εμπλουτισμού στο 3%, για περίοδο που θα συμφωνηθεί κατά τις διαπραγματεύσεις.
- Οι υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του Ιράν θα πρέπει να τεθούν εκτός λειτουργίας («μη επιχειρησιακές») για χρονικό διάστημα που θα καθοριστεί από τα συμβαλλόμενα μέρη.
- Η δραστηριότητα εμπλουτισμού στις εγκαταστάσεις που βρίσκονται στην επιφάνεια θα περιοριστεί προσωρινά στο επίπεδο που απαιτείται για την παραγωγή καυσίμου πυρηνικών αντιδραστήρων, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ / IAEA).
- Η συμφωνία, όπως αναφέρεται στην πρόταση, θα θεσπίζει «ισχυρό σύστημα παρακολούθησης και επαλήθευσης», περιλαμβανομένης της άμεσης έγκρισης του πρόσθετου πρωτοκόλλου του ΔΟΑΕ.
Η άρση των κυρώσεων θα πραγματοποιηθεί μόνο αφού το Ιράν επιδείξει ουσιαστική συμμόρφωση, κατά τρόπο που να ικανοποιεί τις ΗΠΑ και τον ΔΟΑΕ.
