Οι άνθρωποι δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο όταν προσβάλλονται από τον κορονοϊό. Το ίδιο συμβαίνει και με τις χώρες. Όλες θα υποστούν βαθύ πλήγμα στην οικονομία τους, αλλά η αντίδρασή τους θα είναι διαφορετική. Η βύθιση ή η ανάκαμψη της οικονομίας σε μια χώρα, θα εξαρτηθεί από τα «υποκείμενα νοσήματα» και από τον «γιατρό».
Ο γιατρός λοιπόν και αντίστοιχα το σύστημα υγείας, είναι η κυβέρνηση και το κράτος. Η πολιτική που οφείλει να ακολουθήσει μια κυβέρνηση, για να είναι πετυχημένη, πρέπει να μπορεί ν’ ανταποκριθεί στις ανάγκες του τώρα, αλλά και του αύριο. Να αντιμετωπίζει τα άμεσα προβλήματα επιβίωσης και, ταυτόχρονα, να προετοιμάζει το μέλλον που έρχεται με εκπληκτική ταχύτητα, βλέποντας την μεγάλη εικόνα και θέτοντας έναν εθνικό στόχο.
Εάν μια κυβέρνηση επικεντρώνεται μόνο στην διαχείριση του σήμερα, δημιουργεί προβλήματα που θα πληρώνουν πολύ γρήγορα οι μελλοντικές γενιές και, βεβαίως, η ίδια. Εάν επικεντρωθεί μόνο στην προετοιμασία του μέλλοντος, θα δυσκολευτεί να δημιουργήσει συμμαχίες και συναινέσεις για να υλοποιήσει τα σχέδια της.
Είναι, λοιπόν, θεμελιώδες ζήτημα, η κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει με σύνεση τους υπάρχοντες πόρους, διαμοιράζοντάς τους στο παρόν και στο μέλλον.
Η Ελλάδα υφίσταται μια δεύτερη μεγάλη κρίση μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να έχει καταφέρει, στο μεταξύ, ν’ αντιμετωπίσει επαρκώς τα «υφιστάμενα νοσήματα», που την ταλαιπωρούν επί δεκαετίες.
Η αλήθεια είναι ότι σε αυτήν την δεύτερη κρίση οι συνθήκες θα μπορούσαν να θεωρηθούν καλύτερες. Τα αίτια είναι εξωτερικά, τα προβλήματα παγκόσμια και η Ελλάδα ανέδειξε, μέσα σε λίγες μέρες, το πρόσωπο μιας χώρας με αποτελεσματική και επιτυχημένη διαχείριση, από πλευράς κυβέρνησης, και με πειθαρχία και σεβασμό από πλευράς πολιτών.
Ποια είναι όμως τα «υποκείμενα νοσήματα» που θα πρέπει ανυπερθέτως να αντιμετωπισθούν, ανεξαρτήτως της καλής εικόνας και της νέας εθνικής αυτοπεποίθησης που έχει εμπεδωθεί;
Είναι γνωστά και αντιμετωπίσιμα, εάν υπάρχει πολιτική βούληση:
- Η γραφειοκρατική και αναξιοκρατική λειτουργία του Κράτους. Το επείγον της κρίσης έδειξε ότι και η ελληνική διοίκηση μπορεί να εισέλθει στην ψηφιακή εποχή, ενώ τώρα είναι η στιγμή για ένα κράτος ισχυρότερο, αποτελεσματικότερο, ψηφιακό, αποκεντρωμένο, αποκομματικοποιημένο, και με πολύ υψηλή ποιότητα στελεχών.
- Δημογραφικό ζήτημα. Η χώρα γερνάει. Η αντιμετώπισή του απαιτεί μακροχρόνιες πολιτικές για την αύξηση του πληθυσμού, αλλά και την ενσωμάτωση νέων πληθυσμών που έχουν τη διάθεση να ενσωματωθούν.
- Εκπαιδευτικό σύστημα. Η Δ΄ Βιομηχανική Επανάσταση απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα όλου του κόσμου. Τα προγράμματα σπουδών, το διοικητικό μοντέλο και τα εργαλεία μάθησης, πρέπει να αλλάξουν εκ βάθρων σε όλες τις βαθμίδες, ώστε τα παιδιά και οι νέοι μας να μπορούν να πρωταγωνιστήσουν παγκόσμια την επόμενη δεκαετία.
- Το παραγωγικό μοντέλο. Η κρίση της πανδημίας απεκάλυψε σε όλους τους τομείς υπάρχοντα προβλήματα και επιταχύνει αλλαγές οι οποίες θα συνέβαιναν έτσι και αλλιώς. Ο κορωνοϊός δεν είναι αιτία αλλαγών, αλλά επιταχυντής.
Μερικά από τα προβλήματα της ελληνικής επιχειρηματικότητας, γνωστά εδώ και δεκαετίες, είναι: το πολύ μικρό μέγεθος της επιχείρησης , η έλλειψη ανταγωνιστικών σε παγκόσμιο επίπεδο εξαγώγιμων προϊόντων , η επικέντρωση με στρεβλό τρόπο σε τουριστικές υπηρεσίες διάρκειας λίγων μηνών, η αδυναμία του τραπεζικού συστήματος και του κράτους να υποστηρίξουν την καινοτομία και την έρευνα ώστε να παραχθούν νέα εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες.
Στους πίνακες της Στατιστικής υπηρεσίας λίγες μέρες πριν καταγράφηκαν οι επιχειρήσεις που υποχρεωτικά υπήχθησαν στο lock down.Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: από τους αριθμούς αυτούς γίνεται σαφές ότι στη μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων, απασχολούνται κατά μέσο όρο λιγότεροι από τρεις εργαζόμενοι.
Αντίστοιχα, οι επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 250 εργαζομένους είναι μόλις 255 και απασχολούν συνολικά 243.000 εργαζόμενους.
Και μόνο η ενδεικτική ανάγνωση των παραπάνω σε συνδυασμό με το πρόβλημα εξαγωγών, την υπερσυγκέντρωση στην εστίαση και τον τουρισμό και την εξαιρετικά χαμηλή ένταξη των ελληνικών επιχειρήσεων στην ψηφιακή εποχή (είμαστε χαμηλά όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και στα Βαλκάνια), δείχνουν ότι η κρίση χτυπάει κυριολεκτικά καμπάνες για βαθιές μεταρρυθμίσεις, με όποιο (πολιτικό) κόστος.
Η κυβέρνηση οφείλει να κινηθεί ταυτόχρονα και στα δύο επίπεδα. Την προστασία των πληττόμενων και την υποστήριξη των δυνάμεων που θα αναδιαρθρώσουν την χώρα. Οι δυνάμεις αυτές υπάρχουν και ασφυκτιούν.
Χρειαζόμαστε ξανά, αυτό που δοκιμάστηκε τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας: Ένα διακηρυγμένο εθνικό στόχο και τον επιτυχή συνδυασμό της επιστημονικής εγκυρότητας και της πολιτικής και διοικητικής αποτελεσματικότητας, για την γρήγορη εφαρμογή των αποφάσεων που λαμβάνονται.
Οι καλές επιδόσεις της κυβέρνησης, η παγκόσμια αναγνώριση της επιτυχίας της χώρας, η σωστή, χωρίς υπερβολές και δράματα, διαπραγματευτική μας τακτική στην Ευρώπη, είναι στοιχεία που δημιουργούν θετικό περιβάλλον για τις μεταρρυθμίσεις, που αενάως αναγγέλλονται και ποτέ δεν ολοκληρώνονται.
Η Νότια Κορέα στην μεγάλη κρίση της Ασίας στην δεκαετία του ΄80, είχε ως σύνθημα της παραγωγικής της προσπάθειας «εξαγωγές ή θάνατος». Το πέτυχαν, με ταυτόχρονη απογείωση της έρευνας, της τεχνολογίας, αλλά και την ενίσχυση του κοινωνικού τους συστήματος.
Χρειαζόμαστε ένα ανάλογο σύνθημα και μια ηγετική ομάδα που μπορεί με συλλογικότητα να εμπνεύσει.
*Ας θυμηθούμε ότι τόσο στους Ολυμπιακούς Αγώνες όσο και στην Πανδημία υπήρχε εθνικός στόχος και οργάνωση δυνάμεων.
