Το μεγάλο παζάρι του Ερντογάν
Shutterstock
Shutterstock
Σουηδία, Συρία

Το μεγάλο παζάρι του Ερντογάν

Εξ’ αρχής η Τουρκία είχε εκμεταλλευθεί την παρουσία της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία για να επιτύχει τις στοχεύσεις της. Ενώ η Δύση ήταν σοκαρισμένη από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και προσπαθούσε να αποτρέψει κάτι παρόμοιο σε άλλες χώρες, στην Άγκυρα εξύφαιναν σχέδια για να εκμεταλλευθούν τη νέα κατάσταση.

Διατηρώντας άριστες σχέσεις με το πουτινικό καθεστώς, ο Ταγίπ Ερντογάν επιχείρησε αρχικά να μπλοκάρει την είσοδο Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ κι έπειτα να εκμεταλλευθεί την επιθυμία τους να εισέλθουν στο Βορειοατλαντικό σύμφωνο, εγείροντας μεταξύ άλλων, την άρση του ασύλου που παρέχει η Σουηδία σε Κούρδους, οι οποίοι διώκονται από το τουρκικό καθεστώς. Με την έμφαση στη συζήτηση περί «τρομοκρατίας», ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να νομιμοποιήσει την καταπίεση των αντιπάλων του και να μασκάρεψει τις πραγματικές προθέσεις του.

Παρά την αρχική συναινετική στάση που ακολούθησε η Στοκχόλμη για να αρθεί το τουρκικό μπλόκο, μαζί με την Ουγγαρία- ακόμα έναν σύμμαχο της Ρωσίας, στην εισδοχή της στο ΝΑΤΟ, είναι σαφές ότι οι τουρκικές απαιτήσεις είναι ασύμβατες με το ευρωπαϊκό δίκαιο, και δη της Σουηδίας, μία χώρα με προηγμένο δικαστικό σύστημα. Δεν είναι δηλαδή δυνατό να λειτουργήσει το ανατολίτικο παζάρι ανταλλαγής των Κούρδων που βρίσκονται στη Σουηδία, με την άρση του βέτο για την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Πλέον άλλωστε η Τουρκία έχει λιγότερα όπλα στη διπλωματική φαρέτρα της, καθώς η Σουηδία θεωρείται πλέον ως οιωνεί μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Οι Σουηδοί εκπρόσωποι αντιμετωπίζονται πλέον ως εταίροι του ΝΑΤΟ στις συναντήσεις που έχουν γίνει, ενώ στο επιχειρησιακό πεδίο, όπως μόλις δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ, μπορούν να πλέον να αντισταθούν σε μία απειλή για την ακεραιότητα της χώρας. Αφού πλέον το ΝΑΤΟ δεν βιάζεται να επικυρωθεί τυπικά η εισδοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία δεν είναι σε θέση να εκβιάζει πλέον.

Χαρακτηριστικός είναι ο εκνευρισμός του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που απαίτησε αποφασιστική δράση από τη Σουηδία μετά το περιστατικό στη Στοκχόλμη, όπου ένα ομοίωμα του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν κρεμάστηκε ανάποδα από ένα σκοινί έξω από το Δημαρχείο της Στοκχόλμης, συγκρίνοντας τον ουσιαστικά με τον Ιταλό φασίστα Μπενίτο Μουσολίνι.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία προσπαθεί να πείσει τις δυνάμεις της περιοχής, για να ξεκινήσει νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη γειτονική Συρία. Παρά το γεγονός πως η Ρωσία και το Ιράν έχουν εκφράσει την αντίθεση τους στους τουρκικούς σχεδιασμούς, η νέα απόπειρα, μετά από τις αμερικανικές προειδοποιήσεις, είναι να στραφεί άμεσα στον Άσαντ για να στέιλει μεταξύ άλλων, ένα μήνυμα στις ΗΠΑ, που διατηρούν ακόμα τις επιφυλάξεις τους για το συριακό καθεστώς. Ταυτόχρονα, βέβαια ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να πείσει και τον σύμμαχο του πλέον, Βλαντιμίρ Πούτιν να διευκολύνει την κατάσταση προς αυτή την κατεύθυνση.

Μετά από την πρώτη τριμερή συνάντηση στη Μόσχα τον περασμένο μήνα, μεταξύ των υπουργών Άμυνας της Τουρκίας, της Συρίας και της Ρωσίας, η Άγκυρα διαμήνυσε στη Μόσχα πως επιθυμεί την εξομάλυνση των σχέσεων της με τη Δαμασκό. Ταυτόχρονα, όλο το προηγούμενο διάστημα, το τουρκικό καθεστώς συνομιλούσε με Σύρους αξιωματούχους ώστε να επανεκκινήσουν τη μεταξύ τους σχέση, κάτι το οποίο είχε εγείρει αντιδράσεις στους εξτρεμιστές αντικαθεστωτικούς συμμάχους της Τουρκίας στη Συρία.

Όμως, στην πρόσφατη συνάντηση του Μπασάρ αλ-Ασαντ με τον ειδικό απεσταλμένο του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για τη Συρία, Αλεξάντερ Λαβρέντιεφ, τον οποίο δέχθηκε στη Δαμασκό, ο Σύρος πρόεδρος τόνισε ουσιαστικά πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει με τους όρους της Τουρκίας. Δηλώνοντας πως οποιαδήποτε προσέγγιση με την Άγκυρα πρέπει να έχει στόχο το τέλος της τουρκικής κατοχής στη βόρεια Συρία, έθεσε το πλαίσιο στο οποίο κινούνται οι διαπραγματεύσεις. Η Συρία δεν μπορεί να δεχθεί σε καμιά περίπτωση την κατοχή των συνοριακών λωρίδων, που έχουν θέσει υπό τον έλεγχο τους οι τουρκικές δυνάμεις, έπειτα από τις εισβολές που έχει πραγματοποιήσει από το 2016.

Η Τουρκία βέβαια επιμένει στην έμμεση αυτή προσέγγιση, καθώς ο Τσαβούσογλου δήλωσε πως μια συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των τριών χωρών θα πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό, στοχεύοντας προφανώς πριν από τις κρίσιμες προεδρικές εκλογές στην Τουρκία. Κάτι τέτοιο φαίνεται να διευκολύνει και το Ιράν, πιεσμένο από τον κλοιό γύρω του έπειτα από τις εκτελέσεις αντιφρονούντων και αντιπάλων, που δίνει τις ευλογίες του για μία σύγκλιση μεταξύ Τουρκίας και Συρίας.

Αλλά και για το τουρκικό καθεστώς η κατάληξη των συνομιλιών είναι κομβικής σημασίας. Μέχρι τώρα ο Ερντογάν έχει συνδέσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων με τα σχέδια μετεγκατάστασης Σύρων προσφύγων που βρίσκονται στην Τουρκίας, σε αυτές τις περιοχές, ώστε να αποφύγει πιθανές εκλογικές απώλειες, λόγω της αδυναμίας ενσωμάτωσης των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία και θα κληθεί πλέον να βρει άλλη λύση.