Ο Άχμεντ αλ-Σαράα μεταμορφώθηκε από τρομοκράτης της αλ Κάιντα σε πρόεδρο της Συρίας, σε μια αστραπιαία πολιτική άνοδο που αναμένεται να κορυφωθεί τη Δευτέρα με επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο, ως προσκεκλημένος του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ.
Σύμφωνα με το Reuters, η συνάντηση θα αποτελέσει ακόμη ένα ορόσημο για έναν άνθρωπο που εντάχθηκε στην αλ Κάιντα στο Ιράκ γύρω από την εποχή της αμερικανικής εισβολής του 2003 και πέρασε χρόνια σε αμερικανική φυλακή εκεί, προτού επιστρέψει στη Συρία για να συμμετάσχει στην εξέγερση κατά του Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Ο πρώτος Σύρος αρχηγός κράτους που επισκέπτεται τον Λευκό Οίκο από τότε που η Συρία απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία το 1946, ο Σαράα ήταν για χρόνια γνωστός ως Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι — το πολεμικό του ψευδώνυμο ως διοικητής του Μετώπου αλ-Νούσρα, της οργάνωσης που πολεμούσε τον Άσαντ και αποτελούσε επί σειρά ετών το επίσημο παρακλάδι της αλ Κάιντα στη συριακή σύγκρουση.
Το 2016 διέκοψε τους δεσμούς του με την αλ Κάιντα, επαναπροσδιορίζοντας σταδιακά την ομάδα του ως μέρος της «συριακής επανάστασης» και όχι του παγκόσμιου τζιχάντ.
Ενόψει της επίσκεψης της Δευτέρας, οι Ηνωμένες Πολιτείες τον αφαίρεσαν από τη λίστα των «Ειδικά Καθορισμένων Παγκόσμιων Τρομοκρατών».
Ο Τραμπ αποκαλεί τον αλ Σαράα «αληνθινό ηγέτη»
Την ίδια ώρα, ο Σαράα αντάλλαξε τη στρατιωτική στολή με κοστούμια και γραβάτες, όταν μπήκε στη Δαμασκό ως ντε φάκτο ηγέτης της Συρίας τον Δεκέμβριο του 2024, υποσχόμενος να αντικαταστήσει το σκληρό αστυνομικό κράτος του Άσαντ με ένα σύστημα δικαιοσύνης και συμμετοχής.
Στις προτεραιότητές του ανέφερε την επανένωση της Συρίας, την αναβίωση μιας οικονομίας πνιγμένης από τις δυτικές κυρώσεις και την υπαγωγή όλων των όπλων στην κρατική εξουσία. Εξασφάλισε στήριξη από την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, προτού λάβει την έγκριση του Τραμπ κατά την αιφνιδιαστική συνάντησή τους στο Ριάντ τον Μάιο.
«Έχει δυνατότητες – είναι ένας πραγματικός ηγέτης», είχε δηλώσει τότε ο Τραμπ, περιγράφοντάς τον ως «νέο, ελκυστικό άνδρα με ισχυρό παρελθόν».
Το ταξίδι του στην Ουάσιγκτον είναι το δεύτερο ως πρόεδρος, τον Σεπτέμβριο είχε απευθυνθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ — ο πρώτος Σύρος ηγέτης που το κάνει εδώ και δεκαετίες.
Ωστόσο, ο Σαράα έχει δυσκολευτεί να υλοποιήσει τους στόχους του.
Παρότι ο Τραμπ κήρυξε τον Μάιο την άρση των αμερικανικών κυρώσεων, τα πιο αυστηρά μέτρα παραμένουν σε ισχύ, αναμένοντας έγκριση από το Κογκρέσο, αποτρέποντας έτσι τις αναγκαίες επενδύσεις.
Η εξουσία του έχει κλονιστεί από δύο μεγάλες εκρήξεις βίας μεταξύ σουνιτών μαχητών πιστών στην κυβέρνησή του και μελών θρησκευτικών μειονοτήτων, δοκιμάζοντας τη δέσμευσή του για προστασία των δικαιωμάτων τους και οικοδόμηση ενός συμπεριληπτικού νέου καθεστώτος.
Τον Μάρτιο, περισσότεροι από χίλιοι Αλαουίτες σκοτώθηκαν σε επιθέσεις Σουνιτών μαχητών ως αντίποινα για φονικές επιθέσεις πρώην αξιωματικών πιστών στον Άσαντ, επίσης Αλαουίτη.
Τον Ιούλιο, περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι — οι περισσότεροι Δρούζοι — σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και συμμάχων Βεδουίνων με Δρούζους πολιτοφύλακες στη Σουέιντα.
Ο Σαράα έχει δεσμευτεί να υπάρξει λογοδοσία για τα γεγονότα αυτά.
Το Ισραήλ, καχύποπτο λόγω του τζιχαντιστικού παρελθόντος του, έχει χαρακτηρίσει απαγορευμένες για τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις ορισμένες περιοχές του νότου. Έχει βομβαρδίσει στόχους στη Συρία με το επιχείρημα της προστασίας των Δρούζων, ακόμη και κοντά στο προεδρικό μέγαρο δύο φορές.
Οι κουρδικές δυνάμεις στα βορειοανατολικά διατηρούν επίσης τα όπλα τους, επιδιώκοντας να διατηρήσουν την περιφερειακή αυτονομία που κατέκτησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Έχουν κατηγορήσει τη Δαμασκό ότι επιχειρεί να επαναφέρει ένα συγκεντρωτικό καθεστώς – φόβος που ενισχύθηκε από το προσωρινό σύνταγμα, το οποίο συγκεντρώνει εξουσίες στα χέρια του Σαράα.
Ισλαμικός Νόμος
Ο Σαράα χαρακτήρισε την ήττα του Άσαντ ως «θεόσταλτη νίκη» και έχει αποφύγει να απαντήσει ευθέως αν πιστεύει ότι η Συρία πρέπει να εφαρμόσει τη σαρία, λέγοντας πως αυτό είναι ζήτημα για τους ειδικούς. Το προσωρινό σύνταγμα πάντως ενισχύει τον ρόλο της.
Έχει επικαλεστεί «επαναστατική νομιμότητα» για τον ορισμό του ως προσωρινού προέδρου και έχει δηλώσει ότι θα διεξαχθούν εκλογές, αλλά η Συρία χρειάζεται, όπως λέει, έως και πέντε χρόνια για να οργανωθούν σωστά.
Σε συνέντευξή του στο Reuters τον Μάρτιο, στο προεδρικό μέγαρο, ο Σαράα υπογράμμισε την πρόθεσή του να «γυρίσει σελίδα» από το καθεστώς Άσαντ.
«Το στήθος μου σφίγγεται μέσα σε αυτό το παλάτι. Με εκπλήσσει το πόσο κακό εναντίον της κοινωνίας ξεπηδούσε από κάθε γωνιά του», είπε.
Απόψεις για την 11η Σεπτεμβρίου
Ο Σαράα παραχώρησε την πρώτη του συνέντευξη το 2013, με το πρόσωπο καλυμμένο και γυρισμένος με την πλάτη στην κάμερα.
Στο Al Jazeera είχε δηλώσει τότε ότι η Συρία «πρέπει να κυβερνάται βάσει της σαρία».
Στην εμφάνισή του στο FRONTLINE το 2021, με πουκάμισο και σακάκι, υποστήριξε ότι ο χαρακτηρισμός του ως τρομοκράτη ήταν άδικος και πως αντιτίθεται στη δολοφονία αθώων ανθρώπων.
Όταν ρωτήθηκε για τις απόψεις του σχετικά με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, είπε πως «όποιος στον αραβικό ή μουσουλμανικό κόσμο δηλώσει ότι δεν χάρηκε, ψεύδεται».
«Όμως οι άνθρωποι μετάνιωσαν για τον θάνατο αθώων, φυσικά», πρόσθεσε.
Υπενθυμίζεται ότι, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν χαρακτηρίσει τον Σαράα τρομοκράτη το 2013.
