Όσοι είναι γνώστες του πολύπλοκου θέματος «πιάτσα ηλεκτρικού ρεύματος, δίκτυα, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», από την πρώτη στιγμή γελούσαν με τις «πληροφορίες» για κυβερνοεπίθεση που δημιούργησε το black out στην Ιβηρική. Ήξεραν ευθύς εξ αρχής ότι επρόκειτο για πρόβλημα που σχετίζεται με κάποια απότομη άνοδο ή πτώση της προσφοράς ενέργειας από τις ΑΠΕ και πρωτίστως από τα φωτοβολταϊκά. Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Επιμένουν ότι είναι θέμα τύχης που δεν μας έχει συμβεί παρόμοιο συμβάν εδώ στην Ελλάδα. Τόσο καλά…
Το θέμα είναι τεχνικό, πολύπλοκο και εξαιρετικά δύσκολο να εκλαϊκευτεί ώστε να το αντιληφθούν οι αδαείς περί τα ενεργειακά. Ούτε μπορεί εύκολα να εξηγηθεί τι σημαίνει «εξαφανίστηκαν» 15 GV μέσα σε 5 δευτερόλεπτα, δηλαδή «εξαφανίστηκε» ενέργεια που ισοδυναμούσε με το 60% τα κατανάλωσης όλης της Ισπανίας εκείνη τη στιγμή. Ο μέσος καταναλωτής έχει εξοικειωθεί απλώς με τον όρο «έπεσε το σύστημα», δίχως και αυτό να πολυαντιλαμβάνεται τι σημαίνει τεχνικά. Αλλά το ξέρει από το αποτέλεσμα του.
Τι έγινε εκεί με απλά λόγια και τι μπορεί να συμβεί και εδώ. Στην πραγματικότητα, το σύστημα σε κάποια στιγμή έχασε την ευστάθεια του, δηλαδή την ισορροπία του κι έπαψε να λειτουργεί. Πότε χάνεται η ευστάθεια του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας; Όταν υπάρξει μεγάλη προσφορά που δεν μπορεί να διοχετευτεί ή μεγάλη ζήτηση που δεν μπορεί να ικανοποιηθεί. Στην Ισπανία συνέβη το πρώτο.
Στις 12.33 ο μεσημέρι μιας ηλιόλουστης μέρας με χαμηλή ζήτηση, τα φωτοβολταϊκά της χώρας παροχέτευσαν μια τεράστια ποσότητα ενέργειας που δίχως να έχει δυνατότητα ντόπιας κατανάλωσης ή εξαγωγής της, διέλυσε το σύστημα. Στην Ισπανία, το 59% του ηλεκτρισμού παράγεται απ’ τον ήλιο. Το υπόλοιπο 41% από αιολικά πάρκα, πυρηνική ενέργεια και από καύση φυσικού αερίου. Εδώ στην Ελλάδα έχουμε και τον λιγνίτη, εκεί δεν έχουν.
Τι χρειάζεται γα να μην υπάρχει υπερπροσφορά κάποιες συγκεκριμένες ώρες, οπότε το σύστημα κινδυνεύει να καταρρεύσει; Πρώτο, διασπορά των πηγών. Και ήλιος (που δίνει την ημέρα) και αέρας (που δίνει όλο το 24ωρο) και σε μικρότερο βαθμό οι άλλες πηγές, αν και δεν είναι δωρεάν όπως οι δύο πρώτες, αλλά κοστίζουν. (Ο λιγνίτης έχει καταλήξει να είναι ο ακριβότερος όλων). Τι άλλο χρειάζεται απαξάπαντος πέραν της διασποράς των πηγών; Αποθήκευση (μπαταρίες δηλαδή) και software που θα συντονίζει όλα τούτα, αποτρέποντας τα κρασαρίσματα.
Έχουμε διασπορά πηγών στην Ελλάδα; Όχι. Γέμισε ο τόπος φωτοβολταϊκά (που όταν έχει πολύ ήλιο τους κατεβάζουν τους διακόπτες), αλλά τα αιολικά είναι υπό διωγμό. Τα χουν δαιμονοποιήσει οικολόγοι, συνωμοσιολόγοι, αρχαιολόγοι και λοιποί «ευαίσθητοι» και δήθεν υποψιασμένοι, δίχως να καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν μεγάλοι πάροχοι που ειδικά τη νύχτα δεν θέλουν να παράγεται ρεύμα από αλλού, παρά μόνο από τα δικά τους εργοστάσια που καίνε αέριο, διότι έτσι δεκαπλασιάζουν την τιμή του ρεύματος μόλις πέσει το σκοτάδι.
Πέραν αυτού, μπαταρίες έχουμε στην Ελλάδα; Όχι. Τώρα φτιάχνονται κάποιες μονάδες, αλλά κι αυτές με χίλια ζόρια. Το ελληνικό κράτος επιδοτεί τα φωτοβολταϊκά, αλλά για μπαταρίες δεν διαθέτει χρήματα. Ούτε για μικρές ανεμογεννήτριες βέβαια. Κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν ότι οι μπαταρίες είναι αυτές που θα κρατήσουν την ευστάθεια του συστήματος αποθηκεύοντας ενέργεια όταν υπάρχει υπερβάλλουσα προσφορά και καλύπτοντας τη ζήτηση όταν αυτή ανεβαίνει. Με το κατάλληλο software φυσικά.
Το λάθος μίγμα έφερε την καταστροφή στην Ιβηρική. Δυστυχώς, όμως, έχουμε κι εδώ λάθος μείγμα. Οπότε αργά ή γρήγορα θα πάθουμε το ίδιο, κι ας λένε οι υπουργοί μας ότι έχουν γνώση και φροντίζουν. Ας αλλάξουν ρότα όσο είναι καιρός.
Υ.Γ. Για φανταστείτε να συμβεί κάτι παρόμοιο –κατά τύχη ή τεχνηέντως την ώρα που θα βρισκόμαστε σε εθνική κρίση. Θα μείνει το στράτευμα δίχως ενέργεια.
Πάνε και οι επικοινωνίες, πάνε και οι θόλοι, πάνε και τα drones. Αν δε βάλουν στην καινούρια αμυντική στρατηγική μας την ενεργειακή αυτονομία και την τοπική διασπορά μικρών πηγών παραγωγής ενέργειας, μια τρύπα στο νερό θα κάνουμε παρά τα δισεκατομμύρια που θα ξοδέψουμε.
